مذاکره با بانکها برای اعطای اعتبار به خرید محصول کشاورزی از بورس کالا/ راهکار توسعه معاملات اعتباری در تالار نقره‌ای

به گزارش بولتن نیوز، محمد اسکندری معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران گفت: توجه وزیر جهاد کشاورزی به بازار نوپای محصولات کشاورزی بورس کالا ناشی از نگاه حرفه‌ای به موضوع بخش بازرگانی در کشاورزی است که این موضوع در یک جلسه حضوری که مدیرعامل بورس کالای ایران با ایشان داشته‌، کاملا مشهود بود.

وی افزود: حجتی نگاهی حرفه‌ای به مقوله رقابت در بازار و به طور خاص، بورس کالا دارد و خود از بنیانگذاران بورس کالای کشاورزی بوده است و همواره بر رونق معاملات در این بورس با هدف تحقق شفافیت در معاملات کالاهای کشاورزی تاکید داشته است.

اسکندری گفت: به نظر می رسد عملکرد بورس کالای ایران در معاملات ذرت خوزستان در کنار تعامل بورس کالای ایران با وزارت جهاد کشاورزی و جلسات متعدد هم اندیشی در مورد مدل‌های بازار محور تنظیم بازار محصولات کشاورزی نیز در این زمینه موثر بوده است.

وی در برابر این پرسش که با توجه به توافق‌ صورت گرفته، قرار است کالاهای اساسی کشاورزی از این پس از طریق بورس کالا عرضه و کشف قیمت شود. زمان دقیق اجرای این توافق و مکانیزم معاملات چگونه خواهد بود؟ پاسخ داد: اینکه وزیر جهاد کشاورزی در این مقطع دستور اکید و فراگیر برای این موضوع داده است، شاید بیشتر به نیاز محسوس این روزها به وجود بازاری برای اعلام شفاف وضعیت عرضه و تقاضای برخی کالاها باشد که به دلیل فعالیت مخرب برخی واسطه‌های غیر مولد دچار التهاب شده است.

به گفته اسکندری مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و سازمانهای مسئول تنظیم بازار کالاهای مذکور معتقدند این التهابات ساختگی است و در صورت شفاف شدن عرضه و تقاضا و قیمت محصولات مذکور، فعالیت واسطه‌های غیر مولد در این حوزه به هدف ناصواب خود نخواهد رسید.

به هر حال بورس کالای ایران آمادگی دارد در بسترهای موجود از جمله بازار فیزیکی و گواهی سپرده کالایی تمام این عرضه ها را انجام دهد و نیاز به تعریف مکانیزم جدیدی فراتر از مکانیزم های جامع موجود در بورس کالا برای این کار نمی باشد.

این مقام مسئول در برابر این پرسش که دلیل مقاومت‌های جسته و گریخته در برابر بازار محصولات کشاورزی بورس کالا از جمله در مورد موضوع شکر، مرغ منجمد و یا برنج و گندم چیست؟ گفت: به نظر می‌رسد این موضوع به عدم آشنایی بسیاری از مصرف کنندگان واقعی محصولات مذکور با مکانیزم‌های بورس کالا بر می‌گردد، چه اینکه در مواردی که این آشنایی ایجاد شده است، به تدریج در حال حضور مصرف کنندگان واقعی در این معاملات هستیم.

وی افزود: برخی دلالان که به واسطه فعالیت‌های غیرشفاف منافعی در بازارهای کالایی دارند و می‌توانند خود به عاملی مخرب در بازارهای تبدیل شوند، نیز معمولاً علاقه‌ای به حضور در این بازار ندارند و بعضا با اهرم ها و ارتباطاتی که دارند، ضمن تشویق سایر فعالان به عدم حضور در بورس و بعضا ارایه پیشنهادهایی جذاب از نظر قیمت و نحوه پرداخت محصول به آنان، سعی در منصرف کردن آنان از حضور و خرید از تابلوی بورس دارند که البته این موضوع معمولا برای میان مدت و بلندمدت قابل استمرار نیست و ایجاد امکاناتی بر خلاف منافع اقتصادی این گونه واسطه ها موضوعی نیست که قابلیت استمرار داشته باشد و مصرف کنندگان واقعی در صورت حضور در معاملات تابوی بورس کالا در میان مدت شاهد خواهند بود که مجبور به تحمل فاصله قیمتی کمتری از قیمت فروش تولید کنندگان خواهند بود. به نظر می رسد با وجود اینکه این حجم در سال 94 رکورد خود از زمان تشکیل بورس کالا را شاهد بوده است، امسال با فاصله قابل قبولی، این رکورد زدنی استمرار یابد.

اسکندری در پاسخ به اینکه مقصر اصلی گرانی قیمت شکر در کشور کیست و بورس کالا چگونه می تواند بازار را متعادل کند؟ گفت:  بهتر است کمتر در پی مقصر مشکلات باشیم و بیشتر به راه حل‌ها بپردازیم و از موضع اثباتی به مسایل نگاه کرد.

وی ادامه داد: معتقدم مشکل فقط گرانی نیست، گاهی اوقات مشکل عدم وجود تقاضا برای محصولات تولید کنندگان نیز بسیار دردناک و مسأله آفرین است. گاهی قیمت مرغ کفاف هزینه جاری مرغداران را نمی‌دهد و به فاصله کمتر از دو ماه موضوع کاملا به عکس می‌شود و صدای مصرف کنندگان از رشد قیمت‌ها بلند است.

اسکندری خاطرنشان کرد: گاهی دامداران شیر را به نشانه اعتراض جلوی سازمان‌های دولتی خالی می‌کنند و گاهی افزایش قیمت غیرقابل قبول در این محصولات را شاهد هستیم. یک سال سیب زمینی و یک سال پیاز گران است و این خود تبدیل به ضرب المثل شده است. یک فصل قیمت ذرت باعث تحمیل بار مالی به دولت می‌شود و به فاصله کمتر از پنج ماه شاهد رشد قیمتی هستیم که مورد اعتراض مرغداران قرار می گیرد.

این کارشناس گفت: شاید بتوان گفت مهم ترین عامل این موضوع نبود ابزار معاملاتی متنوع برای پوشش ریسک و کاهش التهابات قیمتی در کشور است.

وی ادامه داد: به نظر می رسد با استفاه فعالان بخش کشاورزی و به ویژه شرکت‌های دولتی از تنوع ابزار معاملاتی موجود در بورس کالا شامل معاملات نقد، نسیه و سلف که هم اکنون در بورس کالا برای همه محصولات قابل انجام است، بخش مهمی از این مشکلات حل شود. البته تعریف معاملات آتی و اختیار معامله و فعال شدن صندوق های کالایی در بورس که جزء برنامه‌های سال جاری بورس کالا است، نیز تاثیر به سزایی در مدیریت این التهابات دارد و البته این تأثیر فقط با تعریف قرارداد و ابزار محقق نمی‌شود و لازم است فعالان بازار نیز به سمت این ابزار هدایت شوند که با وجود موضع مثبت وزارت جهاد کشاورزی در مورد این مقوله، در این زمان امیدواری ما برای تحقق این مهم از هر زمان دیگری بیشتر است.

معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران با اشاره به نقش سازمان حمایت از مصرف کنندگان و شورای رقابت در آرامش بازارها و تنظیم نظام عرضه و تقاضا عنوان کرد: به نظر می رسد وجود این سازمان‌ها در حالتی که تنوع ابزار معاملاتی و حضور فعالان اصلی این بازارها در یک بازار شفاف با دست اندازهای بعضاً ارادی و بعضاً ساختاری مواجه است، موضوعی اجتناب ناپذیر باشد.

وی یادآور شد: در صورت وجود بازارهای شفاف عادلانه و رقابتی در کنار سیاست‌های تعرفه ای و بازرگانی مبتنی بر واقعیات و عرضه و تقاضای واقعی بازار که از بازارهای سلف و آتی برآورد می‌شود، به نظر می رسد این سازمان ها خود نیز علاقه ای به ورود به حوزه بازرگانی نداشته باشند و چه بسا بعضاً فلسفه وجودی خود را نیز از دست بدهند.

اسکندری گفت: به هر حال در صورت حضور فعالان در بازارهای شفاف و رقابتی در کنار اراده مثبت آنها برای این حضور و عدم استفاده آنها از بورس به عنوان ابزاری برای توجیه برخی رفتارها و معاملات و قیمت ها و شرایط معاملات خود در بازارهای بیرون از بورس، یک شرط لازم برای حضور کمتر این گونه نهادها در عرصه اقتصاد و بازرگانی است.

وی با ریشه یابی دلیل عدم توسعه معاملات اعتباری در بورس کالا با توجه به نقدینگی پایین صنایع پایین دستی عنوان کرد:مشکل معاملات اعتباری از یک سو به محدودیت نقدینگی فروشندگان بر می گردد و از سوی دیگر نیز مشکل تسویه این گونه معاملات است که عملا بستری برای تسویه داخل پایاپای این گونه معاملات در بورس وجود ندارد و طرفین باید تسویه بخش اعتباری معاملات انجام شده خود در بورس را به صورت توافق خارج از بورس انجام دهند.

اسکندری خاطرنشان کرد: برای رفع این معضل البته بورس کالا تمهیداتی اندیشیده است که باتوجه به انتقال پایاپای بورس کالا به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، لازم است مذاکرات با آن شرکت و تحت نظارت سازمان برای ایجاد بستر معاملات اعتباری در بستر اتاق پایاپای انجام گیرد.

وی خاطرنشان کرد: البته اعطای اعتبار از سوی کارگزاران نیز راهکار دیگری است که فعلاً در سطح سیاست گذاری و نظارت چندان موافقتی با آن وجود ندارد و البته دلایل مخالفان این موضوع هم چندان ضعیف نیست.

اسکندری در پایان گفت: از سوی دیگر مذاکراتی با برخی بانکها برای اعطای اعتبار به خریداران محصولات کشاورزی از بورس کالا در حال انجام است که به طور خاص در مورد محصولات مشمول ماده 33 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی، این اعتبار در دست مذاکره است و در صورت وجود تقاضا برای استفاده از این اعتبار برای خریداران این محصولات، این امکان به صورت دریافت مستقیم اعتبار از برخی بانکها قابل پیگیری می باشد.