فیلم "سیانور" تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین را به خوبی به نمایش گذاشت

گروه فرهنگی: "مسعود رضایی" در حاشیه اكران خصوصی فیلم سینانور كه به همت موسسه فرهنگی هنری مركز اسناد انقلاب اسلامی برگزار شده بود درباره فیلم "سیانور" گفت: فیلم سیانور انحرافی كه سازمان مجاهدین گرفتار آن شد، سازمانی شدن افكار و اینكه چگونه افراد در آن حلقه‌های سازمانی گیر می‌كنند و نمی‌توانند خودشان را نجات دهند، عمل‌زدگی موجود در سازمان و توجه صرف اعضای سازمان به مبارزه و اسلحه را به خوبی به نمایش گذاشت.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از مركز اسناد انقلاب اسلامی، وی با تشكر از عوامل سازنده فیلم، تهیه‌كننده، كارگردان و نویسنده به خاطر انتخاب سوژه‌ای تاریخی كه پیش از این كمتر درمورد آن در قالب یك فیلم كار شده بود در تمجید از فیلمنامه سیانور اظهار داشت: یكی از انحرافاتی كه در طول تاریخ گروه‌های سیاسی - نظامی دوران قبل از انقلاب شكل گرفته بود به خوبی در این فیلم طرح و بازسازی شد.

رضایی همچنین یكی از ضعف‌های فیلم را در نحوه نمایش علل ورود مجاهدین به مبارزه مسلحانه دانست و گفت: در این فیلم مبارزه سازمان مجاهدین خلق و دست بردن آنها به اسلحه به گونه‌ای نشان داده شد كه‌ گویی فقط در رقابت با چریك‌های فدایی خلق این كار را انجام دادند؛ در واقع در نگاه اول به بیننده اینگونه القا می‌شود كه چون چریك‌های فدایی خلق عملیات سیاهكل را انجام دادند پس اینها هم می‌خواهند كه با یك حركت مسلحانه خودی نشان بدهند.

وی ادامه داد: واقعیت ماجرا این است كه رویكرد مجاهدین خلق به عملیات مسلحانه فقط از این باب نبود؛ چون سال 44 كه این سازمان را تشكیل دادند و از نهضت آزادی جدا شدند هدفشان مبارزه مسلحانه بود؛ اما اتفاقی كه افتاد این بود كه چریك‌های فدایی خلق یك مقدار زودتر از آنها وارد مبارزه شده بودند.
رضایی از مشی چریكی به عنوان اصل ذاتی و بنیانی مجاهدین نام برده و متذكر شد كه ورود آنها به مبارزه مسلحانه صرفا بر این مبنا نبود كه چون فدائیان خلق دست به این كار زدند پس ما هم این كار را انجام می‌دهیم.

مورخ و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران درباره چهره‌پردازی‌ها و گریم بازیگران زن این فیلم یعنی "هما" و "زمردیان" گفت: اینها كسانی هستند كه می‌خواهند به سازمان مجاهدین خلق ملحق شوند و زمانی به سازمان ملحق می‌شوند كه سازمان هنوز وجه اسلامی دارد. اما در فیلم ظاهر آنها به گونه‌ای است كه اصلا به تیپ آنها نمی‌خورد كه وارد یك سازمان چریكی با رویكرد اسلامی بشوند. معمولا كسانی كه وارد سازمان مجاهدین خلق می‌شدند به لحاظ تیپ و ظاهر انسان‌های محجب‌تر بودند و آنقدر آرایش نداشتند؛ درحالی كه چنانچه در فیلم مشاهده كردیم این افراد خیلی امروزی آرایش شده بودند. اگر می خواستند یك مقدار واقعی‌تر باشد می‌بایست نحوه آرایش به گونه‌ای بود كه چهره دختران مسلمان آن روزی را نشان می‌داد.

وی در ادامه با اشاره به روابط "تقی شهرام" و "بهرام آرام" و نمایش این ارتباط در فیلم سیانور گفت: در این فیلم روابط درون سازمانی به گونه‌ای نمایش داده شد كه تقی شهرام خیلی راحت به بهرام آرام دستور می‌داد درحالی كه این دو هم‌رده بودند یعنی آرام هم عضو مركزیت سازمان مجاهدین بود اما اینجا طوری نشان داده شد كه گویی بهرام آرام زیردست تقی شهرام است.

رضایی در مورد تضاد ایدئولوژیك سازمان مجاهدین و نحوه بررسی آن در فیلم سیانور گفت: هرچند تاحدودی به این تضاد ایدئولوژیك پرداخته شد اما اگر به كتاب خاطرات "احمد احمد" مراجعه كنید در آن بسیار خوب این مسائل تشریح شده است. مثلا انتظار می‌رفت كه فیلم، رفتارهایی كه تیپ ماركسیست شده یا در حال ماركسیست شدن سازمان داشتند، تقیدهایی كه آن را رها می‌كردند و آن حجابی كه بین مرد و زن بود را كنار می‌گذاشتند را كمی بیشتر و بهتر نشان دهد. یعنی نشان دهد كه آنهایی كه از اسلام بریدند و رفتند رفتارهایشان چه تغییری كرد و آنهایی كه مسلمان بودند چگونه ماندند. این را می‌بایست بیشتر نشان می‌داد.

وی افزود: در عین حال برای یك مخاطب عام به نظر من این فیلم در حد لازم و نه كافی نشان داد كه آن انشقاق به لحاظ ایدئولوژیك چگونه در سازمان اتفاق افتاد به خصوص آن روحیه خشن و الحادی ماركسیستی را نشان داد كه به محض آن كه از اسلام جدا می‌شوند شروع می‌كنند به ترور و حذف كه همانطور كه می‌دانید حذفیات در سازمان خیلی بیشتر از این است . علاوه بر صمدیه لباف و شریف واقفی دیگرانی هم بودند كه حذف شدند و این رویه را هم به نظرم بسیار خوب نشان داد.
پژوهشگر تاریخ معاصر ایران با اشاره به همكاری ساواك با موساد و سیا، درمورد نمایش این ارتباط در فیلم سیانور گفت: ساواك از طرف سازمان‌های اطلاعاتی موساد و سیا سازماندهی و پشتیبانی می‌شد به خصوص در این ماجرا كه پای دو آمریكایی در میان بود و این ماجرا یك قضیه حیثیتی محسوب می‌شد. بهتر بود اگر یك مقدار آن همكاری‌های بین ساواك و سیا و موساد و به خصوص در این ماجرا كه آمریكایی‌ها نسبت به آن حساسیت داشتند بیشتر نشان داده می‌شد. البته گفته شد كه آمریكایی‌ها حساس هستند اما به نظر می‌رسد كه اگر یك مقدار بیشتر روی این موضوع تمركز می‌شد بهتر بود.

وی در مورد سایر نقاط قوت فیلم سیانور تاكید كرد: انشعابی كه انجام گرفت، ماركسیست شدن تعدادی، دیكتاتوری سازمانی حاكم بر تفكر آنها و حذف نیروهای مخالف، تمام اینها نكات كلیدی بود كه در فیلم نشان داده شد. به علاوه آن روحیه اسلامی حاكم بر شریف واقفی و صمدیه لباف خیلی خوب نشان داده شد. كلیت فیلم به نظرم خوب بود. شاید اگر یك سری از جزئیات بیشتر دقت می‌شد این فیلم بسیار بهتر از این هم می‌شد. به هرحال هر فیلمی كه ساخته شود حتما می‌شود فیلمی بهتر از آن را هم ساخت.