گردوغبار نفس کشاورزی را هم گرفت!

به گزارش بولتن نیوز، گرد و غبار یا همان ریزگردها بحرانی است که طی چند دهه اخیر همواره گریبانگیر ایران به ویژه شهرهای غربی بوده است و امسال نیز باز آسمان غرب نشینان را تیره و تار کرده است، آسیب های جدی بر پیکره اقتصاد آنها به ویژه در حوزه کشاورزی وارد کرده که از کاهش تولید عسل به دلیل نشستن گرد و غبار روی گل ها تا اقلیم نامناسب برای رشد محصول، افت کیفیت و آلوده شدن و از بین رفتن بخشی از محصولات کشاورزی می‌توان اشاره کرد.

این مشکل به گفته ناصر مقدسی - قائم مقام سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیز داری - دارای دو منشأ داخلی و خارجی است که براساس آخرین نتایج تحقیقات صورت گرفته در سال‌های اخیر در این زمینه، ‌ عمده کانون‌های گردوغبار (بیش از ۸۰ درصد) منشأ خارجی دارد که البته منشأ داخلی آنها ناشی از خشکسالی، کاهش رطوبت و پوشش گیاهی و نهایتا خشک‌شدن دریاچه‌ها و تالاب‌های داخلی است که باعث بروز و ظهور گردوغبارهای محلی می‌شود و می‌توان به گردوغبارهای اخیر در مناطقی مانند ملارد، اشتهارد، هامون و خوزستان اشاره کرد.

به گفته وی، منشأ خارجی کانون‌های گرد و غبار به عنوان اصلی‌ترین عامل بروز این پدیده در کشور هستند که همکاری‌های بین‌المللی می‌تواند در راستای شناسایی کانون‌های گردوغبار و کنترل آنها موثر باشد و باید در این زمینه از الگوی چهارجانبه چین، مغولستان، ژاپن و کره جنوبی درس گرفت، اما شرایط منطقه‌ای در غرب آسیا متفاوت است و کشورهایی مانند عراق، سوریه، عربستان، ترکیه و غیره درگیر جنگ و ناآرامی هستند و باید ابتدا ثبات در این کشورها ایجاد شود تا بتوان چنین همکاری‌هایی را گسترش داد؛ به عنوان مثال در عراق از زمان جنگ صدام و حضور نیروهای آمریکایی در این کشور سبب شده تا عواملی مانند عوامل اقتصادی، اجتماعی و نظامی تغییرات شگرفی در کاربری سرزمین ایجاد کند.

از سوی دیگر برخی معتقدند که مشکلات دیگری به غیر از شناسایی و کنترل کانون های بیابان‌زای تولید کننده گرد و غبار و حتی بودجه اندک و قطره چکانی در حل این بحران تاثیر گذار است که اتفاقا باید به آنها نیز به ویژه در خصوص اجرای عملیات بیابان زدایی و تحقق اهداف بلند مدت کشور در این زمینه بیشتر توجه کرد.

پرویز گرشاسبی معاون آبخیز داری، بیایان و امور مراتع سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیز داری در این زمینه معتقد است که در حل معضلی به نام گرد و غبار فقط کمبود اعتبارات و کانون‌های خارجی آن مطرح نیست بلکه باید ضعف‌ها در زمینه برنامه‌ریزی فرابخشی، انسجام بین دستگاهی و فرآیندهای مدیریتی برطرف شود.

به گفته وی، بخشی از این مشکل ناشی از خشکسالی دهه اخیر ایران و بسیاری از کشورهای جهان است و در زمینه‌ منشأ داخلی نیز بودجه و اعتبارات تنها مشکل در این زمینه نیستند بلکه باید مسیرهای مدیریتی را اصلاح کنیم تا بیابان و منشأ تولید گردوغبار ایجاد نکنیم؛ به عنوان مثال می‌توان به دریاچه ارومیه اشاره کرد که از ابتدا بیابان نبود اما در سال‌های گذشته مدیریت منابع آب و کشاورزی و بهره‌برداری از آن آنقدر ضعیف اعمال شد که به منطقه بیابانی و منشأ گردوغبار تبدیل شد. بنابراین باید کارهای مدیریتی روی منابع آب و بهره‌برداری از منابع پایه اصلاح کنیم تا دیگر بیابان و مرکز تولید گردوغبار ایجاد نشود.

معاون آبخیزداری، بیابان و امور مراتع سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری تاکید دارد که در زمینه انسجام سازمانی و همکاری‌های بین‌دستگاهی قانون‌های بسیاری وجود دارد که به درستی اجرا نمی‌شوند. در برخی زمینه‌ها نیز قانونی وجود ندارد که باید از طریق همین تجارب نسبت به تدوین قانون مناسب اقدام کنیم؛ به عنوان مثال قوانینی مانند پیوست زیست محیطی برای اجرای طرح‌های عمرانی، نظام یکپارچه مدیریت آب و خاک و کشاورزی و سیاست‌های کلی ابلاغ شده از سوی مقام معظم رهبری در زمینه‌ مدیریت جامع منابع حیاتی اشاره کرد که باید در زمینه قانون‌مداری و اصلاح صحیح آن تمرین کنیم.

گرچه به گفته این مسئولان مشکلات ناشی از پدیده گرد و غبار عمدتا منشأ خارجی دارد و به دلیل ناامنی به وجود امده در منطقه که حاصل حضور داعش است، نمی توان چنین طرح هایی را اجرایی کرد، اما باید به این نکته توجه کرد که گرد و غبار نه تنها نفس کشیدن را برای مردم سخت می کند بلکه طبیعت هم دیگر نمی تواند به راحتی تنفس کند و تامین غذای مردم را که بخش مهمی از امنیت‌شان است را با مشکل مواجه می‌کند.

در این صورت نه تنها امنیت غذایی جامعه به هم می ریزد بلکه وزارت جهاد کشاورزی و صندوق های بیمه سالانه باید هزاران میلیارد تومان خسارت به کشاورزان و تولیدکنندگان بدهند و در ازای محصول نابود شده آنها هزاران میلیارد تومان دیگر نیز برای واردات آن اقلام صرف کنند؛ بنابراین پدیده گرد و غبار مسئله ای نیست که به راحتی بتوان از آن گذر کرد و حل کردنش را به نسل های آینده واگذار کرد؛ چرا که ممکن است در پی پدیده بیابانی شدن مناطق مختلفی از خاورمیانه به ویژه کشورهای غربی آن مانند ایران، دیگر غذایی نباشد تا بتوان برای حفظ آن و تامین امنیت غذایی مردم آن سرزمین تلاش کرد.