نگاهی دیگر به موضوع کودتا
کودتاگران بی انگیزه در ترکیه
در راستای آنچه که رسانه ها از آن به نام کودتا در ترکیه سخن گفتند که شاید از نظر شکلی قابلیت خطاب کردن با این نام را دارا باشد اما از منظر ماهیت با توجه به اهداف و عملکرد و مطالبات طراحان و فرماندهان آن کمتر نشانه و علائمی دال بر این که آنان با کدام انگیزه و حصول کدام امتیاز پا به این عرصه نهاده اند، وجود ندارد.
گروه بین الملل: مصطفی مطهری ـ دکتری علوم سیاسی در یادداشت پیش رو معتقد است که در راستای آنچه که رسانه ها از آن به نام کودتا در ترکیه سخن گفتند که
شاید از نظر شکلی قابلیت خطاب کردن با این نام را دارا باشد اما از منظر
ماهیت با توجه به اهداف و عملکرد و مطالبات طراحان و فرماندهان آن کمتر
نشانه و علائمی دال بر این که آنان با کدام انگیزه و حصول کدام امتیاز پا
به این عرصه نهاده اند، وجود ندارد. به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که به صورت اختصاصی در اختیار خبرنگار ما قرار گرفته، به شرح زیر است:
با توجه تحولات چند روزه اخیر در ترکیه که با کودتا شروع و به شکست آن ختم گردید که بنا بر گفته مقامات دولت ترکیه و تحلیل کارشناسان در این حوزه که از آن به عنوان پیروزی دموکراسی سخن گفتند نکته قابل توجه در این راستا اهمیت تحولات رخدادی در ترکیه است که از یکسو منجر به کودتا گردید و از سوی دیگر به شکست جریان موسوم به کودتا شد.
واقعیت این است که اهمیت زمانی موضوع مذکور هر چند از زوایای مختلف با چشم اندازهای متنوعی مورد عنایت قرار گرفت اما این مسئله در اکثر تحلیل ها مستتر نگردید که چرا کودتا و شکست آن در اندک زمانی با نوعی رویکرد تبلیغاتی و شتابزده همراه بود؟ در واقع هدف کودتا خواه بخاطر مخالف با دولت ترکیه و سیاست های آن همراه بوده باشد و خواه با نوعی آگاهی از پیش نه بصورت طراحی شده آن از سوی دولت و شخص اردوغان موضوع مورد بحث و مناقشه تحلیلی در این یادداشت نمی باشد؛ به عبارت دیگر آنچه به عنوان دغدغه تحلیلی در این زمینه مورد توجه است پرداختن به پردازش کودتا است نه ماهیت کودتا که منتسب به چه گروه و جریان سیاسی است. بطوریکه درک مفهوم واقعی از کودتا و شکست آن باید مورد توجه و تحلیل قرار گیرد.
در این راستا نکته قابل بحث و مغفول مانده از کودتا، توجه به جنبه انگیزشی انجام کودتا از یکسو و جنبه بی انگیزگی در استمرار مطالبات کودتاچیان از سوی دیگر است. بطوریکه اگر به ابعاد کودتا در یک نگاه اجمالی بنگریم به وضوح در خواهیم یافت که عاملین کودتا در دریافت از موضوع ساختاری و سیستمی از مفهوم قدرت در یک تزلزل و تشتت آرا قرار داشته اند؛ در واقع در بازه زمانی قبضه ظاهری قدرت در ترکیه با یک برخورد مبتدیانه با رنگ و لعاب تلافی جویانه با خصیصه تصفیه حساب از جابحایی قدرت چهره ای از خود به نمایش می گذارند که با یک پیام از سوی اردوغان و تقاضای وی از حضور مردم در خیابان ها با اقبال عمومی همراه می گردد که ساعت ها بعد از آن با اصطلاح پیروزی دموکراسی سخن می گوید و زبان به محکوم کردن فعالان متعدد سیاسی از جمله گولنیست ها می گشاید و بر در دست داشتن همه را در کودتا حکم می راند.
از سوی دیگر این رویه تسلسلی کودتا در ترکیه با عنایت به نقش ارتش ترکیه و جایگاه آن در قانون اساسی ترکیه به عنوان نهاد حافظ و نگهبان جمهوری ترکیه این بار برخلاف دفعات گذشته با یک شکاف بزرگ عملکردی در میان ارتشیان همراه بود. فعل به اقدام کودتا و وجود وضعیت شتاب زدگی در میان کودتاچیان و بیم از شکست، دلیلی است متقن بر این امر که آنان درصدد بودند در کوتاه زمان ممکن نه تنها بر مخالفین خود در ارتش تسلط یابند بلکه در زمینه ساقط کردن دولت نیز با حضور نظامی در خیابان ها بر آن فایق آیند.
اما نکته مهم و قابل تامل در این زمینه سوء مدیریت و فقدان برنامه برای کنترل شرایط و وضعیت های احتمالی هشدار و تلاش های دولت ساقط شده از کودتا بعد وقوع آن بود که با سردرگمی از سوی آنها همراه بود؛ در واقع آشفتگی و عدم دارا بودن پلان های گام به گام از سوی ارتش کودتاگران این دریچه از تحلیل را پیش روی ما باز می گشاید که اگر کودتا برنامه ای کار شده از جنس مخالفین دولت بوده است پس چرا در کوتاه زمان ممکن با شکست روبرو می شود؟ علل و عواملی که به سوق دادن انگیزه ارتش به کودتا نقش داشته است چرا به یکباره در اندک زمان ممکن فروکش می کند؟ و یا اینکه آیا انجام چند پرواز بر فراز شهر توسط جنگده های ارتش و رژه در شهر توسط آنها، شرایط رضایتبخش و اقناعی را از انجام کودتا فراهم نمود؟
با وجود این که می توان سطح تحلیل را از موضع کنونی به یک وضعیت نابسامان از موضوع هدایت کرد اما به راحتی نمی توان این موضوع را نادیده گرفت و از کنار آن عبور کرد که کودتا تنها یک جریان مخالف بوده و با عدم موفقیت همراه بوده است؛ چرا که با وجود ضوابط و مناسبات قانونی در چارچوب قانون اساسی ترکیه فضای برای نقد و نقادی هموار بوده و هرنوع رویکردی با نگرش های سلبی و یا ایجایبی در به چالش کشیدن قدرت دولت با هیچ گونه محدودیتی می تواند انجام گیرد.
در واقع با وجود تغییر و تحولات شفاف و آشکار دولت در حدود یک ماه اخیر و موضع گیری های جدید آن در عرصه سیاست خارجی ترکیه و تلاش برای تنش زدایی در عرصه روابط با روسیه، صهیونیست ها و حتی سوریه و مصر، پا فشاری بر این اصل که مخالفان اردوغان و دولت او ادامه سیاست های منطقه ای ترکیه و متضرر شدن منافع ملی به خاطر تدوام سیاست های مذکور را علت قرار داده باشند اصلی کوته نظرانه و غیر واقع بینانه می باشد که خروجی مباحثی از این قبیل تنها به گمراهی از موضوع و متن تحلیل خواهد انجامید.
معهذا خوانش مبادی کودتا تنها با این بنیان، منطقی به نظر می رسد که کودتا را تنها یک جاه طلبی مقطعی و زود گذر در نزد فرماندهان فکری - ابزاری آن قلمداد کنیم که آستانه پیروزی و شکست آن تنها در یک محور از واصله توهم قدرت قابلیت تعریف پیدا می کند.به عبارتی روشن تر با تشریح از موقعیت یابی آنی و فرو کش کردن آنی آن است که پارامترهای شروع و پایان یافتن آن را می توان صرفا جریانی از موضوع قدرت و یا مطالبه قدرت و دستیابی به آن دانست.
کوتاه سخن اینکه در راستای آنچه که رسانه ها از آن به نام کودتا در ترکیه سخن گفتند که شاید از نظر شکلی قابلیت خطاب کردن با این نام را دارا باشد اما از منظر ماهیت با توجه به اهداف و عملکرد و مطالبات طراحان و فرماندهان آن کمتر نشانه و علائمی دال بر این که آنان با کدام انگیزه و حصول کدام امتیاز پا به این عرصه نهاده اند، وجود ندارد. در واقع دریافت ما به عنوان کسانی که در قامت یک بیننده صرف به نگاه و نظاره آن می نشینیم قالبی بودن کودتا و نتایج چند ساعته آن را می توان براحتی و سهولت دریافت. بطوریکه شاید اگر اردوغان و دولت او نیز بلافاصله در این باره اقدام به موضع گیری سخت نمی نمودند به احتمال فراوان فرجام کودتا به نوعی دیگر از شکست مواجه می گردید؛ عدم انسجام درونی، اختلافات درون گروهی، فقدان برنامه، شتابزدگی و ... از جمله عواملی است که به نوبه خود می توانستند بر شکست کودتا صحه بگذارند.
منبع: بولتن نیوز
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
