جشنواره فجر جایگاه فیلم کوتاه را احیا خواهد کرد؟!

به گزارش بولتن نیوز، در روزهایی که گذشت شاهد اخباری درباره بازگشت فیلم کوتاه بعد از هفت سال به جشنواره فیلم فجر و حواشی آن بودیم که بازخوردهایی هم از سوی برخی از فیلمسازان این گونه از سینما را در پی داشت. ماجرا از جایی شروع شد که با توجه به عدم درج فیلم کوتاه در فراخوان جشنواره فیلم فجر این موضوع به تصمیم و با اختیارات ویژه رئیس جشنواره، حجت ا… ایوبی پیگیری شد و مقرر شد که همچون قبل از هفت سال گذشته این بخش به جشنواره فیلم فجر بازگردد. حال آنکه دبیر سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر در برنامه ای تلویزیونی خبر از جایزه ای از سوی رئیس سازمان سینمایی (و نه خود جشنواره) به بخش فیلم کوتاه را می دهد و می گوید: «جشنواره فیلم فجر بضاعت محدودی دارد و شرایط برای نمایش همه فیلم‌ها فراهم نیست و برای نمایش فیلم‌های کوتاه برنامه‌ریزی خاص دیگری لازم است تا این فیلم‌ها دیده شوند.»

با در نظر گرفتن اینکه فیلم کوتاه نیز یکی از گونه های سینماست و همانند فیلم های بلند و بدنه سینما هویتی مستقل دارد و اینکه جدا از تمام این مسائل تا هفت سال قبل فیلم کوتاه یکی از بخش های جشنواره فیلم فجر بوده است، این سوال در ذهن متبادر می شود که آیا به راستی مدیریت امری سلیقه ای است یا خیر و چرا بخشی که ۲۷ سال یکی از بخش های جشنواره محسوب می شد به تصمیم یک نفر کنار گذاشته می شود و بعد از هفت سال در حالی که اسمی از آن در فراخوان جشنواره نیامده به درخواست رییس سازمان سینمایی در برنامه های جشنواره فیلم فجر گنجانده می شود آن هم بدون هیأت انتخاب و بدون نمایش در جشنواره؟ این بدان معنی است که هنگام اعلام جایزه این بخش، حضار باید فیلمی را تشویق کنند که حتی آن را ندیده اند! البته درست است که گزیش آثار این بخش را به خود صنف فیلم کوتاه واگذار کرده اند ولی به باور برخی از فیلمسازان فیلم کوتاه، این واگذاری هم به جهت از سر باز کردن است و کسی در میان هیاهوی جشنواره به فیلم کوتاه اهمیت نمی دهد.

آیا غیر از این است که بسیاری از فیلمسازان موفق در سال های اخیر از فیلم کوتاه سازان برجسته ای بوده اند که با فیلم های کوتاه خود در بسیاری از جشنواره های داخلی و بین المللی خوش درخشیده اند و موفقیت های قابل توجهی کسب کرده اند؟ به نظر می رسد که حضور فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر نیاز به برنامه ریزی و تدبیر بیشتری دارد که در سال های آینده شاهد چنین بی مهری و کم توجهی های به این بخش از سینمای ایران نباشیم. با سه تن از فیلمسازان و اعضای صنف فیلم کوتاه همچون مسعود امینی، کریم لک زاده و علی محمد قاسمی را در ادامه می خوانید.

 

کریم لک زاده یکی از فیلمسازان فیلم کوتاه است که امسال در جشنواره فیلم کوتاه تهران موفق به دریافت تندیس این جشنواره در بخش نگاه تماشاگران برای فیلم «دختری در میان اتاق» شد و همچنین فیلم بلند «قیچی» را در کارنامه خود دارد.

او معتقد است تا وقتی اهمیت فیلم کوتاه درک نشود، حضور فیلم کوتاه به این شکل در جشنواره اصالت و دوام ندارد.

کریم لک زاده، فیلمساز در خصوص حضور فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر به بانی فیلم گفت: حضور بخش فیلم کوتاه در جشنواره بسیار خوب و مثبت است، اما حضور به این شکل اصالت و دوامی ندارد، چرا که ضمانتی وجود ندارد که در دوره ها و دولت بعدی هم استمرار داشته باشد. دستور بازگشت این بخش به جشنواره فیلم فجر از سوی آقای ایوبی بوده است، ولی اجرای آن با بی میلی و این رفتار که گویا سیمرغی برای این بخش در نظر نگرفته اند روبرو است گویا از سر اجبار و رفع تکلیف این بخش را در جشنواره جای داده اند.

این کارگردان افزود: در دولت قبلی، دبیران جشنواره باشد، ولی با حذف و تغییر در بخش های مختلف جشنواره و مدیریت های عجیب شان بر این تصور بودند که مالک جشنواره هستند. این نشان می دهد که مدیریت چقدر می تواند سلیقه ای باشد، ولی باید این موضوع تفهیم شود که قوانین جشنواره از هر مدیری مهمتر است. از سال گذشته اعضای صنف فیلم کوتاه با پیگیری های بسیار و شرکت در برنامه های تلویزیونی و نامه نوشتن، به بخش بین الملل اضافه شد. مسوولان جشنواره یک سال فرصت داشتند که فیلم کوتاه را به جشنواره اضافه کنند، ولی ما دیدیم که در لحظات آخر این تصمیم را گرفت و به جشنواره ابلاغ کردند و البته در فراخوان هم نیامد.

لک زاده با بیان اینکه فیلم کوتاه یک گونه جدی از سینماست، ادامه داد: این بخش در سال های گذشته در جشنواره بوده و ریشه و اصالت داشته است، سیمرغ های این جشنواره به بسیاری از فیلمسازان فیلم کوتاه همچون شهرام مکری کمک کرده و او امروز یک فیلمساز نوگرا در کشور است. شاید به نظر مسوولان جشنواره فیلم فجر بخش فیلم کوتاه پدیده تحقیرآمیزی سال ها فیلم کوتاه بخشی از این جشنواره بوده و تنها چند سال آن را کنار گذاشتند. تا وقتی که اهمیت فیلم کوتاه درک نشود و حضورش در جشنواره به این شکل باشد چون اصالت ندارد، تداوم هم نخواهد داشت. برخورد مسوولان جشنواره نسبت به فیلم کوتاه تحقیرآمیز است و اگر اینگونه باشد در این بلبشوی فجر اگر حضور نداشته باشد بهتر است.

کارگردان فیلم سینمایی «قیچی» تاکید کرد: با این شرایط نمایشی هم برای فیلم های کوتاه در فجر در نظر گرفته نشده و حتی نمی دانند چه فیلم هایی باید در جشنواره حضور داشته باشند. به دلیل اینکه فراخوانی وجود نداشته، قرار شد برگزیده جشنواره فیلم کوتاه تهران و جشن خانه سینما به جشنواره فجر راه پیدا کنند. زمانی که فیلم کوتاه در جشنواره فجر حضور داشت، قانونی بود که فیلم ها باید زیر ۱۵ دقیقه باشند. اگر بخواهیم فیلم های زیر ۱۵ دقیقه را در نظر بگیریم مگر چند فیلم باقی می ماند؟ چهار یا پنج فیلم به شکل مضحکی می خواهند در این بخش با هم رقابت کنند؟ این چه رقابت و جشنواره ای قرار است، باشد؟

این فیلمساز با اشاره به اینکه از امسال تا سال آینده فرصت داریم که حضور این بخش در جشنواره ساماندهی شود، بیان کرد: این بی ریشه و اصالت بودن و نحوه حضور این بخش در جشنواره فیلم فجر بسیار نگران کننده است. اگر دبیر جشنواره آقای حیدری بماند و یا تغییر کند این بخش باید با گفت و گو و بینش به جشنواره اضافه شود و نه با کرنش. حضور فیلم کوتاه به این شکل لطفی در حق فیلم کوتاه نیست اگر احساس می کنند که سینمای بدنه به بخش فیلم کوتاه لطف می کند، ما فیلمسازان کوتاه نیازی به این لطف نداریم.

وی در خصوص بهتر برگزار شدن جشنواره فیلم فجر در سال های آینده گفت: متاسفانه هنوز نحوه حضور فیلم ها در جشنواره پس از نظر نهایی هیأت انتخاب و کنار گذاشته شدن یک سری از فیلم ها جای سوال دارد، چرا باید بعد از پذیرفته شدن تعدادی فیلم، پس از چند روز فیلم های دیگری به لیست سودای سیمرغ اضافه شوند؟ اگر فقط بحث کیفی فیلم ها مطرح بوده است، مگر کیفیت فیلم ها جای چانه زنی دارد؟ چرا باید فیلمی که همچنان در حال فیلمبرداری است و هنوز به مرحله راف کات هم نرسیده اسمش در میان فیلم ها اعلام شود؟ درست است جشنواره یک جشنواره دولتی است و برخی از فیلم ها حکومتی هستند، ولی حداقل کمی حساب شده اقدام کنند و روی قانون خود پا نگذارند. همه اینها در کنار هم در جشنواره بلبشو ایجاد می کند و اگر بخواهم خوشبینانه نگاه کنم بعید می دانم که در این میان بخش فیلم کوتاه به خوبی برگزار شود. به نظر می رسد که شبیه یک شو برگزار می شود چرا که آقای ایوبی بر آن تأکید کرده است. چرا که فیلم کوتاه برایش مهم است اما با وجود پیگیری های صنف فیلم کوتاه آیا پیش از این نمی توانستند درباره آن صحبت کنند؟ امیدوارم این مسائل را برای سال آینده حل کنند و در این یک سالی که فرصت است چند و چون آن را مشخص کنند. اگر دبیران بعدی هم روی کار آمدند باید بدانند که فیلم کوتاه بخشی از جشنواره است و حق ندارند آن را حذف کنند. اگر هر که روی کار آمد بخواهد بخش های جشنواره را حذف و اضافه کند و تا وقتی این دیدگاه وجود داشته باشد فیلم کوتاه مظلوم ترین بخش است و پتانسیل این را دارد که هر لحظه حذف شود.

وی اضافه کرد: به نظرم بزرگترین لطفی که جشنواره می تواند به فیلم ها بکند، این است که در انتخاب داورهایش سلبریتی گرا و دنبال نام و نشان نباشد، چرا که این موضوع برای فیلم کوتاه امتیاز نیست. اگر قرار بود تحت تأثیر نام و نشان باشیم تاکنون جذب تلویزیون می شدیم. برای بخش فیلم کوتاه کسی باید داوری کند که در جریان بدنه فیلم کوتاه باشد و بهتر است جشنواره برای این موضوع به صنف فیلم کوتاه تکیه کند. اینکه امسال داوری آثار فیلم کوتاه به این صنف واگذار شده هم به خاطر تدبیر نیست بلکه به خاطر گرفتاری ها و شلوغی های جشنواره است. فکر می کنم اگر واگذاری قضاوت درباره بخش فیلم کوتاه در سال های آینده به صنف فیلم کوتاه سپرده شود، می تواند اتفاق مثبتی در جشنواره فیلم فجر باشد.

علی محمد قاسمی یکی از کارگردانان فیلم کوتاه و از اعضای صنف سازندگان فیلم کوتاه معتقد است با وضعیت کنونی حضور فیلم کوتاه در جشنواره فجر میان هیاهوی جشنواره گم می شود و کسی اهمیت نمی دهد که روزی این بخش در جشنواره فیلم فجر حضور داشته است.

علی محمد قاسمی، در خصوص حضور فیلم کوتاه در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر به بانی فیلم گفت: از آنجایی که مدیریت در کشور ما تجربی و همراه با آزمون و خطاست، بعد از گذشت ۳۵ دوره از جشنواره فیلم فجر به این تصمیمات لحظه به لحظه عادت کرده ایم. هیچ چیز در سینمای ما سر جایش نیست و این هم همانند بقیه مسائل آن است. یک بار تصمیم گرفته می شود به فیلم کوتاه سیمرغ داده شود و یک بار از جشنواره حذف می شود. هنوز یاد نگرفته ایم که از صفر شروع نکنیم و از تجربه های گذشته استفاده کنیم. وضعیت حضور فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر به تصمیمات لحظه ای بستگی دارد و مشخص نیست که اگر در سال های آینده شخص دیگری روی کار آمد فیلم کوتاه در جشنواره بماند یا خیر.

این فیلمساز افزود: البته به نظر من بود و نبود فیلم کوتاه در جشنواره فجر به دلیل مدیریت های ناصحیح و سال های گذشته اهمیتی ندارد، چرا که به این شکل، فیلم کوتاه در میان سایر فیلم ها و هیاهوی جشنواره گم خواهد شد، همان طور که فیلم مستند در این میان گم می شود. چه کسی اهمیت می دهد که وضعیت برگزاری بخش فیلم کوتاه و مستند به چه شکل است؟ مگر چند نفر برای دیدن فیلم های مستند به جشنواره می آیند؟ همه تمرکز جشنواره روی فیلم های بلند است. با این نگاه و نحوه مدیریت، حتی برای من هم بود و نبود فیلم کوتاه در جشنواره و دادن جایزه به جای سیمرغ اهمیت ندارد، چرا که عملکردهای مسوولان جشنواره مقطعی و لحظه ای بوده است. با این حال فیلمسازان فیلم کوتاه چندین سال به دنبال این جریان و پیگیر بوده اند که این اتفاق بیفتد.

وی با بیان اینکه بهتر است مدیران فرهنگی ما کمی منطقی تر به مسائل نگاه کنند، افزود: همان طور که سیمرغ تأثیری در روند فیلمسازی فیلمسازان بلند ندارد برای فیلم کوتاه هم تأثیری ندارد و نخواهد داشت. اگر مخاطب از فیلمی خوشش بیاید از آن استقبال بیشتری می کند و اگر از فیلمی خوشش نیاید آن را نمی بیند. به دلیل اینکه انتخاب ها، انتخاب درستی نیست و مدیریت مسیر درستی نمی رود. از ابتدای انتخاب هیأت انتخاب تا انتخاب داوری ها و بزرگداشت ها، هیچکدام مسیر منطقی را طی نمی کنند. هیأت انتخاب براساس دل و نه براساس منطق به فیلم ها نگاه می کنند. دلیل حضور فیلم های فرمایشی را در جشنواره نمی فهمم. آیا این جشنواره، جشنواره ای فرهنگی است یا هنری و یا تجاری. تکلیف آن با خودش مشخص نیست. قرار است که فستیوالی باشد که به عنوان ویترین سینمای ایران از نوع خاص باشد نه اینکه هر فیلمی را به دلیل اینکه ژانرهای مختلف در جشنواره داشته باشیم به جشنواره راه بدهند.

قاسمی ادامه داد: جشنواره دیگر جنبه رقابتی خود را از دست داده و فیلم ها فقط به جشنواره می آیند تا نمایش داشته باشند. متأسفانه به این دلایلی که گفتم سال هاست که سیمرغ رنگ و رو و ارزش خود را از دست داده است. برای همین گرفتن سیمرغ برایم مهم نیست آنچه مهم است افرادی هستند که فیلم را انتخاب و داوری می کنند. آنقدر که ظاهرا سیمرغ گرفتن فریبنده است دارای ارزش نیست.

کارگردان فیلم کوتاه «بیگانه و بومی» در پاسخ به این سوال که آیا فیلم کوتاه به جشنواره فیلم کوتاه تعلق دارد یا خیر گفت: با این نحوه مدیریت فیلم کوتاه به چشم نمی آید لذا تنها خودمان را فریب می دهیم. فیلم کوتاه میان فیلم های بلند جشنواره گم می شود. حضور فیلم کوتاه تنها در حد یک خبر ارزش دارد. اگر مدیران براساس سلیقه شخصی و تجربه های روزانه تصمیم نمی گرفتند شاید می توانستیم امیدوار باشیم اتفاقاتی بیفتد اما به این شکل که سال ها شاهد آن هستیم اگر نباشد بهتر است. پس سعی می کنم که به این اتفاقات دل نبندم!

 

مسعود امینی، کارگردان فیلم کوتاه و رییس هیأت مدیره انجمن صنفی سازندگان فیلم کوتاه معتقد است که توجه به فیلم کوتاه می تواند در تعیین آینده تولیدات سینمایی موثر باشد، لذا با حذف این بخش چیزی بدست نمی آید، ولی با بودن آن در جشنواره فیلم فجر حتماً چیزهای زیادی بدست خواهیم آورد.

مسعود امینی در خصوص بخش فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر به بانی فیلم گفت: به نظرم فیلم کوتاه نزدیک ترین مدیومی است که به فیلم بلند شباهت دارد و طبیعی است که نباید در جشنواره فیلم فجر که ویترین سینمایی کشور است جایش خالی باشد. نکته ای که انجمن فیلم کوتاه و فیلمسازان فیلم کوتاه روی آن تأکید داشتند، این است که فیلم کوتاه به دلیل اینکه ۷ سال از جشنواره فیلم فجر دور بوده، از حافظه جشنواره هم خارج شده است. در این شرایط اصرار ما این بود که فیلم کوتاه به هر شکلی که ممکن است به حافظه جشنواره برگردد. درست است که امسال ساز و کاری جدی برایش در نظر گرفته نشده و در آیین نامه هم نبود، ولی اصرار ما این بود که به هر نحوی که شده یادآور این موضوع باشیم که فیلم کوتاه هم در جشنواره جای دارد.

این فیلمساز در خصوص دلایل حضور فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر افزود: به دلایل زیبایی شناسی و زبانی سینما، فیلم کوتاه هم بخشی از زبان و فرمت سینماست و این سوال پیش می آید که چرا نباید در جشنواره دیده شود در صورتی که انیمیشن و فیلم های خاص هنری و تجربی در جشنواره دیده می شوند، پس فیلم کوتاه هم باید دیده شود. همچنین اگر به ساز و کار سازمان سینمایی کشور نگاه کنیم بخش و اداره بزرگی به نام سینمای جوان مسوولیت آموزش فیلمسازان را برعهده دارد و طبیعی است که مسیر آموزشی بدنه اصلی سینما باید دیده شود و چه بهتر که بخشی دیده شود که خود سازمان آن را هزینه می کند و آموزش می دهد و چرا جایی که می تواند یکی از محل های ورود سینماگران به سینمای بلند باشد در جشنواره شناسایی نشود.

امینی با بیان اینکه فیلم کوتاه ساختاری تجربه گرا در زبان سینما دارد و همیشه پویاتر، نوتر و جلوتر از زبان معمول و رسمی سینمای کشور است، ادامه داد: توجه به فیلم کوتاه از این منظر که می تواند تعیین کننده آینده و سمت و سوی تولیدات سینمایی کشور باشد اهمیت بیشتری پیدا می کند. فیلمسازان فیلم کوتاه جسارت بیشتری دارند و تنوع در ساختارها را راحت تر می پذیرند. در این سال ها متوجه شده ایم که بسیاری از تغییراتی که در سینمای بلند کشور رخ داده قبلاً در فیلم کوتاه دیده شده و اگر مسوولان کمی هوشمندی به خرج دهند، می توانند بسیاری از اتفاقات را اینجا رصد کنند. موضوعات و فرم های خاصی که در زبان سینما تجربه می شود در فیلم کوتاه اتفاق می افتد. بنابراین به نظرم هر چقدر اصطکاک فیلمسازان کوتاه کشور با سینمای بلند بیشتر شود به نفع جامعه سینمایی است. با حذف فیلم کوتاه چیزی بدست نمی آید، ولی با آمدن آن در جشنواره فیلم فجر حتماً چیزهای زیادی بدست خواهیم آورد.

کارگردان فیلم سینمایی «بیداری برای سه روز» خاطرنشان کرد: درخواست حضور فیلمسازان فیلم کوتاه برای حضور در جشنواره سابقه ای طولانی داشته و ما هم متوجه نگرانی های دبیر جشنواره فیلم فجر هستیم که آیین نامه منتشر شده است. همچنین برخی از مدیران سینمایی، سینمای جوان باید در زمان مشخصی اقدامات لازم را انجام می دادند این کار را انجام ندادند، نزدیک بود که این فرصت امسال هم از دست برود. وقتی فیلم کوتاه به جشنواره برگردد احتمالاً سال آینده در زمان مناسب تری رایزنی های لازم را شروع می کنیم که در آیین نامه جشنواره فیلم فجر هم قرار بگیرد. تلاش آقای حیدری بر این بود که آیین نامه فیلم فجر به هم نخورد که کاملاً هم درست بود. به نظر می رسد براساس تلاش و گفت و گوها حق حضور در جشنواره از سال گذشته پذیرفته شده بود و باید در جشنواره حضور پیدا می کرد. در این میان با وساطت آقای ایوبی نهایتاً این اتفاق افتاد که فیلم کوتاه امسال در جشنواره حضور داشته باشد. ما هم با حضورمان، نه بخش جدیدی به جشنواره اضافه کرده ایم و نه آیین نامه دستخوش تغییر شده. طبیعی است که این درخواست که با گفت و گوهای فراوان اتخاذ شده ممکن است در این میان رفتارهای ضد و نقیض هم پیش بیاید. در هر صورت ما از این اتفاق خوشحالیم و امیدواریم مسیر خود را طی کند.

وی اضافه کرد: بخشی از نگرانی هایی که منجر به حذف فیلم کوتاه از جشنواره فیلم فجر شد مربوط به مشکلاتی از قبیل نمایش و عدم استقبال و تعداد زیاد فیلم هایی بود که به جشنواره ارسال می شد که در حال حاضر برای همه اینها راهکار وجود دارد و می توان براساس آن راهکارها فکر کرد و به مسیر جدیدی رسید که انتظارات جشنواره و فیلمسازان کوتاه هم برآورده شود. در این مورد نظرات موافق و مخالف زیادی وجود دارد که در بخش های دیگر آیین نامه فجر هم همین طور است. در شرایط فعلی، جامعه سینمایی ما در سال بالای ۲ هزار فیلم کوتاه تولید می کند. این فیلم های کوتاه چرا نباید دیده شوند؟ یکی از بحث ها این است که این فیلم ها جشنواره خاص خودشان را دارند که دلیل کافی برای نبود فیلم کوتاه نیست. در تمام جشنواره های مستقل درجه یک جهان، بخش فیلم کوتاه وجود دارد که با نهایت احترام با آن برخورد می شود، همچنین فیلم کوتاه با در نظر گرفتن و نداشتن فرصت اکران برای عموم به فضای جشنواره نزدیکتر است. پس حضور فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر حتماً نتایج خوبی برای آینده سینما دارد.