شهر موشک ها، شهر مقاومت، دزفول

گروه فرهنگ و هنر: بچه‌هاي‌ جبهه‌، دزفول‌ را با نام‌ شهر بی‌ در و پیكر می‌شناختند كه‌ این‌ كنایه‌ بود از موشك‌ باران‌ مكرر آن‌ توسط‌ دشمن‌بعثي‌؛ خصوصاً در اوایل‌ جنگ‌ كه‌ هیچ‌ حساب‌ و كتاب‌ خاصی‌نداشت‌، همه‌ي‌ شهر را می‌زدند. مدخل‌ و مخرج‌ و ابتدا و انتها نداشت‌؛ همه‌ي‌ شهر مثل‌ هم‌ آسیب‌ دیده‌ بود.
به گزارش بولتن نیوز، « شهر موشک‌ها»، « شهر پاتك‌ها» و « شهر مقاومت‌» اسامی‌ دیگری‌ بود كه‌ رزمندگان روی‌ این‌ شهر گذاشته ‌بودند. شهری‌ كه‌ تا آن‌ زمان‌ زخم‌ دویست‌ موشك‌ و بیست‌ هزار گلوله‌‌ توپ‌ دشمن‌ را به‌ جان‌ خریده‌ بود و هم‌ چنان‌ بر پا و استواربود.

در سال‌هاي‌ دفاع‌ مقدس‌، نماز جمعه‌ باشكوه‌ دزفول‌ با حضور رزمندگان‌ اسلام‌ و پذیرایی‌ مردم‌ مقاوم‌ آن‌ دیار بعد از نماز جمعه‌ در ایستگاه‌هاي‌ صلواتی‌، فراموش‌نشدني‌ است‌. كه‌ به‌ عنوان‌ شهر نمونه ‌مقاومت‌ شناخته‌ شده‌ است‌.

مروری بر تاریخچه درفول

دزفول از شهرهای استان خوزستان در جنوب غربی ایران است که بر روی رودخانه دز واقع شده است. نام دزفول برگرفته از پل دژ مانند آن است. مناطق اطراف دزفول در حدود 5000 سال زیستگاه مردم این نواحی بوده است.
مقبره های تاریخی بسیار زیادی از 1250 سال قبل از میلاد مسیح تا حدود 600 سال بعد از آن در این منطقه وجود دارند. آثار باستانی بسیار زیادی از کشفیات این منطقه بدست آمده که در موزه های شهر موجودند. مساجد و مقبره های بسیاری ار قرن های 15 تا 19 هجری در شهر وجود دارند. دزفول اولین مرکز تجاری شمال خوزستان است که از طریق آن با استان لرستان ارتباط تجاری برقرار بوده است. دزفول از نظر تولیدات کشاورزی از جمله سبزیجات و صیفی جات مقام نخست را در ایران در دست دارد. همچنین کارخانجات و کارگاه‌های پنبه ریسی زیادی را در خود جای داده است. و هم اکنون صنایع کوچک و متوسط زیادی در این شهر به تولید مشغولند. دزفول بر شاهراه ارتباطی تهران - اهواز (مرکزاستان خوزستان) واقع است.

پل شهر دزفول

جاذبه جالب توجه شهر پل 410 متری (1345 فوت) و کمانی شکل آن است که عرض رودخانه دز را می پیماید. مورخین معتقدند که تاریخچه این پل به قرن چهارم بعد از میلاد مسیح برمی گردد و همچنین قسمت اعظم آن در قرون 15 و 16 بعد از میلاد بازسازی شده است. این پل از سه طاق تشکیل شده است که طاق وسط آن طول بیشتری دارد. این پل در گذشته به مثابه دروازه غربی شهر بوده و عبور مرور آن کنترل شده است. نکته قابل توجه در مورد این پل آن است که هنوز هم عبور و مرور روی آن انجام می شود و وسایل نقلیه از این پل جهت عظیمت به آن سمت رودخانه استفاده می کنند. آسیابهای آبی در زیر این پل جلوه با شکوه و دیدنی به آن بخشیده اند. شایان ذکر است که این پل قدیدمی ترین پلی است که وسایل نقلیه روی آن تردد دارند. دزفول از شهرهایی است که نقش وسیعی در پیروزی انقلاب اسلامی ایران دارد.
همچنین دزفول در زمان جنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران بارها مورد اصابت موشک های دشمن قرار گرفت و همچنین رشادت ها و از خودگذشتگی های این ملت غیور و همچنین اهداء شهدای فراوان این شهر موجب شد تا امام خمینی(ره) در مورد این شهر فرمودند : "دزفول دین خود را به اسلام ادا کرد".

ویرانی های ناشی از جنگ تحمیلی اکثرا در سال های بعد از ترمیم شده است ولی هنوز آثاری از آن دوره برجای مانده است. مقاومت های ملت غیور این مرز و بوم موجب تا دزفول در این دوره به شهر استقامت معروف گردد.

شهر قدیمی دزفول بر کنار رود دز آرمیده است. گرمای هوا در تابستان گاهی تا 45 درجه هم می رسد و این گرما و رطوبت نسبتا زیاد هوا شرایط سختی را در تابستان برای ساکنین ایجاد می کند. آنها برای مقابله با این مشکل در بافت خانه ها و شهر خود راهکارهای بسیار جالبی را ابداع کرده اند. یکی از این تدابیر ایجاد فضاهایی در خانه ها به اسم «شبستان » و « شوادان » است.

شبستان همان زیر زمین یا سرداب است که در سایر نواحی گرم و خشک بسیار متداول است. این شبستان ها گاهی تمامی سطح زیر طبقه همکف را در بر می کرفته است و سقف آن حدود یک متر از سطح حیاط بالاتر بوده و مابقی شبستان در زیر زمین قرار داشته است.

این اتاقها در ایام تابستان یا موقعی که هوا گرم بوده مورد استفاده قرار می گرفته، ولی در ایامی که حرارت بسیار طاقت فرسا بوده، اهل خانه به شوادان (شبادان) می رفتند. شوادان شامل اطاق یا اطاقهایی است که حدودا 6 الی 7 متر پایین تر از سطح حیاط است. درجه حرارت در این اتاقها در تمام طول سال تقریبا ثابت و برابر 25 درجه می باشد. مردم در طول جنگ از این شبستانها به عنوان پناهگاه استفاده می کردند.

علت توجه و کینه دشمن نسبت به دزفول چه بود؟

جمله‌ای از صدام نقل می‌شود که گفته بود دزفول را فراموش نکنید. او به فرماندهان ارتش بعث سفارش کرده بود کاری کنند تا مردم این شهر، خانه و زندگی‌شان را رها کرده و شهر را ترک کنند. شاید برای ریشه‌یابی این همه توجه صدام به شهر دزفول باید به روزهای ابتدایی جنگ و نبرد در شرق کرخه اشاره کرد که اهالی دزفول در کنار تیپ دوم زرهی این شهر مانع دستیابی دشمن به پل نادری و عبور از آن برای دست‌اندازی به شهرهایی چون شوش، اندیمشک و از همه مهمتر دزفول شدند. اما پیش از آن، باید توجه داشت که مردم دزفول در حمایت از انقلاب و سپس جنگ تحمیلی نقش بی‌بدیلی داشتند و نماز جمعه‌های باشکوه این شهر با حضور رزمندگان اسلام و حمایت مردم آن دیار از جبهه‌ها، ‌خاطراتی فراموش نشدنی را رقم زد که باعث می‌شد دزفول در دوران دفاع مقدس به عنوان «شهر مقاومت» شناخته شود.

اما در کنار ایستادگی دزفولی‌ها در برابر دشمن که این شهر را چون خاری در چشم صدام قرار داده بود، موقعیت سوق‌الجیشی شهر در صحنه نبرد نیز از جمله عوامل مهمی است که سبب توجه دشمن به آن می‌شد. کسانی که از نقشه سیاسی استان خوزستان اطلاع دارند به خوبی می‌دانند که دزفول در شمال این استان، گلوگاه خوزستان به شمار می‌رود و در صورت تصرف این شهر، راه‌های منتهی به خوزستان بسته می‌شد و دشمن می‌توانست ادعا کند که تمام استان نفت‌خیز کشورمان را در اختیار گرفته است. سرلشکر حسن‌الدوری به عنوان یکی از فرماندهان ارتش بعث در این خصوص گفته بود: کلید فتح تهران در دزفول است؛ کرانه‌های دزفول تا مسجد سلیمان و خرم‌آباد می‌باشد؛ دزفول گلوگاه خوزستان و گذرگاه جبهه‌ها و محل تقویت روحیه رزمندگان بود.

بنابراین خلق و خوی مردم مذهبی و انقلابی این شهر و حمایت‌شان از رزمندگان، در کنار موقعیت سوق‌الجیشی دزفول باعث شده بود تا دشمن تمام سعی خود را برای تخلیه شهر از مردمانش انجام دهد تا مگر در خلأ وجود مقاومت مردمی، تصرف دزفول سهل و آسان شود. لذا از همان روزهای اولیه جنگ، ‌در حالی که قوای عمدتاً زرهی دشمن در پشت کرخه متوقف شدند، ارتش بعث سعی کرد تا با بمباران هوایی و موشکی، دزفولی‌ها را فراری دهد.

16 مهر59

16 مهرماه 1359 یعنی در حالی که تنها 17 روز از شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران گذشته بود، متجاوزان برای اولین بار از موشک‌های زمین به زمین برای هدف قرار دادن دزفول استفاده کردند تا نام این شهر به عنوان اولین مکانی که مورد هجوم موشکی دشمن قرار گرفته، در تاریخ دفاع مقدس ثبت شود. در این حادثه دزفول با 3 فروند موشک زمین به زمین از نوع «فراگ7» مورد حمله قرار گرفت که منجر به ویرانی 50 خانه و مغازه و جان باختن دست‌کم 60 نفر و مجروح شدن 300 نفر دیگر از مردم بی‌دفاع و غیرنظامی این شهر شد.
پس از آن نیز دزفول بارها و بارها مورد هجوم وحشیانه حملات هوایی و موشکی دشمن قرار گرفت تا به آنجا که در طی دفاع مقدس، خاک این شهر آمار خیره‌کننده اصابت چیزی در حدود 176 موشک غول‌پیکر «فراگ 7» و اسکاد دشمن را در خود ثبت کرده است. هواپیماهای دشمن نیز 489 بمب و راکت را بر سر مردم این شهر ریختند تا این ارقام با هجوم آتشبارهای عراقی که 5821 گلوله توپ را به نقاط مختلف دزفول شلیک کردند، کلکسیونی از وحشیگری‌های ارتش بعث را به نمایش بگذارند.

اما ماحصل این همه هجوم ناجوانمردانه تقدیم 2600 شهید، 4000 جانباز و 147 مفقود و جاویدالاثر بود که البته بخشی از این آمار با حضور رزمندگان دزفولی در جبهه‌های جنگ رقم خورده است. همچنین 19500 واحد مسکونی در شهر دزفول براثر بمباران‌های دشمن بین 20 تا 100 درصد آسیب دیدند و آمار شهدای موشکی این شهر به صورت قطعی 711 نفر است.

شهر هزار موشک

با چنین حجمی از حملات هوایی دشمن، شاید بتوان گفت هیچ یک از شهرهای دنیا به اندازه دزفول معنای جنگ را درک نکرده و هیچ جا این تعداد موشک را تجربه نکرده باشد، شهری که در همان دوران دفاع مقدس و در حالی که نقاط بسیاری از کشورمان همواره مورد هجوم دشمن قرار می‌گرفت، ویژگی منحصر به فردی یافته بود و با اسامی متعددی چون «شهر مقاومت»، «شهر موشک‌ها»، «شهر پاتک‌ها» و بالاخره شهر هزار موشک شناخته می‌شد. شهرت دزفول در مظلومیت و البته ایستادگی به جایی رسید که حضرت امام در خصوص مردمانش فرموده بود: «دزفول دین خود را به اسلام ادا کرد.»

28 آذر 61

اما در کنار همه این مصیبت‌ها، واقعه 28 آذرماه 1361 اتفاق منحصر به فردی به شمار می‌رود. در این روز دشمن به عمد مناطق مسکونی دزفول را به جهت گرفتن تلفات بیشتر و ترساندن مردم مورد هجوم قرار داد. در کتاب «یک شهر دو جبهه یک خاکریز» نوشته عبدالامیر مطیع الرسول آمده است: در ساعات 15 و 35 دقیقه و 18 مورخه 28 آذرماه سال 1361 دو موشک زمین به زمین به دو نقطه مسکونی و پرجمعیت دزفول اصابت و بیش از 200 منزل مسکونی و مغازه ویران، 62 نفر شهید و 287 نفر مجروح شدند. در این روز تاریخی دزفول مورد اصابت موشک‌های دیگری هم قرار گرفت.

با وجود تمامی این مصیبت‌ها، مردم دزفول در طول دفاع مقدس چنان مقاومتی از خود نشان دادند که حماسه ایثار و ایستادگی‌شان زبانزد رسانه‌های داخلی و خارجی شده بود. خبرگزاری پارس (‌خبرگزاری جمهوری اسلامی‌) طی گزارشی از شهر دزفول در تاریخ ششم دی ماه 1359 نوشت: دزفول با اینکه بارها هدف موشک‌های فراگ و موشک‌های دور‌برد دشمن قرار گرفت، یکی از موفق‌ترین شهرها از لحاظ بسیج عمومی و ترویج روحیه مقاومت و ایثار بوده است. بافت اجتماعی و فرهنگ مذهبی عامل وحدت و همبستگی بی‌نظیری در میان اهالی بوده و این شهر را به یک پایگاه مقاومت علیه دشمن تبدیل کرده است. به‌رغم همه مشکلات مردم این شهر خود را برای مقاومت همه‌جانبه در برابر دشمن مهیا ساخته‌اند.

و در نهایت حضرت امام خمینی(ره) در پیامی به تاریخ 5 اردیبهشت ماه سال 62 خطاب به مردم دزفول فرمودند: ملت ایران و دزفول عزیز و مقاوم در برابر آنها ایستاده است و امروز هم که مصیبت را وارد کرده‌اند باز فریاد جنگ جنگ تا پیروزی از جوانان دزفولی بلند است.

---

منابع:

https://www.tasnimnews.com

www.aviny.ir