آمریکای لاتین از ما صدقه نمی خواهد

به گزارش بولتن نیوز، «فرهاد شریف» افزود: شرکت های ایرانی نه تنها می توانند در زمینه سرمایه گذاری و انتقال فناوری اقدامات خوبی در کشورهای مختلف آمریکای لاتین انجام دهند بلکه علاوه بر آن، ایران می تواند به قطب لجستیکی (مرکز حمل و نقل) در منطقه تبدیل شود تا کشورهای مذکور بتوانند محصولات خود را از طریق ایران به بازار منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه عرضه کنند.

وی تاکید کرد: آمریکای لاتین علاوه بر این، یک فرصت فوق العاده برای کسب و کار خصوصی ایران ایجاد می کند، فعالان اقتصادی کشورمان می توانند انواع کارخانجات کوچک و متوسط را در آنجا احداث کنند و از این کار، سود خوبی نصیبشان شود.

شریف گفت:«باید اعتراف کنم که خودم از مخالفان سفر هیات اقتصادی ایران و تقویت روابط با آمریکای لاتین بودم و سوالم این بود که ما آنجا چکار داریم که باید برویم اما اکنون پاسخ این پرسش را پیدا کرده ام و نظرم کاملا عوض شده است.»

او ریاست گروه 60 نفره ای را از نمایندگان بخش خصوصی کشورمان برعهده داشت که همراه با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در هفته نخست شهریورماه در قالب یک هیات 120 نفره سیاسی و اقتصادی به آمریکای لاتین سفر کردند.

در این سفر، هیات ایرانی به ترتیب از کشورهای کوبا، نیکاراگوئه، اکوادور، شیلی، بولیوی و ونزوئلا دیدن کرد و علاوه بر دیدار با مقام های بلندپایه کشورهای یادشده، در همایش بررسی فرصت های مشترک اقتصادی نیز شرکت کردند. در جریان این دیدارها، اسناد همکاری های سیاسی و اقتصادی متعددی نیز به امضا رسید.

هیات یادشده شامل 60 تن از نمایندگان بخش خصوصی، 20 از تن مسئولان و مدیران اقتصادی بخش دولتی، شماری از مقام های سیاسی و گروهی از خبرنگاران رسانه های جمعی بودند. 

«فرهاد شریف» معاون امور بین الملل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران که مسئولیت هدایت بخش خصوصی را در این سفر برعهده داشت، درباره نتایج این سفر با خبرنگار اعزامی ایرنا گفت وگوی مشروحی انجام داد.

- شریف: در نگاه اول این سفر برای ما یک ارزیابی و فرصت شناسی در منطقه آمریکای لاتین بود و از این دید برای من خیلی جالب و جذاب بود؛ وقتی که ما در ایران هستیم آمریکای لاتین یک قاره یکپارچه به نظر می رسد اما وقتی به منطقه می رویم و از تک تک این کشورها دیدن می کنیم، کاملا واقعیت های متمایزی از یکدیگر دارند؛ ضمن اینکه اشتراکاتی بین آنها وجود دارد که هر کدام جایگاه و مسائل خود را دارند.

- شریف: چیزی که به طور طبیعی در نگاه اول به نظر می آید این است که فاصله زیادی بین ما وجود دارد و این کشورها نیز معمولا کشورهای بسیار ثروتمند نیستند؛ در ابتدا این تصور ایجاد می شود که ایران می خواهد به آنجا برود و صدقه بدهد و یا کار خیریه ای انجام بدهد؛ به طور طبیعی این امر با کار بخش خصوصی سازگار به نظر نمی آید. ما پیش از سفر با همکاری همکارانمان به این مساله فکر کردیم که چه پیغامی را می خواهیم به این کشورها ببریم و چه هدفی را از تعاملات اقتصادی با این کشورها دنبال کنیم؟ 

چیزی که به آن فکر کرده بودیم، این بود که به دلیل فاصله زیاد، حمل بسیاری از کالاهای ایران به آن کشورها به گونه ای است که مبادله با این کشورها را منطقی نمی کند و در نتیجه، بهتر است این کشورها از همسایگان خود استفاده کنند. در چنین شرایطی، قاعدتا صادرات محصولاتی به آن منطقه منطقی به نظر می رسد که ارزش آن نسبت به وزن آن زیاد باشد؛ مانند دارو، تجهیزات پزشکی یا تجهیزاتی که با فناوری بالا در کشور تولید می شود. بنابراین تعدادی از فعالان این بخش ها در هیات ما حضور داشتند. 

زمینه دیگری که به نظر می آمد مهم و ارزشمند باشد، سرمایه گذاری و انتقال فناوری است؛ آنچه در کشورهای آمریکای لاتین مشاهده کردیم این موضوع را تایید می کرد؛ شرکت هایی در کشور ما صاحب صنعت هستند و به راحتی می توانند در آنجا واحدهایی را ایجاد کنند که نیازهای مصرفی این منطقه را تولید کند؛ این موضوع برای کوبا که شدیدترین نیاز را دارد تا شیلی که به نسبت اقتصاد پیشرفته ای دارد صدق می کند.

زمینه دیگری که در این سفر دنبال می کردیم، تبدیل ایران به قطب لجستیکی در منطقه بود تا کشورهای آمریکای لاتین بتوانند محصولات خود را از طریق ایران به بازار منطقه خودمان مانند آسیای مرکزی و خاورمیانه عرضه کنند؛ پیغامی که در این سفر مطرح شد، این بود که اولا ایران را به عنوان اقتصادی توانمند، برخوردار از نیروی تحصیلکرده و دارای توانمندی هایی علمی و فناوری و همچنین موقعیت جغرافیایی ممتاز معرفی کردیم؛ اکنون پس از انجام سفر معتقدم تبدیل ایران به قطب لجستیکی منطقه کاملا امکان پذیر است.

علاوه بر این، انتظارم این است که در موج جدید ورود به منطقه آمریکای لاتین باید روی پروژه های کوچکتر در بخش خصوصی تمرکز کنیم زیرا پیش از این پروژه های نسبتا بزرگی با حمایت های دولت ها در دستور کار قرار گرفته بود که سرنوشت های مختلفی داشتند؛ بعضی موفق و بعضی ها ناموفق بودند؛ در دور جدید ما باید رویکردمان این باشد که پروژه های کوچک را در کشورهای آمریکای لاتین در نظر بگیریم.

چگونگی تعامل ما با کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی به این شکل خواهد بود که ایران فناوری های خود را معرفی می کند و تولیدات خود را در کشورهای آمریکای لاتین انجام می دهد؛ در این بخش، فعالیت هایی مورد توجه قرار می گیرد که کشورهای آمریکای لاتین در منطقه خود نتوانند به راحتی از سایر کشورها تامین کنند. 

- شریف: این همان چیزی است که ما از دولت توقع داریم با امضای توافقنامه های دوجانبه ای با آنها، بتواند امنیت سرمایه گذاری را تامین کند؛ به این ترتیب در واقع دولت های کشورهای آمریکایی متعهد به تامین امنیت سرمایه گذاری می شوند.

- شریف: وقتی که در مورد امنیت صحبت می کنیم باید ببینیم با چه ریسک هایی مواجه ایم؛ یک سری از ریسک ها، سیاسی هستند که با قرارداد و توافقنامه قابل جلوگیری است؛ من به شدت توصیه ام این است که ابتدا این اتفاق رخ بدهد سپس بخش خصوصی را تشویق کنیم که به آنجا بروند. 

برخی ریسک ها نیز تجاری هستند. در این زمینه این توقع از صاحبان کسب و کار وجود دارد که با دقت در این منطقه عمل کنند. برخی ریسک ها نیز طبیعی است که ما باید دنبال راهی باشیم که در هر یک از این کشورها با توجه به توسعه یافتگی شان از سیستم های بیمه ای آنها استفاده کنیم. 

مساله کلیدی که وجود دارد - که در واقع بخش خصوصی باید توجه داشته باشد و کلید نفوذ ما به منطقه خواهد بود - این است که ما بتوانیم مهندسی مالی موثری روی پروژه ها انجام دهیم؛ باید بتوانیم منابع مالی از جاهای مختلف برای آن پروژه ها جذب کنیم که در این زمینه بخش خصوصی می تواند با هوشمندی و انعطاف به این هدف برسد.

- شریف: دوستان ما در اینجا تجربه هایی دارند که می توان به آنها اشاره کرد. با توجه به این تجربه ها می توان واحدهایی در زمینه بسته بندی با سرمایه گذاری سه تا پنج میلیون دلار ایجاد کرد. در زمینه فناوری نیز زمینه های مناسبی وجود دارد؛ چنانچه یکی از مجموعه های دانش بنیان ما که در کار تولید افزودنی های روغن است، در این سفر موفق شد یک شریک تجاری در این منطقه پیدا کند. شرکت های ما می توانند برای خود شریک تجاری پیدا کنند؛ روغن پایه را خریداری و با ایجاد برند، از این همکاری سود ببرند. آنها می توانند به این ترتیب برای نخستین بار، یک کسب و کار بین المللی را در خارج از مرزهای ایران ایجاد کنند.

- شریف: البته در ونزوئلا مشکلات متنوعی وجود دارد؛ دلیلش این است که ونزوئلا کانون حضور ایران در آمریکای لاتین بود و تجربه های مختلف موفق و ناموفق در آنجا وجود داشت. در مورد موفق ها به طور نمونه پروژه ساخت مسکن توسط شرکت «کیسون» عدد بزرگی بوده؛ به گفته مقام های ونزوئلا رقمی بین 45 هزار تا 50 هزار واحد مسکونی در این کشور ساخته شده است؛ این امر خیلی افتخارآمیز و جالب است که شرکت های خدمات مهندسی ما در این منطقه حضور پیدا کنند و اثری از خود به یادگار می گذارند.

یکی دیگر از شرکت های بسیار موفق ما، نه فقط کارخانه های لبنی ایجاد کرده و یک مجموعه کارخانه داشته بلکه در آن واحد آموزش تدارک دیده است؛ این برای ایران فوق العاده و افتخارآمیز بود اما مشتریان آن نتوانستند مطالبات این شرکت را بازپرداخت کنند. بعضی وقت ها نیز شرکت های ما کارشان را خوب انجام نداده اند؛ بعضی در جایی ممکن است از طرف ما قول داده شده اما عمل نشده است؛ البته مقصر حتما ایرانی نبوده بلکه به دلایل گوناگون انجام نشده است؛ در هر صورت پروژه هایی که معلق است باید به سرعت به آن توجه و تکلیف آنها روشن شود وگرنه به اعتبار و حضور ما در منطقه صدمه می زند.

- شریف: یک توافق نامه بین اتاق ایران و اتاق کوبا امضا شد اما کوبا واقعا ساختار خصوصی ندارد؛ با این حال فرصت های اقتصادی زیادی در این کشور وجود دارد و ما مجبوریم با توجه به ساختاری که این دولت دارد زیر سایه تضمین های صادراتی کشور حرکت کنیم. 

در این زمینه فکر می کنم صندوق ضمانت صادرات ایران در زمینه تامین مالی تجارت و سرمایه گذاری، سقفی را در نظر بگیرند؛ خوشبختانه در این سفر گام بزرگی برداشته شد و دوستانمان توانستند پیگیری مطالبات قبلی ایران از کوبا را انجام دهند. 

در بحث تضمین صادرات، در کوبا مهم نیست که شما چه مبلغی طلبکارید بلکه مهم این است که اگر مبلغ را پرداخت نکنند شما نمی توانید تضمین را انجام بدهید. این مانع باید برداشته شود. 

در کوبا طرف خارجی اعلام کرد نمایشگاهی دارند که در یک مقطع از سال باز می شود - فکر می کنم آخر اکتبر و اوایل نوامبر - که فرصت های سرمایه گذاری را ارائه می کنند.

به نظر من، کوبا ساختار روشنی داشت اما خیلی دولتی بود. بنابراین اگر تکلیف ما روشن شود که تضمین ها چگونه صورت می گیرد می توانیم همکاری های مناسبی با آن کشور داشته باشیم.

- شریف: موانع در حال برطرف شدن است. بعد از آن باید انتظار این باشد که از طرف صندوق تضمین صادرات برخی سقف و محدودیت هایی که داریم اعلام شود و ما بتوانیم در آن سقف با کوبا کار کنیم. 

**  در نیکاراگوا اوضاع را چطور دیدید؟ 

- شریف: متاسفانه در نیکاراگوا نتوانستیم با بخش خصوصی آنها ارتباط برقرار کنیم. فرزند آقای اورتگا که به نحوی مشاور رئیس جمهوری محسوب می شود، برنامه های زیادی را ترتیب داده بود. مهمترین چیزی که به ما عرضه شد بحث پروژه بین المللی کانال بین اقیانوسی - که دو اقیانوس اطلس و آرام را بهم پیوند می دهد- از طریق نیکاراگوا بود که یک پروژه بین المللی است و هنوز در مراحل ابتدایی پخته شدن است اما این پروژه به محضی که شکل بگیرد یک پروژه بین المللی خواهد بود و فرصت های بسیار زیادی را برای بسیاری ایجاد می کند.

در واقع، این پروژه در چارچوب بین المللی کار می کند و مهمترین فرصتی بود که در این سفر برای ما ارائه شد. در این مذاکرات اینکه چگونه آنها چنین پروژه ای را با استفاده از مشاوران خارجی و معتبر می توانند با فاینانس اولیه 50 میلیارد دلار تامین کنند برای ما بسیار درس آموز است و باید ما نیز در کشورمان در این حجم یا بزرگتر برای توسعه سواحل مکران یا توسعه مناطق آزادمان از چنین مدل هایی استفاده کنیم.

- شریف: اکوادور یکی از نقاط اوج سفر بود و در آنجا برنامه های خوبی از طرف مقابل هماهنگ شده بود. جلسه های بسیار خوبی نیز برگزار شد. دولت حاکم در اکوادور به ریاست آقای «رافائل کورئا» رابطه خوبی با ایران دارد؛ هرچند در فاصله پنج یا 6 ماه آینده با برگزاری انتخابات و عدم نامزدی، وی تغییر خواهد کرد.

باورم این است برای اینکه اکوادور برای ما یک فرصت کلیدی و اساسی باقی بماند، دولت ایران باید بتواند توافقنامه های اصلی در زمینه سرمایه گذاری و جلوگیری از مالیات مضاعف و همکاری های گمرکی را در سریعترین زمان امضا کند.

- شریف: هنوز تعاملات خاصی وجود ندارد. البته تعدادی ایرانی آنجا هستند و خیلی از زندگی راضی بودند اما شرکت های ایرانی نیز برداشت شان این بود که اینجا یکی از محل های خوب برای کار کردن است. 

نکته مهم در مورد کشورهای آمریکای لاتین این است که حداقل در این سه کشوری که از آنها صحبت کردیم، هزینه داشتن یک دفتر و شرکت چندان زیاد نیست اما یک مانع اساسی در روابط ما – که باید آن را رفع کنیم - آموزش زبان اسپانیولی است.

ما اگر بتوانیم آموزش زبان اسپانیولی را در کشورمان توسعه بدهیم و از طریق صدا و سیما و کانون های فرهنگی ارتباطمان را با فرهنگ آمریکای جنوبی افزایش دهیم - هم خودمان را به آنها معرفی کنیم و هم آنها را به ملت خودمان معرفی کنیم - به نظرم نزدیکی هایی به وجود می آید و این بسیار مهم است که ما با تاریخ و جغرافیای آنها آشنا شویم.

مردم آنها از نظر مشخصات روحی با ما نزدیکی و شباهت دارند؛ از نظر احساسی و حساسیت های سیاسی نیز شباهت بسیاری داریم و فکر می کنم باید یک کار پایه ای برای معرفی زبان، تاریخ، جغرافیا و فرهنگ این کشورها انجام شود.

- شریف: به نظرم اگر به آمریکای لاتین به عنوان یک مقصد تعاملات اقتصادی بنگریم، باید با تعاملات فرهنگی و سیاسی ما همسو شود و به همین دلیل لازم است زبان اسپانیولی را در کشور گسترش دهیم. 

- شریف: باید ارتباطمان بسیار بیشتر از دانشگاه باشد؛ در ایران موسسه های زیادی به آموزش زبان انگلیسی می پردازند و این امر در واقع یکی از پشتوانه های ارتباطات اقتصادی ما خواهد بود؛ این امر باید برای زبان های دیگری از جمله اسپانیولی نیز توسعه پیدا کند. 

- شریف: شیلی نسبت به سایر کشورهایی که هیات ایرانی به آن سفر کرد، از نظر اقتصادی بسیار توسعه یافته تر بود. فکر می کنم توانستیم توجه شیلیایی ها را به سمت ایران جلب کنیم اما از آنجا که کشوری با اقتصاد توسعه یافته است، همکاری ما با آنها زمان می برد؛ با این حال اگر همکاری شروع شود به نظر می آید بسیار خوب و سریع پیش برود. 

- شریف: می توانیم در زمینه مس و مواد غذایی همکاری های مناسبی داشته باشیم؛ در آنجا یک مسیر ساحلی بسیار طولانی وجود دارد که مجموعه های پیمانکاری ما می توانند در آنجا حضور یابند و آن را توسعه دهند؛ شیلی اقتصادی مناسب برای همکاری شرکت های پیمانکاری دارد؛ در بخش معادن نیز زمینه همکاری با این کشور وجود دارد.

- شریف: به نظرم بولیوی از بهترین کشورها در این سفر بود؛ نخست آنکه مراسم و دیدارهای رودرروی بسیار خوبی برگزار شد. از نظر پایایی و پایداری دولتی، کشور خوبی بود. تمایلشان نسبت به ایران نیز بسیار خوب بود و شرکت ها به ما گزارش کردند که در بولیوی می توان پروژه و همکاری اقتصادی خوبی را به سرانجام رساند. در مجموع فکر می کنم در بولیوی شانس خوبی برای همکاری داریم. 

- شریف: در زمینه خدمات پیمانکاری و انتقال فناوری و سرمایه گذاری، یک تفاهم نامه با اتاق سانتاکروز امضا کردیم که چند مساله را دنبال کند؛ یکی مساله صدور گواهی حلال است؛ برای اینکه کمک کنیم محصولاتشان را به کشورهای مسلمان صادر کنند. در مورد کارخانه لبنیات و تجربه ای که در ونزوئلا بود نیز بسیار علاقه مند بودند تا کارخانجاتی در بولیوی ایجاد کنیم.

در زمینه نانو فناوری نیز دوستانی که از معاونت فناوری بودند مذاکراتی بسیار خوبی داشتند. در زمینه فروش تجهیزات و کارهای آموزشی و پژوهشی نیز نشست های خوبی برگزار شد. به نظرم، فروش اینگونه محصولات فناوری حتی اگر درصد کمی باشد برای ایجاد تصویری از قدرت فناوری ایران بسیار مهم است. در بولیوی بسیاری از محصولات تکنولوژیکی از کشورهای غربی وارد می شود که قیمتی بسیار بالا دارند در حالی که اگر نسبت به ایران شناخت پیدا کنند، هم یک بازار خوب برای ما ایجاد می شود و هم به نفع خود آنها خواهد بود.

- شریف: این نکات در نگاه اول مطرح است. شما قاعدتا تصور می کنید که به این کشورها نمی توانید سیمان صادر کنید اما اگر بخواهید مواد افزودنی روغن صادر و بعد در آنجا محصول روغن اتومبیل با همکاری آنها تولید کنید، به طور حتم اقتصادی خواهد بود.

به نظرم آمریکای لاتین یک فرصت فوق العاده برای کسب و کار خصوصی ایران ایجاد می کند و فرصتی است تا بتواند بین المللی شود. به عبارت دیگر، شما نه فقط می توانید محصولات ایرانی را به آنجا صادر کنید بلکه یک راه انتفاع نیز وجود دارد. فعالان اقتصادی ما می توانند کارخانه را آنجا احداث کنند و در سود کارخانه شریک شوند. 

در مجموع، باید اعتراف کنم که شخص خودم از مخالفان سفر هیات و تقویت روابط با آمریکای لاتین بودم و سوالم این بود که ما آنجا چکار داریم اما اکنون پاسخ این پرسش را پیدا کرده ام و نظرم تغییر کرده است. 

البته، این کشورها اغلب نقدینگی و به قول معروف «پول جیرینگی» برای پرداخت ندارند اما این امکان هست که شرکت های ایرانی به نوعی مواد آنها را تبادل کنند و به پولشان برسند. 

من باورم این است که ما وقتی به سرمایه گذاری در حجم کوچک یعنی زیر 10 میلیون دلار در کشورهای آمریکای لاتین فکر می کنیم، تامین سرمایه بسیار مشکل نیست چون هم بانک های توسعه ای، منطقه ای هستند و هم بانک های بین المللی و محلی سرمایه گذاری می کنند؛ بنابراین اگر دولتشان حمایت نکند پول ها به راحتی تامین می شود و زیاد جای نگرانی نیست. این موارد بسیار جالب است اما در گام نخست هر چقدر چارچوب مالی ساده تر باشد بهتر است زیرا در چنین فضایی شما باید قادر باشید با چیزی که تبادل می کنید، تجارت انجام دهید.

- شریف: به نظرم در زمینه کشاورزی به دلیل اینکه آب قابل توجه و زمین های حاصلخیزی در این منطقه است، فرصت بسیار خوبی برای سرمایه گذاری شرکت های ایرانی فراهم است؛ اما در بعضی از این کشورها امنیت کافی برای اینکه شما کشت و زرع انجام دهید و بعد محصول برداشت کنید وجود ندارد؛ با این حال در کشورهایی که امنیت وجود دارد این ایده خوبی است.