درایو های SSD و HDD چه تفاوت هایی دارند؟

گروه IT و فناوری: تا همین سال های اخیر، خریداران انتخاب های بسیار محدودی در زمینه نوع حافظه داخلی نصب شده بر روی رایانه ها و لپ تاپ های خود داشتند. اگر یک لپ تاپ فوق باریک را خریداری کنید، به احتمال زیاد، شما دارای یک دیسک جامد (SSD) در پارتیشن اولیه خود (:C) در ویندوز یا مکینتاش HD بر روی مک، خواهید شد. هر نوع دیگری از رایانه شخصی یا لپ تاپ را که تهیه کنید، احتمالا با یک دیسک سخت (HDD) در آن مواجه خواهید شد.
اما زمانه کمی عوض شده است. اکنون می توان سیستم هایی با HDD یا SSD خریداری کرد، یا سیستم هایی تهیه کرد که از هر دوی این ها بهره می برند. ولی چگونه می توان انتخاب کرد؟  ما می خواهیم ریز تفاوت های این دو نوع حافظه را به شما در این مقاله توضیح دهیم و شما را از خوبی ها و بدی های هر کدام از آن ها مطلع کنیم.

شرحی مختصر بر HDD و SSD

به گزارش بولتن نیوز، دیسک سخت چرخنده سنتی ترین مدل حافظه دائمی بر روی رایانه ها است که در آنها اطلاعات بر خلاف حافظه های رم بعد از خاموش کردن دستگاه از دست نمی روند. یک دیسک سخت از یک صفحه فلزی با پوشش آهنربایی تشکیل شده است که اطلاعات شما را در خود ذخیره می کند. این حافظه ها دارای یک بازو هستند که در سر آن ها قسمت خواننده اطلاعات واقع شده است و در زمانی که دیسک در حال چرخش است این بازو به اطلاعات ذخیره شده بر روی صفحه دسترسی پیدا می کند.

حافظه های SSD تمامی وظایف یک دیسک سخت را به خوبی انجام می دهند با این تفاوت که همه چیز در آن ها بر روی یک چیپ حافظه فلش ذخیره می شود و حتی در زمانی که منبع انرژی وصل نیست، دسترسی به داده های آن، امکان پذیر است. این چیپ می تواند بر روی مادربرد (در برخی لپ تاپ های کوچک و یا فوق باریک)، متصل به کارت PCIe از طریق پورت PCI (بر روی برخی از رایانه های با تکنولوژی بالا) قرار بگیرند. ولی در اکثر سیستم های معمولی آن ها را در یک بسته مخصوص قرار داده و با سیم به دیسک سخت موجود در لپ تاپ یا رایانه، وصل می کنند.

این حافظه فلش که از آن نام بردیم با فلش های USB رایج بازار در سرعت و اطمینان تفاوت های فاحشی دارد. به همین دلیل حافظه های SSD بسیار گرانتر از فلش های USB هستند.

تاریخچه HDD و SSD

دیسک های سخت، به نوعی در دنیای رایانه ها باستانی محسوب می شوند! از زمانی که شرکت IBM دیسک سخت مدل IBM 350 RAAMAC را با صفحه ۲۴ اینچی و حافظه ذخیره سازی ۳.۷۵ مگابایت در سال ۱۹۵۶ معرفی کرد، ما با این پدیده مهم آشنا شدیم. البته که امروز با چنین فضای ذخیره سازی تنها می توان یک قطعه موسقی در فرمت MP3 ذخیره نمود! تا سال ۱۹۶۹ تنها دولت و صنایع، مشتریان این محصول IBM بودند. درایو های حافظه ۵.۲۵ اینچی در اوایل دهه ۱۹۸۰ شکل گرفتند، درست قبل از آن که رایانه های کلاس ۳.۵ اینچی و لپ تاپ های ۲.۵ اینچی پا به عرصه ظهور بگذارند. استاندارد به کار برده شده در اتصال سیمی این حافظه ها در طول سال ها از فرمت IDE (که هم اکنون به نام ATA یا PATA شناخته می شوند) به SCSI و سپس به SATA ارتقا پیدا کردند. اما همه آن ها یک کار را انجام می دادند و آن متصل کردن دیسک سخت به مادربرد جهت خواندن داده ها بود. در حال حاضر رایانه های ۲.۵ و ۳.۵ اینچی مجهز به دیسک سخت همگی از استاندار SATA استفاده می کنند (اکثر رایانه ها و مک ها) در حالی که حافظه های بسیار سریع SSD از استاندارد PCIe بهره می برند. البته ظرفیت درایو ها از چندین مگابایت به چندین ترابایت ارتقا یافته است، بیش از یک میلیون برابر! دیسک های سخت ۳.۵ اینچی در حال حاضر دارای ظرفیت تا ۱۰ ترابایت هستند، در حالیکه این عدد برای انواع ۲.۵ اینچی آنها ۴ ترابایت است.
دیسک های جامد در عوض داستان بسیار کوتاه تری دارند. از بدو اختراع حافظه های ذخیره سازی، شیفتگی عجیبی به انواع بی حرکت آن ها وجود داشته است. این نوع حافظه ها نیازی به منبع انرژی مستقیم برای دسترسی به اطلاعات خود ندارند. اولین درایو هایی که ما به عنوان SSD می شناسیم در دهه اول ۲۰۰۰ ظهور کردند. در سال ۲۰۰۷، OLPX از یک SSD با ظرفیت ۱ گیگابایت و ASUS در مدل PC 700 از ۲ گیگابایت حافظه جامد استفاده نمودند. حافظه های جامد در رایانه های پایین رده به مادربرد لحیم می شدند. بعد ها با قدرت گرفت رایانه های قابل حمل با استاندارد ۲.۵ اینچ، حافظه ها جامد نیز با این استاندارد تولید شدند. به این ترتیب شما می توانستید دیسک سخت درون لپ تاپ خود را خارج کرده و با یک دیسک جامد ۲.۵ اینچی جایگزین کنید. دیگر استاندارد های رایج در این زمینه شامل : mSATA Mini PCIe SSD card و DIMM که شرکت اپل در مک بوک ایر و مک بوک پرو استفاده می کند، ولی امروز اکثر تولید کنندگان از همان استاندارد ۲.۵ اینچ بهره می برند. درایو های جامد با استاندار ۲.۵ اینچ تا ۴ ترابایت ظرفیت را پوشش می دهند. البته شرکت سامسونگ موفق به تولید یک نمونه ۱۶ ترابایتی از این نوع درایو شده است که تنها کاربردهای تجاری نظیر سرور ها را پوشش می دهد.

مزایا و معایب

هر دوی این درایو ها یک کار را انجام می دهند، آنها سیستم عامل شما را بوت می کنند و اطلاعات ارزشمند تان را برای مدت نا محدودی در خود ذخیره می نمایند. اما هر کدام از این حافظه های ویژگی خاص خود را دارند. تفاوت ها در چیست؟ به زودی متوجه می شویم:

قیمت: SSD ها بسیار گران قیمت هستند. در حالی که یک حافظه ۱ ترابایتی معمولی چیزی حدود ۵۰ دلار ارزش دارد، یک حافظه جامد با همان ظرفیت حداقل ۲۲۰ دلار هزینه روی دست شما می گذارد. به زبان دیگر هر گیگابات حافظه بر روی درایو سخت ۵ سنت قیمت دارد، در حالی که هر گیگابایت حافظه جامد ۲۲ سنت قیمت گذاری می شود. از آن جایی که حافظه های سخت قدیمی تر هستند، قیمت آن ها نیز مشمول افت شده است به همین منظور پیش بینی می شود که حافظه های جامد نیز به زودی شامل این افت قیمت بشوند. پس استفاده از دیسک سخت ممکن است سیستم شما را چند صد دلاری گران تر کند.

حداکثر ظرفیت: درست است که حافظه های جامد تا ظرفیت ۴ ترابایت را پوشش می دهند ولی درایو هایی با این ظرفیت بسیار گران هستند و استفاده از آن ها در سیستم های خانگی از پیش آماده شده، یه هیچ عنوان رایج نیست. احتمالا در بین سیستم های خانگی و قابل حمل موجود در بازار بیشتر با ظرفیت های ۵۰۰ گیگابایت تا ۱ ترابایت مواجه خواهید شد. حتی ممکن است برخی از تولید کنندگان برای پایین نگه داشتن قیمت تمام شده به استفاده از حافظه هایی با ظرفیت ۱۲۸ گیگابایت روی بیاورند. کسانی که کار های رسانه ای انجام می دهند، معمولا به حافظه های دائم با ظرفیت ۱ تا ۴ ترابایت نیاز دارند. بدیهی است که هرچه ظرفیت ذخیره سازی در رایانه شما بیشتر باشد، توانایی شما برای نگه داری از اطلاعات حجیم بیشتر می شود. پس ممکن است دسته ای از کاربران کماکان به استفاده از دیسک های سخت راغب باشند.

سرعت: اینجا نقطه ای است که SSd ها می درخشند. یک رایانه مجهز به دیسک جامد در کمتر از یک دقیقه (چه بسا چند ثانیه) بوت می شود. یک رایانه یا مک مجهز به SSD سریعتر بوت شده، سریعتر نرم افزار ها را اجرا می کند و سریعتر فایل ها را منتقل می کند. اگر کاربرد شما در تفریح، تجارت، بازی و محاسبات تحصیلی باشد، آن گاه سرعت بیشتر می تواند تفاوت های بین باختن یا بردن را رقم بزند.
پراکندگی (Fragmentation): به خاطر صفحه دایره ای شکلی که در درایو های سخت برای ضبط محتوا از آن استفاده می کنند، کار کرد آن ها با فایل های حجیم بهتر است زیرا این گونه فایل  ها بر روی بلاک های پیوسته بهتر می نشینند. به همین دلیل قسمتی که اطلاعات را شناسایی می کند با یک بار دور زدن بر روی قسمت دایره ای شکل می تواند کل فایل را کامل بخواند. ولی اگر در هنگام پر شدن درایو یک فایل بزرگ در بلاک های پراکنده بشیند، باعث می شود که دیسک سخت با دشواری آن فایل را باز خوانی نماید. چون برای خواندن هر سر فایل از هر بلاک چندین دور باید بزند. به این حالت پراکندگی نیز اطلاق می شود. در دیسک های جامد این مشکل به خاطر نبود قطعه متحرک وجود ندارد و اطلاعات می توانند در هر قسمت از حافظه ذخیره شوند.

دوام: یک دیسک جامد هیچ گونه بخش متحرکی ندارد به همین دلیل اگر بنا به دلایلی ضربه بخورد یا در معرض لرزش قرار بگیرد، احتمال اینکه اطلاعات شما در امان بماند، بسیار بیشتر است. دیسک های سخت در زمان عملیات بسیار آسیب پذیر هستند زیرا سوزن در حال حرکت بر روی صفحه با سرعت چند صد دور در دقیقه در می چرخد و این باعث می شود با وارد شدن ضربه یا ایجاد لرزش از مسیر اصلی خود خارج شده یا دچار تاب شود.

در دسترس بودن: دیسک های سخت به دلیل دارا بودن تکنولوژی قدیمی، بسیار ارزان تر هستند و در انواع بیشتری تولید می شوند. اما در حال حاضر بیشتر سیستم های قابل حمل جدید که در بازار عرضه می شوند همراه با SSD هستند. این باعث نمی شود که استفاده از دیسک های سخت در رایانه های رو میزی، حداقل تا چند سال آینده منسوخ شوند.

ظاهر: دیسک های سخت باید قسمت متحرک را داشته باشند و همین باعث می شود که کوچک کردن آنها با محدودیت هایی مواجه باشد. برخی تولید کنندگان دیسک های سخت ۱.۸ اینچی تولید می کنند ولی مجبور می شوند که ظرفیت درایو را به ۳۲۰ گیگابایت کاهش دهند. از طرفی دیسک های جامد چنین محدودیتی ندارند و می توانند در طول زمان و با پیشرفت فناوری کوچکتر شوند.

صدا: حتی بهترین دیسک های سخت مقادیری صدا ایجاد می کنند. این صدا با بالا رفتن طول عمر درایو بیشتر هم می شود. دیسک های سختی که سرعت خواندن اطلاعات در آن ها بیشتر است، صدای بیشتری هم تولید می کنند. اما SSD ها به هیچ عنوان تولید صدا نمی کنند.

جمع بندی: دیسک های سخت در قسمت ظرفیت، قیمت و در دسترس بودن برنده می شوند. اگر مسأله مهم برای شما سرعت، بی صدا بودن و طول عمر با دوام است باید به سمت دیسک های جامد روی بیاورید. نکته دیگری که باید به آن توجه شود این است که دیسک های جامد و کلا حافظه های فلش به دفعات محدودی می توانند اطلاعات را در خود ذخیره کنند. این یعنی شما بعد از مدتی دیسک سخت خود را از دست می دهید. به لطف فناوری TRIM command که تعداد این دفعات را بهینه می کند، این زمان برای استفاده معمولی چیزی در حدود ۶ تا ۷ است. اگر شما نگران عمر درایو جامد خود هستید، ابزار های زیادی وجود دارند که عمر آن ها را به شما نشان می دهند. البته در اکثر مواقع عمر لپ تاپ شما زودتر از عمر دیسک جامد به پایان می رسد. البته در برخی استفاده ها مثل ویرایش کنندگان فایل های ویدیویی، که تعداد دفعات استفاده آن ها از درایو بسیار بیشتر است ممکن است طول عمر کمتر شود، که البته این گونه افراد به ظرفیت های بالا برای ذخیره اطلاعات نیازمند هستند و اصولا دیسک های سخت را انتخاب می کنند.

حافظه مناسب شما کدام است؟

در نهایت کدام حافظه را انتخاب کنید؟ دیسک سخت یا دیسک جامد یا ترکیبی از هر دو؟ در ادامه با هم بررسی می کنیم.

دیسک سخت

• کاربرد ها چند رسانه ای و کسانی که فایل های سنگین از اینترنت دریافت می کنند. مانند کسانی که آرشیو موسقی یا فیلم نگه می دارند.
• کسانی که بودجه  برای آن ها از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.
• کسانی که کار های گرافیکی و هنری انجام می دهند و ویرایش گرانی که به ظرفیت های بالاتر از ۱ ترابایت نیازمند هستند.
• کاربران  عادی و کسانی که از دیسک ها جهت نگه داری طولانی مدت از اطلاعات خود استفاده می کنند و مسئله سرعت برای آنان مطرح نیست.

دیسک جامد

• کسانی که در حال حرکت از دستگاه های خود استفاده می کنند. مانند کسانی که دائما در خودرو مجبور به استفاده زا لپ تاپ هستند و یا کسانی که زیاد به مسافرت می روند. چون اینگونه درایو ها هم وزن کمتری دارند و هم  کافی است که شما دستگاهی را که دارای دیسک سخت است اشتباهی و قبل از آنکه به حالت Sleep برود داخل کیف خود قرار داده و با آن حرکت کنید. آن وقت احتمالا بایستی با اطلاعات خود خداحافظی کنید.
• کسانی که عاشق سرعت در انجام کار ها هستند. اگر از آن دسته از آدم هایی هستید که از صبر کردن بیزارید، حتما به یک دیسک جامد نیاز دارید.
• مهندسین صدا و موسیقی دان هایی که نمی خواهند صدای اضافی دیسک های سخت را هنگام کار حرفه ای تحمل کنند.

دیسک های هایبرید (ترکیبی)

در اواسط سال دهه ی گذشته، برخی شرکت های تولید کننده دیسک سخت نظیر سامسونگ و سیگیت، تلاش نمودند چیپ های فلش  با ظرفیت کم را با درایو های سخت ترکیب کنند و این دیسک ها را هایبرید نامیدند. بیشتر ظرفیت این نوع درایو ها به قسمت فیزیکی اختصاص داشت و این باعث می شد که قیمت آن ها تفاوت زیادی با انواع معمولی نداشته باشد. این گونه مصرف کنندگان می توانستند در صورت نیاز حیاتی به سرعت بیشتر، از فضای دیسک جامد استفاده نمایند. به عنوان مثال می توانستند سیستم عامل یا برخی از نرم افزار های مهم را در آن قسمت ذخیره کرده تا با سرعت بیشتری بوت شوند.
در یک درایو دوگانه سازنده بخش کوچکتر و جامد را به عنوان پارتیشن اولیه (:C) قرار می دادند. و قسمت بزرگتر جهت ذخیره اطلاعات می توانست به پارتیشن های دیگر دسته بندی شود. البته مشکلاتی نیز در عمل به وجود می آمد. به عنوان مثال سیستم عامل به تنهایی بخش اعظمی از حافظه جامد را اشغال می کرد و دیگر جایی برای نصب نرم افزار ها نمی ماند. برخی نرم افزار ها نیز تنها زمانی درست عمل می کنند که در پارتیشن سیستم عامل نصب شده باشند.

فناوری هایی شبیه به فناوری Smart Respond یا SRT که اینتل مبدع آن است، سعی می کند از چیپ های فلش به عنوان حافظه کش بهره ببرد تا به سیستم جهت سرعت عمل بیشتر کمک کند. استفاده از این فناوری نیاز به دیسک ها جامد واقعی دارد و نمی توان از دیسک های هایبرید جهت بهرمندی از آن استفاده نمود.

در هر صورت هنوز مشخص نیست که دیسک های جامد کاملا جایگزین درایو های سنتی خواهند شد یا خیر. مخصوصا که استفاده از فضای ابری به جای فضای ذخیره سازی محلی در حال فراگیر شدن است. قیمت درایو های SSD در حال پایین آمدن است اما با قیمت مناسب فاصله زیادی دارد. از طرفی ذخیره سازی ابری تا زمانی که اینترنت ارزان بی سیم در تمام نقاط فراگیر نشده، بعید است بتواند جایگزین ذخیره سازی محلی در درایو ها را بگیرد. این احتمال هم وجود دارد که تا آن زمان، نسل جدیدی از درایو های ذخیره سازی پا به عرصه وجود بگذارند.