ادامه برجام به نفع هر دو طرف است/ دیگر اورانیوم 20 درصد تولید نمی‌کنیم

صالحی: ما به لحاظ فنی در جایگاه خیلی خوبی هستیم ؛ وعلت این مسئله را شما می توانید در گزارش های اخیر رسانه های آمریکایی مشاهده کنید. تا به امروز- به خصوص در دو سه هفته ی اخیر- دو مطلب محرمانه را رسانه های آمریکایی مطرح کردند. البته محرمانگی این مطالب از نظر ما خیلی اهمیت نداشته است.  یعنی به این صورت نبوده که ما اصرار بر محرمانه بودن آن نکات داشته باشیم.

 ولی به هر حال چون اینکه برنامه ی بلند مدت 15 ساله ی یک کشور هست، وکشورها اصولا برنامه های بلند مدت خود را طبق تفاهم نامه ای که با آژانس دارند مانند پروتکل الحاقی به آژانس ارائه می کنند وسعی میکنند که این تفاهم نامه محرمانه باقی بماند؛ دلیلی نداشت  که ما برنامه ی بلند مدت خودمان را در معرض افکار عمومی جهانی قرار بدهیم، وبه این دلیل ما آن را محرمانه تلقی کردیم. یعنی یک رویه ی عادی است وهمه ی کشورها این کار را می کنند. 

ما هم برنامه ی 15 سال آینده خود را به آژانس ارائه کرده بودیم. البته طبق تفاهمی که با 1+5 کرده بودیم. ما به این تفاهم رسیده بودیم که کشورهای 1+5 هم از برنامه ی 15 ساله ی ما آگاه باشند،  اما اینکه انتشار عمومی پیدا بکند ما موافق نبودیم. بنابراین آنها این مطلب را منتشر کردند که سبب مشکلات فراوانی در داخل خود آمریکا شد اختلاف نظر های بزرگی را در این کشور به وجود آورد. ولی برای ما یک سند افتخار شد که چگونه مذاکره کنندگان در بعد فنی به لطف الهی توانسته اند به خوبی عمل کنند به گونه ای که تمامی حقوق هسته ای -آنگونه که در اساسنامه ی آژانس و یا درNPT مطرح شده است- را بدست آوردیم.

یک مورد دیگر را که اخیراً اعلام کردند و باز برای آنها دردسر ساز شد مطلب انتشار یافته در نشریه نیویورک تایمز بود. نویسنده به این نکته اذعان کرده بود که مذاکره کنندگان ایرانی در بعد فنی خوب عمل کردند، خیلی عالی عمل کردند به گونه ای که امتیازات قابل توجهی گرفتند. این نکاتی هست که طرف مقابل به آن اذعان می کند.

پس در بعد فنی بنده همیشه این اطمینان را به ملت عزیز ایران داده ام که مطمئن باشید آنچه که حق قانونی ایران است در چارچوب NPT و در چارچوب اساسنامه ی آژانس بین المللی انرژی اتمی محقق کردیم. مثلا اکتشاف واستخراج کامل؛ تولید آب سنگین در اراک؛ که ما الان سالی 20 تن تولید می کنیم و می فروشیم. 32 تن به آمریکا فروختیم. جدیداً آخرین مراحل توافق نامه ی مورد نظر را با روس ها طی می کنیم که ان شاء الله ظرف چند هفته ی آینده، آن هم نهایی می شود و بر اساس آن حدود 38 الی 40 تن به روس ها خواهیم فروخت. 

اروپایی ها علاقمند هستند که از ما آب سنگین خریداری کنند که اگر به اروپایی ها هم بفروشیم [یعنی هنوز یک سال نشده از زمان عملیاتی شدن برجام] چیزی ببیش از 80 – 70 تن آب سنگین فروختیم. ما سالی 20 تن آب سنگین تولید می کنیم. بهسازی راکتور اراک بخوبی در حال انجام است. مذاکره کنندگان چینی چند روز پیش ایران بودند. قرار داد مورد نظر ان شا الله بین ایران، چین وآمریکا درخصوص مدل سازی راکتور اراک منعقد خواهد شد.

بحث تحقیق و توسعه به خوبی در حال پیگیری است. بحث پروژه ی ایزوتوپ های پایدار - که ما جزو معدود کشور های دنیا خواهیم بود - با استفاده از سانتریفیوژ نیز در حال پیگیری است. الان در خبر ها شنیدید دو نیروگاه جدید در ساختگاه نیروگاه اتمی بوشهر احداث خواهیم کرد، پس در بعد فنی دستاوردهای خود را حفظ کرده و توسعه داده ایم.

البته ما یک سری محدودیت هایی را پذیرفتیم. نگرانی های آنها این بود که مبادا ما به طرف فعالیت های غیر صلح آمیز سوق پیدا کنیم. بنابراین گفتیم که با هر روشی که می تواند جلوی انحراف به سمت فعالیت های غیر صلح آمیز را سد کند، موافقیم. اعتقاد ما این است که هیچ کشوری نباید به طرف استفاده های غیر صلح آمیز از فناوری هسته ای انحراف پیدا کند. بنابراین ما آن محدودیت ها را پذیرفتیم. ولی آن محدودیت ها، محدودیت هایی نیست که صنعت هسته ای ما را یا کند یا متوقف کند.

صالحی: به هیچ وجه. اصلا متوقف نشده است. با این پروژه های جدید که مستلزم ده میلیارد دلار سرمایه گذاری است، فصل جدیدی را آغاز کرده ایم. کل هزینه صنعت هسته ای در 25 سال اخیر چیزی در حدود 6 تا 7 میلیارد دلار بود، یعنی کل این 25 سال ما 6 تا 7 میلیارد دلار در صنعت هسته ای سرمایه گذاری کردیم که نیروگاه بوشهر در آن هست، همچنین نطنز، مجتمع آب سنگین اراک، راکتور اراک، اکتشاف واستخراج، اصفهان، کرج، یزد وغیره در آن هزینه هست. در پروژه احداث نیروگاه های جدید ده میلیارد دلار  سرمایه گذاری خواهیم کرد. یعنی بیش از کل سرمایه گذاری ای که در کل 25 سال گذشته کردیم. پس این نشان می دهد که نشاط صنعت هسته ای را همچنان حفظ کرده وبا قوت وجدیت به پیش می رویم.

صالحی: ببینید این موافقت نامه یا این برنامه ی جامع اقدام مشترک که تحت عنوان برجام نام گرفته ابعاد مختلفی دارد، یعنی از ابعاد فنی، حقوقی و سیاسی برخوردار است. ابعاد مربوط به تحریم ومبادلات بانکی وغیره دارد، من مسوول بعد فنی قضیه بودم.

بنابراین بعد فنی یک بعد محوری است که مسئولیت آن برعهده سازمان انرژی اتمی قرار دارد. چنین مقرر شد که ایران امتیازاتی را دریافت کند و در قبال آن، محدودیت هایی را در بعد فنی بپذیریم. ما بایستی در این مذاکرات به گونه ای عمل می کردیم که در بعد فنی- که مسوولیتش با بنده بود- تمامی آن چیزی که مقام معظم رهبری تعیین کرده بودند به عنوان چهارچوب مورد نظر ایشان را محقق کنیم. ما به لطف الهی توانستیم نظر ایشان را در بعد فنی محقق کنیم. یعنی درست در آن چهارچوب فنی که ایشان معین کرده بودند ما حرکت کردیم و آنها را محقق کردیم.

اما در بعد تحریم ودر بعد بانکی ودر ابعاد مسائل دیگر سیاسی وغیره، آمریکایی ها از شیوه ی نادرستی استفاده می کنند و اینکه در ظاهر می گویند ما مشکل نداریم ومی خواهیم برجام اجرایی بشود ودر ظاهر این را می گویند وعملاً هم در موضع گیری های سیاسی خود این مطلب را اعلام می کنند. اما در پشت پرده آنچه به ما اطلاع دادند وما متوجه شدیم دیگران را ترغیب می کنند که با ایران همکاری وهمراهی نکنند. بدین معنا که پشت پرده آنها را می ترسانند اما در افکار عمومی وانمود می کنند که هرآنچه متعهد شدند انجام می دهند. اینجا یک بازی سیاسی دوگانه از طرف آمریکایی ها در حال اجرا است. طرف آمریکایی با سوء برداشت و تفسیر نادرست از متن توافق، عملاً مخالف روح برجام عمل می کند.

صالحی: در بعد فنی من باید در یک چهارچوبی حرکت میکردم. برای تعیین این چهارچوب هم در کشور ما کمیته های مختلف در رده های مختلف تشکیل می شد. در شورای عالی امنیت ملی در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و در کمیته ی دیگری متشکل از مسوولان عالی نظام آن مباحث اصلی بحث می شد، بعد خدمت حضرت آقا مطالب ارائه می شد. بدین لحاظ فرآیند کار در قالب سازوکاری تعریف شده به پیش می رفت.

 

لذا بنده در بعد فنی همیشه گفتم؛ حتی قسم هم خوردم که شما نگران نباشید در بعد فنی کارها بخوبی در حال پیگیری است. اگر در بعد فنی ما در این یک سال متوقف شده بودیم یا حرکت ما کند شده بود، خود به خود اشکالات و کاستی ها ظاهر می شد. یعنی ما نمی توانستیم این قضیه را  بپوشانیم. الان می بینید کار ها پیش می رود. ما ان شاء الله 20 شهریور کلنگ زنی واحدهای جدید نیروگاه بوشهر را خواهیم داشت و پروژه ی عظیمی آنجا راه اندازی می شود.

ما الان راجع به یک پروژه ی دیگری در حال مذاکره با چینی ها هستیم که البته هنوز به نتیجه نرسیدیم ، اگر به نتیجه برسیم آن را هم اعلام خواهیم کرد و کشورهای متعددی هستند که برای همکاری با ما اعلام آمادگی کردند. در همین 6-7 ماه بنده به چندین کشور اروپایی سفر کردم وظرف 3-4 روز آینده هم به بلژیک سفر خواهم کرد و با مقامات اتحادیه ی اروپا صحبتی خواهیم داشت. کارها در بعد فنی بحمد الله به نحو احسن در حال پیگیری است. ما در مجموع راضی هستیم و مشکل خاصی نداریم.

البته ممکن است تقاضاهایی از طرف مقابل باشد که ما خارج از چهارچوب برجام یک انعطافی نشان بدهیم.اشاره کردید که حضرت آقا راجع به الیاف کربن وبحث 300 کیلو فرمودند. ایشان اینطور تاکید کردند که آقای صالحی شما توجه به خواسته های آنها نکنید. یعنی در چهارچوب همان چیزی که توافق کردیم عمل می کنیم. چون خواسته هایی که آنها مطرح می کنند یک مقدار خارج از آن توافقی هست که ما با هم کردیم. ولی حضرت آقا فرمودند که شما طبق همان توافقی که کردید عمل کنید وما هم به همان شیوه ای که مقام معظم رهبری تاکید فرمودند، عمل می کنیم.

صالحی: ببینید ما همه ی پیش بینی های لازم را برای برگشت پذیری انجام دادیم. ولی من نمی توانم وارد جزئیات بشوم. مقام معظم رهبری موردی را فرمودند که کاملا ملموس است. بنده بطور کلی می توانم به این نکته اشاره کنم که پیش بینی های لازم برای برگشت پذیری صورت گرفته و جای نگرانی نیست.

 

صالحی: در زمان خیلی کوتاهی از این توانایی برخوردار هستیم که به موقعیت پیشین و حتی به شرایط خیلی بهتر بازگردیم.

صالحی: سوال به خصوصی متوجه ما نشده است. حالا اگر در رسانه ها مسائلی را مطرح می کنند بحث جداگانه ای است ولی سوال به خصوصی ارجاع داده نشده است. البته اقدامات احتیاطی برای صیانت از فوردو با نصب تجهیزات دفاعی در حال انجام است. این حق ماست. وقتیکه دائم می شنوید از رسانه ها می گویند اگر شرایطی فراهم بشود چنین می کنیم وچنان می کنیم، ما نباید خواب باشیم باید هوشیار وبیدار باشیم تا آن جایی که امکان دارد آمادگی های لازم را ایجاد کنیم که دشمن هیچ وقت هوس یک اقدام نادرست را نکند.

صالحی: خیر، من قبلاً هم گفتم. صحبتی که لاریجانی راجع به احداث یک کارخانه ی غنی سازی گفت به نظر من یک بیان غیر دقیقی از برگشت پذیری ماست. ما نمی خواهیم کارخانه دیگری برای این کار احداث کنیم. همان نطنز به اندازه ی کافی وسیع هست وامکانات فراوان هم دارد. فردو هم هست. ما نمی خواهیم یک فردوی دیگر یا یک نطنز دیگر ایجاد کنیم. منظور ایشان این بود که شما در ارتباط با برگشت پذیری آمادگی لازم را حفظ کنید وچناچه شرایط به طور کلی تغییر کند و حوادث ناگواری در عرصه سیاست بین المللی از جمله نقض عهد پیش بیاید، نطنز به وضعیت پیش از برجام بازگردد.

صالحی: روابط ما الان با آژانس بین المللی انرژی اتمی روابط عادی است. مثل هر کشور دیگری و در این رهگذر، ساخت واحدهای جدید نیروگاهی در چهارچوب همان روابط عادی و جاری معمول جهانی انجام می‌گیرد. بالاخره این دو نیروگاه انواع تجهیزات را می خواهند از پمپ و ژنراتور و توربین تا سوخت و قلب راکتور و تمام اینها مورد نیاز است. ما برای خرید تجهیزاتی که در دسته ی استفاده های دوگانه طبقه بندی شده اند، مشکلی نداریم. ما تفاهم کردیم که اگر این تجهیزات را احتیاج داشتیم بتوانیم بخریم. حالا در برجام چهارچوب ومیکانیزمی را تعیین کردیم تحت عنوان کمیته ی خرید یا کانال خرید که ما نیازمان را به این کانال خرید بیان می کنیم وآنها مطلع می شوند وما به طور عادی وبه صورت تجاری موارد مورد نیاز را خریداری می کنیم.

صالحی: بعد از اینکه اتفاق دو میلیارد دلار افتاد وهنوز ارسال آب سنگین عملیاتی نشده بود ما به آمریکایی ها گفتیم در آن چهارچوب قراردادی که منعقد کردیم دیگر آب سنگین را ارسال نخواهیم کرد مگر اینکه شما برگردید و در این قرار داد بازنگری بکنید، به این صورت که ما اول پول را می گیریم بعد آب سنگین را می دهیم. چون نگران بودیم که آب سنگین را بدهیم وطبق آن قرار داد باید یک پیش پرداختی می گرفتیم البته بعد آب سنگین را که می فرستادیم آمریکا وآن ها تایید می کردند باقی پول را به ما میدادند. ولی ما گفتیم الان حاضر نیستیم این کار را بکنیم چون ممکن بود آب سنگین برود آمریکا وآن را مصادره بکنند وپول را هم ندهند وشرایط بسیار بدی را پیش بیاورند. به دلیل این عدم اعتماد آنها را وادار کردیم تا در قرار داد تجدید نظر کنند به این صورت که اول پول را پرداخت کنند بعد آب سنگین را تحویل بگیرند که همین اتفاق هم افتاد.

صالحی: ببینید ما این راکتوری که داریم الان به اندازه ی 4-3 سال سوخت آن را ذخیره داریم. اما مصرف سوخت بستگی به این دارد که چقدر از این راکتور استفاده کنیم. اگر هر روز 24 ساعته بخواهیم استفاده کنیم شاید برای یکی دو سال دیگر سوخت داشته باشیم. اما ما که هیچ وقت به صورت تمام وقت استفاده نمی کنیم. این راکتور در زمان ضرورت روشن است. اگر به آن صورت ما استفاده بکنیم ما تا 3 سال هم الان سوخت به اندازه ی کافی در انبارها داریم. پس بین یک سال ونیم تا 3 سال ما سوخت در انبار داریم به میزان استفاده از راکتور بستگی دارد. ضمن اینکه ما داریم سوخت 20 درصد را تولید می کنیم و این را متوقف نکردیم. واین سوخت را به میزانی که توافق کردیم تولید می کنیم.

صالحی: بله. ما دیگر اورانیوم 20 درصد تولید نمی کنیم. اما در برجام هست که چنانچه به هر دلیلی اورانیوم 20 درصد ما تمام شد مثلا در فاصله ی 3-2 سال آینده، ما این تعهد را از آنها گرفتیم که مواد خام 20 درصد را به ما بدهند خود ما تبدیل به سوخت می کنیم. آنها تعهد کردند که 20 درصد را تامین کنند. تا آن زمانی که در برجام گفته شده ما تعهد کردیم که 20 درصد تولید نکنیم.

صالحی: ما واقعا با روس ها تجربه ی خوبی در همکاری دوجانبه داریم ؛ من قبول ندارم در ارتباط  با نیروگاه بوشهر از ابتدا تا انتها کند کاری کرده باشند، واقعاً اینچنین نیست. بوشهر پروژه ی ویژه ای بود. این پروژه ای بود که آلمان ها با تکنولوژی غربی شروع کرده بودند. بعد روس ها تکنولوژی خودشان را داشتند. اعلام آمادگی کردند که آن تکنولوژی را ادامه بدهند. بالاخره تلفیق تکنولوژی غربی وشرقی کار آسانی نبود. مدت زمان ساخت به خاطر آن طول کشید. 

یک سری مسائل دیگری بود. این طور هم نبود که روس ها متعمداً بخواهند تکمیل فاز اول نیروگاه بوشهر را به تاخیر بیاندازند. من این را اصلاح کنم چون همیشه این مسائل در رسانه ها تکرار می شود. بنده می خواهم این را عرض کنم چون در جریان امور هستم ما قرار داد هایی که با روس ها در بعد هسته ای داشتیم روس ها واقعاً به آن تعهدات خود متعهد بودند  وعمل کردند.

حالا اگر تاخیراتی پیش می آید فقط به خاطر اقدامات طرف روس نبوده است. این تاخیرها مثلاً در یک مورد قرار بود توربین را اوکراینی ها بسازند اما آمریکایی ها به اوکراینی ها فشار آوردند وبعد اوکراینی ها از انجام این کار استنکاف ورزیدند. سپس روسیه مجبور شد توربین را خودش بسازد که قبلاً قرار بود در اوکراین ساخته شود. همین یک مورد پروژه را به سهم خودش به تاخیر انداخت. 

یا قرار بود یک سری تاسیسات را از جمهوری چک بگیریم. چک قرار بود آن تاسیسات را بسازد. یعنی روس ها با چک قرار داد بسته بودند. باز آمریکایی ها به چک ها هم فشار آوردند وآنها عقب نشینی کردند وباز روس ها مجبور شدند خودشان کار را انجام دهند. قرار بود یک سری تجهیزات را از آلمان بخریم باز هم به همین ترتیب. 

یعنی تاخیر سیاسی وتعمدی نبوده است. بلکه به خاطر یک سری مشکلاتی بود از جمله اینکه غربی ها به پیمانکاران غیر روس فشار می آوردند، و روسیه مجبور شد خودش بخش اعظمی از کارها را انجام بدهد، توربین را خودش بسازد، تاسیسات هوا ساز را خودش بسازد واین یک مقدار ساخت نیروگاه بوشهر را طولانی کرد.

صالحی: الان بر همگان کاملاً روشن هست که ما با روس ها قرار هست چه نوع همکاری داشته باشیم. البته الان شرایط فرق میکند، ما الان بعد از برجام هستیم. آن موقع قبل از برجام بود ، تحریم بود و قضایا خیلی پیچیده بود. الان طبق این قرار دادی که ما بستیم قرار است نیروگاه دوم ما 8 سال دیگر و نیروگاه سوم دو سال بعد از آن وارد مدار شوند. یعنی این دو نیروگاه جدید در یک بازه زمانی ده ساله عملیاتی می شوند. 

صالحی: هزار مگاوات برای هر راکتور. لذا ما هیچ نگرانی از بابت اینکه در این فرآیند با مشکلی روبه رو بشویم، نداریم. تعلل یا کندی نیز در کار نخواهد بود و از آن بابت، خیال مان راحت است.

صالحی: تا 7 سال دیگر. چون 3 سال از شروع آن گذشته است. این برنامه و توافق، یک برنامه ی ده ساله است که 7 سالش باقی مانده و قابل تمدید است.

صالحی: بله ما با روس ها تفاهم نامه ی بسیار خوبی امضاء کردیم در خصوص اینکه روس ها به ما کمک کنند سوخت هسته ای تولید کنیم وسوخت نیروگاه  بوشهر را بتوانیم در آینده با کمک روس ها در ایران تولید کنیم. این تفاهم نامه را هم ما نهایی کردیم. در برجام هم این دیده شده است. 

ما با روس ها همکاری دیگری در بحث ایزوتوپ های پایدار داریم که خیلی مهم است. تولید ایزوتوپ های پایدار ما را در زمره ی معدود کشور هایی قرار می دهد که این قابلیت را پیدا می کنیم که نه فقط اورانیوم بلکه ایزوتوپ های پایدار را هم- مانند زنون، اریدیوم و ایزوتوپ های مختلف سبک ، متوسط و سنگین- غنی کنیم.

صالحی: کارشناسان چینی هفته ی پیش ایران بودند و مذاکرات خوبی را با کارشناسان ما داشتند. تاحالا در این 6-5 ماه بیش از 8-7 دور جلسات مشترکی با چینی ها و آمریکایی در خصوص مدرن سازی راکتور اراک داشتیم. کار الحمد الله به خوبی پیش می رود. قرار بود که یک قرار داد تجاری با چین در خصوص مدرن سازی اراک امضاء کنیم که البته در برجام در این خصوص یک کارگروهی را متشکل از آمریکا ، چین و ایران دیده ایم. کارشاناسان فنی چینی، آمریکایی و ایرانی در چارچوب برجام باید هر از چندگاهی در کشور های خودشان جلسات فنی داشته باشند، مثلا در چین و در آمریکا ودر ایران. 

در چین تا به حال چند بار جلسه برگزار شده است. در نیویورک نیز جلسه بوده است. ما امیدواریم در آینده جلسات بعدی کارشناسان چینی وآمریکایی در ایران باشد که مروری روی این طراحی ها انجام بگیرد. کار در این زمینه بطور مستمر در حال انجام است.

ما با چینی ها فقط بحثمان مدرن سازی راکتور اراک نیست. چینی ها ابراز علاقه کردند ما هم موافقیم در خصوص راکتور های کوچک 100 مگاواتی همکاری کنیم. برنامه ما این است که به طرف راکتور های کوچک هم حرکت کنیم چون راکتور های کوچک مشخصاتی دارد که به نظر من برای مملکت ما نسبت به راکتور های بزرگتر تجانس بیشتری دارد. به این علت که راکتور های بزرگ برای خنک کردن نیاز به حجم عظیمی آب دارد پس باید راکتورهای بزرگ در ساحل دریا ساخته شوند. چون ما رودخانه های بزرگ نداریم که بتوانیم کار خنک سازی را انجام بدهیم. 

ولی راکتور های کوچک 100 مگاواتی در مقایسه با نیروگاه های 1000 مگاواتی به آب کمتری نیاز دارد. دوم اینکه ابعاد دیگر تجهیزات آن نظیر پمپ، شیر آلات، توربین و ژنراتور آن کوچک تر می شود که این تجانس بیشتری با صنعت ما دارد. یعنی ما اگر در آینده بخواهیم این اجزاء را تولید کنیم راحت تر می توانیم تا تجهیزات راکتور های بزرگ. پس انتقال تکنولوژی راحت تر صورت میگیرد. 

یک حسن دیگری هم که رکتور های کوچک دارند این هست که شما هر جایی که نیاز به برق دارید راکتور را می سازید. مثلاً در اصفهان می سازیم. یعنی نیازی نیست راکتور بوشهر برق تولید کند سپس با خط انتقال برق هزاران کیلومتر  آن را منتقل کنید که افت ولتاژ خواهد داشت و از نظر فنی مشکلاتی را می تواند داشته باشد.

لذا ما با چینی ها در مورد راکتور های 100 مگاواتی صحبت می کنیم و شاهد پیشرفت خوبی در مذاکرات هستیم. آنها اعلام آمادگی کردند ایران هم برای همکاری ابراز علاقه کرده است. رئیس جمهور هم اجازه دادند که ما دو راکتور 100 مگاواتی را بعد از نهایی شدن مذاکرات امضاء بکنیم و قرار شد که ما این واحد ها را در سواحل مکران ایجاد بکنیم. این راکتور ها هم برق تولید میکنند هم آب شیرین. 

ضمنا لازم به ذکر است که واحدهای جدید نیروگاهی بوشهر هم ان شاء الله هم برق وهم آب شیرین تولید کنند. حجم آب شیرینی که متصور می شود این دو راکتور تولید بکنند چیزی حدود200 هزار متر مکعب در روز است و با این مقدار آب شیرین شاهد تحول عظیم اقتصادی در استان بوشهر خواهیم بود.

صالحی: ما در خصوص ساخت نیروگاه های جدید خیلی جدی با کشور های اروپایی وارد گفتگو نشدیم. من در سفری که حدود یک ماه و نیم پیش به فرانسه داشتم در خصوص همکاری های هسته ای با فرانسه مذاکره کردیم که مورد استقبال خوبی واقع شد. ولی به طور جدی برای خرید نیروگاه صحبت نکردیم. اما با کشور هایی مثل اسپانیا، فرانسه، چک، اسلواکی و لهستان که بنده سفری خواهم داشت با این ها صحبت هایی شده در خصوص همکاری های فنی و همکاری در بعد ایمنی و ابعاد مختلف هسته ای که فعالیت داریم.

صالحی: آن 10 درصد همچنان پا برجاست. فقط قبل از برجام سهم ما را به دلیل اعمال تحریم ها علیه ایران بلوکه کرده بودند. الان وضعیت کاملاً متفاوت شده و در شرایط پسابرجام، مشکلی از این نظر وجود نخواهد داشت.

صالحی: بله. ما همچنان در آنجا به عنوان یک سهام دار هستیم. ما سودمان را می گیریم. الان سود انباشته داریم. رقم قابل توجهی شده این سود انباشته وقرار شده است به بانکی که معرفی می کنیم منتقل شود.

صالحی: آنها خیلی علاقمند هستند که با جمهوری اسلامی ایران وارد گفتگو های دیگری بشوند. ولی مقام معظم رهبری فرمودند که مذاکرات فقط در خصوص مذاکرات هسته ای باشد ودر مسائل دیگر فعلاً ایشان اجازه ای ندادند. ولی آنها علاقمندی خود را بارها اعلام کردند. در جریان مذاکرات این علاقه را ابراز می کردند که  در مسائل دیگر هم وارد گفتگو بشوند: مسائل منطقه وروابط دوجانبه وخیلی از این موارد اما همانگونه که اشاره شد در چهارچوبی که مقام معظم رهبری تعیین کردند مذاکرات انجام پذیرفت.

صالحی: بله آن تمام شد. آژانس آمد وگزارشش را داد و تمام شد.

صالحی: بله بله... ببینید آنها از اول هم قانع بودند واین بحث فقط یک فشار سیاسی بود.  ما سال 1383 یعنی حدود 14 یا 15 سال پیش متهم به غنی سازی بالای 50 درصد بودیم. آن زمان رسانه ها می گفتند که ایران بالای 50 درصد غنی سازی کرده است. بنده آن موقع نماینده ی ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی بودم. اعلام کردیم که ما چنین کاری نکردیم. این آلودگی در تجهیزات ناشی از آلودگی هایی است که در خرید تجهیزات از بازار سیاه در آن وجود داشته است وقبلا این تجهیزات استفاده می شد ودسته دوم بوده است. این آلودگی مربوط به آن کشوری بوده که از این تجهیزات استفاده می کرده است. تا 3 سال اینها همچنان به ما فشار می آوردند که شما اگر مطبوعات آن زمان را مرور کنید می بینید که چقدر فشار آوردند و گوش فلک را کر کرده بودند که ایران بالای 50 درصد غنی سازی می کند. 

ببینید این ها مسائل فنی است. وقتی ردپای این آلودگی را نگاه میکنید مثل اثر انگشت است متوجه می شوید که این آلودگی به کجا متعلق است. آنها متوجه شدند که منشاء آلودگی در ایران نیست، اما بعد از 3 سال.

اما در خصوص بحث PMD وپارچین آنها می دانستند که ما کار خاصی در پارچین انجام نداده ایم. چون قبلاً دو بار هم آمده بودند ودیده بودند. من در وین بودم که آنها آمدند و دیدند ، ولی چون بحث صبقه ی سیاسی گرفته بود ومی خواستند فشار سیاسی بیاورند، این هیاهو برای قانع شدن نبود بلکه برای وارد آوردن فشار سیاسی بود نه اینکه بخواهند قانع بشوند. آنها خود می دانستند منشاء الودگی از کجا است. بالاخره آمدند ودر چهارچوب برجام تفاهم کردیم که برای آخرین بار باشد چون آمدند وبازدید کردند وهیچ چیز نیافتند و آژانس نیز مراتب را اعلام کرد.

صالحی: ببینید یکی از حسن های برجام از نظر بنده این است که برنامه ی بلند مدت صنعت هسته ای ما را روی ریل گذاشت. یعنی ما الان می دانیم با چه سرعتی و در چه جهتی و برای چه مقصدی باید حرکت کنیم. لذا ما برنامه ی 15 ساله را به آژانس اعلام کردیم که تا 15 سال آینده ما چه اقداماتی را در صنعت هسته ای انجام خواهیم داد. چه در بعد تحقیقات چه در بعد صنعت واینها کاملا روشن هست. لذا هرکسی که مسوول سازمان انرژی اتمی باشد می داند که باید روی چه ریلی حرکت کند. واینکه نیروگاه های جدیدی احداث خواهیم کرد. بیمارستان هسته ای احداث خواهیم کرد. به صنایع دیگر کمک می کنیم. ما همین الان مثلاً صنعت دارو سازی ما نیاز فراوانی به سانتریفیوژ های خاص دارد تا بتواند دارو های جدید و واکسن را تولید کند. این سانتریفیوژ ها را در دنیا به راحتی نمی فروشند که ما بخواهیم تامین کنیم. این تجهیزات را در اختیار هر کسی قرار نمیدهند. ما این سانتریفیوژ ها را با استفاده از تجارب اندوخته کارشناسان ایرانی توانستیم برای وزارت بهداشت بسازیم و الان تحویلشان بدهیم والان کاملاً خودکفا شده ومتکی به داخل هستند. 

ما برای وزارت نفت کارهای فراوانی را انجام می دهیم. در صنعت نفت حضور خوبی در آستانه های  های فناوری و مرز های دانش و فناوری داریم. به نظر من قدم بزرگی است که برداشته شده این است که ما به وزارت صنعت و معدن در اکتشاف واستخراج کمک می کنیم. چون آنجایی که اورانیوم هست آهن ومس وچیز های دیگر هم به صورت همزاد وجود دارد. وما در کل کشور اکتشاف را انجام می دهیم. در مجموع ما بالای 100 میلیارد تومان قرارداد با صنایع مختلف داریم وبرای آنها کار ارائه میدهیم.

لذا صنعت هسته ای ما الحمد الله به جایی رسیده است که هم نیاز های خودش را تامین میکند وپیش میرود وهم به صنایع دیگر کار و خدمات ارائه می دهد. در حوزه کشاورزی ما الان مثلاً  مشکلی در انار داریم موسوم به کرم گلوگاه که الان دوستان ما در سایت هسته ای کرج روی این کار می کنند. ما انواع تولیدات کشاورزی جدید را که از طریق فناوری هسته ای به آن دست پیدا کنیم به بازار عرضه می کنیم.

صالحی:‌ من فکر نمی کنم اتفاقی برای برجام بیفتد. ببینید آمریکایی ها با اقدام نسنجیده و محاسبه غلط عراق وافغانستان را اشغال کردند و دیدید که نتیجه ی مورد نظر را نگرفتند واعتبار نظامی آمریکا زیر سوال رفت. این همه هزینه برای لشکر کشی به عراق وافغانستان چی شد؟ الان 14-15 سال هست که می گذرد چه اتفاقی افتاده است؟ اعتبار نظامی آنها مخدوش شده است. 

حالا برجام یک تفاهم نامه ی سیاسی است اگر بخواهند این تفاهم را هم آمریکایی ها زیر سوال ببرند اعتبار سیاسی آمریکا در دنیا مخدوش می شود. یعنی یک جا اعتبار نظامی اش مخدوش شده حالا اعتبار سیاسی اش در دنیا کاملا مخدوش می شود. یعنی خودش بازنده ی اصلی چنین قماری خواهد بود.

جمهوری اسلامی ایران همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند قطعاً در اقدام جهت نقض برجام، پیشگام نمی شود ولی اگر آنها اقدام بکنند ما هم اقدام لازم را انجام خواهیم داد. اما من تصورم این هست که بعید هست آمریکا بخواهد برجام را بهم بزند. به همین دلیل که عرض کردم اعتبار سیاسی اش واقعاً در جهان مخدوش می شود. درست است که آمریکا یک قدرت قابل توجه اقتصادی نظامی وعلمی ست ولی دیگر کشورهای حاضر در صحنه بین المللی حاضر به دنباله روی محض از آمریکا نیستند. 

وقتی که خیلی روشن باشد که آمریکایی ها خلف وعده می کنند یعنی واقعاً اگر بخواهند برجام را نقض کنند کشورهایی مثل چین، روسیه، اتحادیه ی اروپا و هند متوجه می شوند که کارکردن با آمریکا مشکل است. آن وقت اگر بخواهند دوباره پیروی از آمریکا بکنند اعتبار سیاسی خودشان زیر سوال می رود که یعنی آنها دنباله روی سیاست های آمریکا هستند. لذا من تصورم این هست که اجرای برجام ادامه خواهد یافت. 

به نظرم ادامه ی برجام هم به نفع طرف مقابل هست، هم به نفع ماست، هم به نفع منطقه هست، هم به نفع دنیاست. برجام پارادایم جدیدی را از حیث تبادلات سیاسی در جهان عرضه کرده است. یعنی از تجربه برجام برای حل وفصل خیلی از موضوعات بین المللی می توان استفاده کرد. لذا بنده احساسم این هست که برجام ان شا الله ادامه پیدا خواهد کرد.