پرنده شکاری دلیچه

نام علمی : Falco Tinnunculus نام انگلیسی: Kestrel نام فارسی: دلیجه دلیجه یا باشه نام گونه‌ای پرنده است. این پرنده از راستهٔ شاهین‌سانان خانوادهٔ بازان، جنسِ بازهااست. مشخصات ظاهری: این پرنده، 32 تا 38 سانتیمتر طول دارد. بدن باریک و دمش بلند است که د رانتها، لبه صاف یا اندکی گرد دیده می شود. همچنین بال های نوک تیزی دارد. در پرنده ی نر سر و دم خاکستری، روتنه و جبه قهوه ای بلوطی با نقطه های سیاه است و شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه دیده می شود. د رپرنده ی ماده، روتنه قهوه ای با نقطه نقطه ی سیاه و شاهپرهای بال سیاه است. همچنین خط زیر چشم با سبیل سیاه مشخصف زیر تنه نخودی با رگه های طولی قهوه ای تیره و زیر گلو اندکی روشنتر است. هر دو جنس ناخن سیاه رنگ دارند. معروفترین پرنده ای است که مدت زمانی طولانی، در جا، بال زنی می کند. پرهای دلیجه بیشتر قهوه‌ای با خال‌های تیره هستند. بر خلاف بیشتر بازها، دلیجه دورنگی جنسیتی دارد بدین معنی که رنگ نر آن با رنگ ماده آن تفاوت دارد. سر و دم دلیجک نر آبی-خاکستری است. در ماده‌ها، دم قهوه‌ای با نوارهای سیاه است. در هر دو جنس، انتهای دم سیاه‌رنگ است و نواری سفید دارد. صدا: صدای این پرنده تا حدودی جیغ مانند و به صورت «کی- کی- کی- » شنیده می شود. زیستگاه: این پرنده در مناطق باز، درختزار، حاشیه ی تالاب ها، روی تیرهای برق و صخره ها و در نزدیگی شهر و روستا به سر می برد. در ایران فراوان است و تولید مثل می کند. حفاظت: این پرنده در زمره ی پرندگان حمایت شده است، اما برای صید شاهین ها از این پرنده استفاده می کنند. ضروری است ضمن جلوگیری از این کار، از محل های تولید مثلش حفاظت جدی به عمل آید. دلیجه و تعدادی اندک از پرندگان دیگر از جمله پرستوهای دریایی تنها برای چند ثانیه قادرند قبل از یورش به طرف طعمه در هوا بال‌بال زنان درجا باقی بمانند. طول بدن حدود 32 تا 38 سانتی متر است و هنگامیکه بالهایش را باز می کند حدود 60سانتی متر گسترده شده و بزرگتر به نظر می آید ؛ بال‌های نوک‌تیز و دم باریک ، این پرنده را در زمره شاهین‌ها قرار می دهد و اندازه کوچک و عادت درجا بال‌زدن‌های طولانی ، نشانه دلیجه بودن آن است.بالها باریک ودراز و منقار کوتاه وقلاب مانند است و دم نسبتاً بلندی دارد که در انتها کمی گرد می شود. دلیجه در بیشتر ساعات روز تا تاریک و روشن شدن هوا به دنبال طعمه می گردد، پرواز بسیار سریع و دید قوی دارد . ابتدا در آسمان چرخ می زند و موش یا قورباغه ای را لای علفها زیر نظر گرفته و از فاصله 10تا20متری در هوا وبالای سر آن در حالیکه در جا بال می زند در یک موقعیت مناسب با سرعت و قدرت به پایین شیرجه رفته و مستقیماً روی سر شکار خود فرود می آید و طعمه را با چنگالهایش می گیرد پرنده بسیار جسوری است و با منقار ،گردن شکار را از سمت پشت جدا می کند و اغلب شکار را با یک پا نگه می دارد و حتی در وزش بادهای سخت با بالهای کشیده و چشمانی که به زیر خیره شده است بدون آنکه سرش را تکان دهد بی حرکت در آسمان می ماند. معمولاً پستانداران کوچک ،مارمولک ها ،نرم تنان،موش ها، قورباغه ها یا حشرات بزرگ را شکار می کند و حتی توانایی شکار قمر یها و مرغان زیبای در حال پرواز را دارد. دلیجه از پرندگان شکاری (روز زی)و از تیره شاهینیان است که با تکنیک خاص خود در شکار طعمه ،از گونه های دیگر به خوبی تشخیص داده می شود . این پرنده در زیستگاههای مختلفی به سر می برد و معمولاً تکزی بوده و در از بین بردن جانوران موذی که به محصولات کشاورزی و باغ ها و درختان آسیب می رسانند نقش مهمی دارد. تین پرنده معمولاً ساکت است اما در هنگام احساس خطر صدای جیغ مانندی به صورت kikikikiki از آن شنیده می شود و گاهی اوقات vriiiiiiih را زوزه می کشد. دلیجه در مناطق باز ،درختزارها و حاشیه تالابها،روی تیرهای برق و صخره ها در نزدیکی شهرها و روستاها به سر می برد. در علفزارها ، سواحل ، کشتزارها ، فضای باز جنگل‌ها و گاهی در شهرها دیده می شود . در لانه متروک کلاغ و زاغی و امثال آنها ، یا روی صخره های بلند ، ساختمان‌ها و گاهی در شکاف درخت‌ها زادوولد می کند . دلیجه از جمله پرندگان بومی ایران است و در گذشته نه چندان دور از پراکندگی فراوانی برخوردار بوده است.