تلاشی راهبردی در مسیر تحقق سعادت امت اسلامی

گروه فرهنگی-ماه مبارک رمضان، بهار قرآن است و در این بهار بی نظیر، قرائت و البته تدبر در آیات کلام الهی، بیش از قبل مورد توجه آحاد مردم قرار می گیرد.

به گزارش بولتن نیوز،برپایی کرسی های تلاوت قرآن کریم، جلسات فراوان و گسترده جزء خوانی و دورخوانی قرآن مجید، تشکیل جلسات تفسیر قرآن و دیگر برنامه ها و نشست های قرآنی در اقصی نقاط کشورمان، در روزهای ماه مبارک رمضان، سهم ویژه ای در ایجاد فضای قرآنی در سطح جامعه دارد که تلاش برای حفظ و استمرار این فضا در روزهای پس از این ماه مبارک، می تواند فرصتی کم نظیر در مسیر ایجاد انس بیشتر مردم با قرآن را فرآهم آورد.

رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای (مدظلّه العالی) در دیدار سال جاری قاریان و حافظان برتر شرکت کننده در مسابقات بین المللی قرآن کریم با اشاره به اهمیت ایجاد انس با قرآن در سطح جامعه، آن را «مایه سعادت امت اسلامی» دانسته و فرمودند: «سعادت امت اسلامی هم به همین وابسته است که خودش را به قرآن و مفاهیم قرآن و معارف قرآن و درس های قرآن نزدیک کند. یکی از راه ها هم به همین وابسته است که قرآن مایه انس جوانان و مردم و زنان و مردان ما باشد.»(1)

همه آنهایی که پیرامون منظومه فکری مقام معظم رهبری دقت و مطالعه داشته اند، به خوبی با جایگاه قرآن در شکل گیری این منظومه فکری و اهمیت آن آشنا هستند. در این بین، موضوع «انس با قرآن» یکی از کلیدواژه های اصلی و راهبردی تشکیل دهنده این منظومه فکری و یکی از مهمترین ابزارها در مسیر تحقق جامعه اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری است.

«انس با قرآن» در اندیشه معظم له ضمن آنکه موجب هدایت الهی، عزت امت اسلامی، دشمن شناسی، (2) استحکام ساخت درونی جامعه اسلامی، افزایش در هدایت و نقصان در گمراهی، تقویت ایمان، افزایش توکل به خدا، افزایش اعتماد به وعده های الهی، کم کردن خوف از مشکلات مادی و افزایش اعتماد به نفس (3) در سطح جامعه می شود، عامل سعادت امت اسلامی (4) نیز می باشد.

ایشان در جلسات مختلف به ویژه در نشست با فعالان قرآنی، ضمن تاکید بر اهمیت انس جامعه با مفاهیم قرآن، تلاش برای نزدیک کردن مردم و جامعه به انس با قرآن را به عنوان یک حرکت راهبردی از همه متولیان، به ویژه فعالان فرهنگی و قرآنی مطالبه کرده اند.

رهبری معظم انقلاب در محفل انس با قرآن که در اولین روز از ماه مبارک رمضان در سال 1393 برگزار شد، فعالیت های قرآنی را یک کار راهبردی و مهم خواندند و در این زمینه فرمودند: «کارى که قرآنى‌ها امروز در کشور ما میکنند، به‌نظر من یک کار راهبردى و مهم است. درست است که انس با قرآن براى خود تلاوت‌کننده‌ى قرآن و مأنوس با قرآن مایه‌ى ارتفاع درجات و تعمیق معارف است - این به جاى خود محفوظ؛ یعنى فیضى که خود شما خواننده‌ى قرآن و تالى قرآن میبرید، این در جاى خود دستاورد مهمّى است - امّا در وراى این یک دستاورد دیگرى وجود دارد که دایره‌ى آن وسیع‌تر است، و آن عبارت است از نزدیک کردن جامعه‌ى اسلامى به فهم قرآن و به اُنس با قرآن، و نزدیک شدن به قرآن؛ این خیلى مهم است. امروز جامعه‌ى قرآنى ما، قاریان و حافظان و ترتیل‌کنندگان و بقیّه‌ى کسانى که در این راه تلاش میکنند، در واقع این حرکت راهبردى را دارند انجام میدهند و این بسیار مهم است.» (5)

انس و همنشینی با قرآن به عنوان دوای همه دردهای فردی و اجتماعی، به خودی خود، سبب ایجاد فضایل متعددی در جامعه شده و ضمن آنکه جامعه را به سمت یک جامعه اسلامی و الگو رهنمون می شود، سبب رشد و ارتقاء فضلیت های انسانی و ارزش های الهی خواهد شد. ضمن آنکه با توجه به افزایش روزافزون و اعجاب آور معضلات و مشکلات اجتماعی در سطح جامعه، قرآن و نفحات آن می تواند دوایی برای این دردهای بی درمان باشد. «امروز دنیا محتاج قرآن است؛ ... امروز دنیا در خلأ هویتی است، در خلأ فکری است، در خلأ ایمانی است؛ انسان بی ایمان مثل یک میوه پوک و از درون خالی می ماند. اینکه شما می‌بینید قتل و جنایت در کشورهای غربی روزبه‌روز زیاد میشود به‌خاطر این است، یکی از عللش این است؛ اینکه می‌بینید خودکشی زیاد میشود، یکی از عللش این است. بشر دیگر متاعی برای قانع کردن ذهن و دل و جان انسانها ندارد که ارائه کند. میگویند، میبافند، امّا در دلهای مردم قبول پیدا نمیکند. قرآن چرا. اگر چنانچه رشحه‌ای از رشحات قرآن -نه کلّ قرآن، [فقط] یک رشحه‌ای از رشحات قرآن- با بیان متناسبِ امروز فرستاده بشود، دلها جذب میشود.» (6)

در سالهای اخیر شاهد رشد چشمگیر فعالیت های قرآنی به ویژه در بخش های قرائت و حفظ بوده ایم اما این فعالیت های قابل تقدیر، موفقیت چندانی در نهادینه کردن انس و نزدیکی و همنشینی دائمی با قرآن در سطح جامعه نداشته اند.

این موضوع، مورد تاکید رهبر انقلاب نیز قرار گرفته و معظم له اشارات روشنی بر آن داشته و سطح آن را مطلوب ندانسته اند: «حقیقت این است که بحمدالله در این چند سال، جامعه‌ى قرآنى پیشرفت بسیار زیادى کرده است. ... من پیشرفت محسوس اُنس با قرآن، تلاوت قرآن را در بین مردممان، جوانانمان و علاقه‌مندان و گسترش روزافزون این معنا را میبینم؛ بحمدالله این جاى شکرگزارى دارد؛ ولى فاصله‌ى ما با آنچه مطلوب است، فاصله‌ى زیادى است. نه به معناى اینکه سطح قارى ما شخصاً یا نوعاً و مجموعاً از سطح مطلوب پایین‌تر یا خیلى پایین‌تر است؛ نه، این منظور نیست - بحمدالله قرّاى خوبى داریم که از لحاظ تلاوت، از لحاظ ترتیل، از لحاظ اصوات و الحان، از لحاظ توجّه به معنا و کیفیّت تلاوت به‌صورت زنده‌کننده‌ى معناى قرآن براى مستمع، در سطوح بالا هستند؛ از این جهات بحمدالله پیشرفتها خیلى خوب است - لکن در سطح عمومى جامعه نه، ما در حدّ مطلوب نیستیم و فاصله‌مان زیاد است. باید در کشور ما و در میان جامعه‌ى ما ترتیبى اتّخاذ بشود که همه‌ى آحاد مردم به‌نحوى با قرآن انس داشته باشند و مفاهیم قرآنى براى اینها مفهوم باشد و معانى قرآن را درک کنند، به قرآن مراجعه کنند؛ ولو به طور اجمال از مفاهیم قرآنى سر دربیاورند. باید به اینجا برسیم. »(7)

رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در این جملات، ضمن تبیین یک آسیب عمده در فعالیت های قرآنی، با ترسیم یک نقشه راه در جهت ترویج عمومی انس با قرآن، رسیدن به این مرحله را یک «باید» برای فعالیت های قرآنی برشمردند.

با توجه به این فرمایش رهبر معظم انقلاب، مسیر و جهت گیری فعالیت های فرهنگی و قرآنی در سطح جامعه، به ویژه فعالیت های مجموعه های مردمی باید به سمت ترویج انس به قرآن میل کند، به نحوی که مفاهیم آیات الهی و معانی آن برای عموم مردم قابل درک باشند و قرآن خاستگاه مراجعه همیشگی و مستمر در موضوعات گوناگون قرار گیرد.

در این راه علاوه بر فعالیت های گذشته در مسیر رشد و آموزش شیوه های گوناگون قرائت کلام الهی، باید گام هایی علمی در زمینه ترویج مفاهیم، تدبر و تفسیر آیات الهی برداشته شود تا در پس این فعالیت ها، بسترهای لازم برای انس عمومی با قرآن فراهم آید. موضوعی که اگر حادث شود، قطعا اثرات ویژه و بی نظیرش نصیب جامعه خواهد شد.

«نظام اسلامى و جامعه‌ى اسلامى با انس روزافزون با قرآن استحکام درونى پیدا میکند؛ و استحکام درونى آن چیزى است که جوامع را در راه‌هاى مطلوب خودشان و به‌سوى مطلوبهاى خودشان قادر میسازد و قدرت برخورد با چالشها به جوامع میدهد. باید در درون مستحکم بود؛ این استحکام درونى به برکت انس با قرآن حاصل میشود. انس با قرآن ایمان را تقویت میکند، توکّل به خدا را زیاد میکند، اعتماد به وعده‌ى الهى را زیاد میکند، ترس و خوف از مشکلات مادّى را در انسان کم میکند، انسانها را تقویّت روحى میکند، اعتماد به نفس میدهد، راه‌هاى تقرّب به خدا را براى انسان روشن میکند. فواید و منافع انس با قرآن در این بخش اینها است.»(8) «اگر ما با قرآن مأنوس شدیم، به قرآن نزدیک شدیم، مفاهیم قرآنی در دل ما توانست اثر بگذارد، آن وقت می توانیم امیدوار باشیم که امت اسلامی عزت وعده داده شده ی از سوی خداوند متعال را ]به دست خواهد آورد[: و لله العزه و لرسوله و للمومنین. این عزت را آن وقت خدا به امت اسلامی خواهد داد.»(9) «اگر این شد، آن وقت جامعه‌ى اسلامى راه خودش را پیدا میکند. اَللهُ وَلىُّ الَّذینَ ءامَنُوا یُخرِجُهُم مِنَ الظُّلُماتِ اِلَى النُّور؛ از ظلمات خرافات، از ظلمات گمراهى‌ها، از ظلمت ترس، از ظلمت توهّمات، انسان خارج میشود «اِلَى النُّور»؛ نور هدایت، نور معرفت، نور تقرّب به پروردگار، نور انس با پروردگار. اینها خصوصیّاتى [است‌] که با نشستن با قرآن و انس با قرآن براى انسان به‌وجود مى‌آید و ما به این احتیاج داریم.»(10)

در حالی که به آخرین روزهای ماه مبارک رمضان نزدیک می شویم، تامل پیرامون راه های ایجاد انس با قرآن و نیز ترویج این موضوع در سطح جامعه، موضوع مهمی است که باید مورد اهتمام همه دلسوزان جامعه قرار گیرد تا در پی یافتن راه هایی در این زمینه، فرصت رفع مشکلات و معضلات ریز و درشت جامعه فراهم اید. موضوعی که عدم اهتمام بر آن می تواند، نتایج نگران کننده ای به دنبال داشته باشد.

1ـ 95/2/29.

2ـ 93/2/13.

3ـ93/4/8.

4ـ95/2/29.

5ـ93/4/8.

6ـ 95/3/18.

7ـ 93/4/8.

8ـ همان.

9ـ93/2/13.

10ـ93/4/8.