مداحی‌هایی که باعث دوری از دین می‌شوند

به گزارش بولتن نیوز، این شاعر در گفت‌وگو با ایسنا با تأکید بر این‌که شعر آیینی و شعر مداحی از هم متفاوت هستند اظهار کرد: این دو مقوله از هم جدا هستند و نباید این دو را با هم یکی دانست زیرا هرکدام از این‌ها شکل، ماهیت و کارکردی جداگانه‌ دارند. شعر آیینی برای تحریک و تهییج احساسات مردم گفته نمی‌شود ولی نوحه‌ها به همین منظور خوانده می‌شوند. همان‌طوری که بین شعر و ترانه فرق فاحشی وجود دارد بین نوحه و شعر آیینی هم باید فرق زیادی گذاشت.

او  با بیان این‌که نوحه‌ها با این هدف و نیت ساخته می‌شوند که در گیرنده‌های حسی عاطفی مردم تأثیر بگذارند گفت: شعرهایی که توسط مداحان و در هیئت‌ها و حسینیه‌ها خوانده می‌شوند شعرهای فاخر، محکم،  متعالی  و مناسب با شأن بزرگان دین ما نیستند. این‌ها را افراد باذوقی می‌سازند که به پیشینه و شان ممدوح توجه چندانی ندارند و معمولا عاطفی‌اند و با این قصد و غرض آن‌ها را ساخته‌اند که در  گیرنده‌های حسی و عاطفی مخاطب تأثیر بگذارند و اشک او را دربیاورند.

یاسمی در ادامه افزود: زمانی که شما شعر را برای تأثیر گذاشتن بر مخاطب می‌گویی تفکر و اندیشه تعطیل می‌شود. این شعرها متناسب با شور و هیجانات این مناسبت‌هاست. بن‌مایه این شعرها شرح بیان مظلومیت، مصیبت و ستمی است که بر ائمه اطهار (ع) گذشته آن هم به شکل اغراق‌شده و بزرگ‌نمایی‌شده نه معقول و واقع‌بینانه.

 این شاعر همچنین متذکر شد: متاسفانه رادیو تلویزیون این نوع مداحی‌ها را فراگیر و آن‌ها را بازتولید و مشابه‌سازی می‌کند.

او درباره شعرهایی که مداحان در نوحه‌خوانی استفاده می‌کنند گفت: مداح‌ها برای این که  شعر راحت‌تر خوانده شود از شعرهای فاخر و پرمحتوا اجتناب و از شعرهای دم دستی که احساسات مردم را فوری و آنی تحت تأثیر قرار می‌دهند استفاده می‌کنند.

بهروز یاسمی در ادامه با اشاره به این‌که در مداحان استثناهایی هم  وجود دارد و ممکن است بعضی از مداحان از شعرهای شاعران بزرگ مانند حافظ، مولانا، دوبیتی‌های باباطاهر و حتی از غزل‌های بیدل یا شاعران خوب معاصر استفاده کنند اظهار کرد: مجموعا آن‌چه در مداحی‌ها و مناسبت‌ها خوانده می‌شوند، شعرهایی هستند که سطحی با وقایع و قضایا برخورد می‌کنند و اشتباهات لفظی و معنایی بسیاری دارند و بعضا در جهت عکس فلسفه زندگی آن بزرگواران هستند.

این شاعر با بیان این‌که در مداحی‌ها ادعاهای غلوآمیز زیادی وجود دارد گفت: این اغراق‌ها نقض غرض‌اند، واقعی و باورپذیر نیستند پس ضربه می‌زنند و چهره بزرگان دین را خدشه‌دار می‌کنند. مثلا می‌گویند امام حسین (ع) و ۷۲ تن از یارانش با ۱۰۰ هزار نفر از سپاه شمر طرف بوده‌اند! یا کارهای خارق‌العاده، معجزه‌گونه و بالاتر از توان بشر به آن‌ها نسبت می‌دهند و حتی گاهی توصیفی که از آن‌ها می‌دهند حد و حدود پروردگاری است.

او  با بیان این‌که این‌گونه مداحی‌ها سطح ذائقه مردم را تنزل داده‌اند گفت: شعر بیان برتر است، بیان فاخری که از یک موقعیت، یک شخصیت و یک مقطع تاریخی تعریف جدیدی را ارائه می‌دهد نه حرف‌ها و مضمون‌های کاریکاتوری نامنسجم نامتناسب نامناسب که نهایت تاثیرگذاری آن‌ها برانگیختن حس دلسوزی و ترحم مخاطب است.

یاسمی در ادامه  با بیان این‌که این مداحی‌ها نیاز به آسیب‌شناسی جدی دارند اظهار کرد: شعرهایی که به واسطه رسانه‌ها فراگیر می‌شوند انحرافاتی از معیار معمول به وجود می‌آورند که به حس زیباشناختی مردم آسیب جدی می‌زنند و چنان‌چه آسیب‌شناسی نشوند این حوزه را کاملا تخریب می‌کنند.

او با اشاره به محتوای این شعرها گفت متخصص علوم مذهبی نیست و علمای مذهبی باید در مورد محتوای این شعرها تذکر بدهند زیرا اغراق‌های توهین‌آمیزی دارند و صفاتی را  به این بزرگواران نسبت می‌دهند که  این صفات یا نعوذ بالله خدایی  است یا در حد معشوقه‌های عادی و معمولی.

این شاعر در ادامه افزود: عاشقانه‌هایی که بعضی از سازندگان این شعرها برای ائمه (ع) می‌گویند با عاشقانه‌هایی که شاعران بزرگ مثل خواجه عبدالله انصاری، سنایی، مولوی، عطار و نظامی با علم و آگاهی درباره شخصیت آن‌ها و با زبان فاخر گفته‌اند فرق دارند. مثلا یک نمونه آن موسی و شبان حضرت مولانا و یکی دیگر داستان شیخ صنعان عطار است. اما این شعرها سطح نازلی دارند انگار برای یک معشوق ۱۸ ساله گفته شده‌اند و علاوه بر اشتباهات فاحش به لحاظ تاریخی و مذهبی، بخشی از واقعیت‌ها را نیز وارونه جلوه می‌دهند.

او گفت: علما نباید به این بهانه که به هر حال این‌ها مردم را جذب می‌کنند سکوت کنند. همان‌طور که بر نوشته‌ها و کتاب‌های مذهبی نظارت هست و حساسیت وجود دارد در این عرصه نیز باید نظارت جدی وجود داشته باشد.

بهروز یاسمی خاطرنشان کرد: خیلی از مداحان نه از روی عشق و ارادت که کاسب‌کارانه و منفعت‌طلبانه وارد این عرصه شده‌اند. با توجه به این مسئله که در مداحی محدودیت و نظارت - آن‌گونه که در ترانه و موسیقی با حساسیت بالا هست - وجود ندارد و چون مداح فکر می‌کند که آزاد است تا هر چه خواست بگوید و کسی جلودارش نیست وارد این عرصه می‌شود.

ابن شاعر افزود: البته  این را هم باید بگویم که مداحانی هستند که از شعر خوب استفاده می‌کنند و مشاور مذهبی خوب دارند و از افرد آگاه به آن‌ها خوراک می‌رسد که منظور من طبیعتا این افراد نیست. این منفعت‌طلبی و مصلحت‌اندیشی‌ها در این عرصه علاوه بر این‌که به مخاطب عادی لطمه می‌زند باعث می‌شود مداحان اصیل و ریشه‌دار و خوشنام هم گوشه‌نشین شوند.