رهبر معظم انقلاب اسلامی در نخستین بیانات خود در فروردینماه امسال هنگام بازدید از نمایشگاه دستاوردهای صنعت خودروی کشور توجه مسؤولان را به موضوعات بسیار مهمی در حوزه تولید کیفی، صادرات صنعتی و سیاستهای وارداتی جلب کردند، مطالبی که بسیاری از فعالان اقتصادی از آن به عنوان نقشه راه نام بردند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در نخستین بیانات خود در فروردینماه امسال هنگام بازدید از نمایشگاه دستاوردهای صنعت خودروی کشور توجه مسؤولان را به موضوعات بسیار مهمی در حوزه تولید کیفی، صادرات صنعتی و سیاستهای وارداتی جلب کردند، مطالبی که بسیاری از فعالان اقتصادی از آن به عنوان نقشه راه نام بردند. فرمایشات حضرت آیتالله العظمی خامنهای در جمع کارگزاران و مسؤولان نظام نیز تاکیدی دوباره بر حمایت از تولید داخلی و توسعه صادرات است. با این رهنمود جدید، ایشان علاوه بر سفارش مسؤولان به موضوع مدیریت واردات بر اصلاح قوانین در این حوزه نیز تصریح کردند. در این میان وزارت بازرگانی همواره پیگیر متقاعد کردن دستگاههای ذیربط در امر تولید و واردات و مجاب کردن آنها برای تعیین ضوابط فنی، الزامات و استانداردهای دقیقتر به منظور جلوگیری از کالاهای غیرکیفی بوده و فرمایشات اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز افق تازهای را به روی مسؤولان این وزارتخانه و دستگاههای ذیربط در امر تولید و واردات میگشاید. مجموع صادرات غیرنفتی با احتساب میعانات گازی در طول برنامه چهارم توسعه از مرز 6/97 میلیارد دلار عبور کرد و رکورد جدیدی را در تاریخ صادرات کشور برجای گذاشت. هدفگذاری برنامه چهارم توسعه نیز نسبت به برنامه سوم از یک جهش 87 درصدی برخوردار بود و از 2/28 میلیارد دلار به 9/52 میلیارد دلار رسید. برای نخستین بار نیز بیش از 5/1 برابر هدف برنامه در برنامه چهارم توسعه در حوزه صادرات محقق شد.
در زمان حاضر سهم صادرات غیرنفتی در تامین نیازهای وارداتی به حدود 50 درصد رسیده و این بدان معناست که در این حوزه میزان اتکا به نفت 50 درصد کاهش یافته است. سهم صادرات غیرنفتی در تامین نیازهای وارداتی از 2/5 درصد سال 57 و 3/19 درصد سال 83 هماکنون به حدود 50 درصد رسیده است. این میزان در اوایل انقلاب اسلامی بیش از 19 برابر و در سال 83، 5 برابر بود اما هماکنون به 2 برابر رسیده است. سهم صادرات غیرنفتی در تامین نیازهای وارداتی هم در سال 88 بدون میعانات 6/38 و با میعانات 4/46 درصد بود که این رقم در 4 ماه نخست امسال بدون میعانات 4/42 و با میعانات 49 درصد برآورد شده است. میزان صادرات غیرنفتی با احتساب میعانات گازی در 5 ماه نخست امسال 11 میلیارد و 826 میلیون دلار بود که این رقم نسبت به مدت مشابه 86/23درصد افزایش یافته است. وزن این میزان صادرات هم 26 میلیون و 501 هزار تن بوده که به لحاظ وزن نیز 45/22 درصد رشد داشت. علاوه بر این در مدت یادشده صادرات غیرنفتی کشور بدون احتساب میعانات گازی افزون بر 10 میلیارد و 123 میلیون دلار شد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 35/34 درصد رشد نشان میدهد.
وزن صادرات غیرنفتی بدون احتساب میعانات گازی نیز به 23 میلیون و 891هزار تن رسید که در مقایسه با سال قبل 28/35 درصد رشد داشته است. به استناد آمارهای رسمی، میزان تحقق صادرات غیرنفتی بدون احتساب میعانات گازی در فاصله سالهای 84 تا 88، 79 میلیارد دلار بوده است که با توجه به هدفگذاری 9/52 میلیارد دلاری برنامه شاهد تحقق 3/149 درصدی صادرات غیرنفتی در طول برنامه چهارم توسعه هستیم. اما در طول برنامه سوم توسعه یعنی فاصله سالهای 79 تا 83، اهداف برنامه 92 درصد محقق شد و به 26 میلیارد دلار رسید. براساس برنامه سوم توسعه باید رقم صادرات غیرنفتی به 2/28 میلیارد دلار میرسید. در طول برنامه دوم توسعه (78-74) اهداف برنامه رسیدن رقم صادرات غیرنفتی به 4/26 میلیارد دلار را پیشبینی کرد که از این رقم 58 درصد محقق شد. در طول این مدت رقم صادرات بدون احتساب میعانات گازی به 3/15 میلیارد دلار رسید، حال آنکه اهداف برنامه 4/26 میلیارد دلار بود. میزان صادرات غیرنفتی در فاصله سالهای 68 تا 72 در مجموع 7/11 میلیارد دلار شد، با توجه به اینکه هدف برنامه 8/17 میلیارد دلار بوده، این میزان بیانگر تحقق 66 درصدی اهداف برنامه است. از سوی دیگر تاکنون 600 مورد مشارکت و اجلاسهای مشترک (کمیسیون مشترک، کمیته مشترک) با کشورهای هدف در طول برنامه چهارم توسعه برگزار شده است. همچنین 10 مورد امضای ترجیحات تجاری با کشورهای هدف برای گسترش تجارت خارجی انجام شده است .
برنامهریزی جهت گسترش فهرست کالاهای مشمول برخوردار از ترجیحات تجاری، تصویب موافقتنامه ترجیحات تجاری اکوتا در مجلس شورای اسلامی و امضای موافقتنامه تجارت آزاد با ونزوئلا از جمله موافقتنامهها و یادداشت های تفاهم امضاشده میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای هدف بوده است. تصویب موافقتنامههای گروه تجاری D
8 و ترتیبات تجاری بین کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی در هیات دولت نیز از جمله اقدامات صورتگرفته جهت گسترش مناسبات تجاری با دیگر کشورها بوده است. همانگونه که مدیریت بر واردات ضروری بوده، صادرات نیز نیازمند مدیریت است چرا که توسعه روابط تجاری با کشورها باید به عنوان یک اصل تلقی شود و میتواند مکمل روابط سیاسی باشد، تا تنشهای سیاسی از طریق دیپلماسی فعال مدیریت شود. پذیرش نقشی از سوی وزارت امور خارجه مانند سایر دستگاهها در حوزه صادرات ضروری است و لازم است دیپلماسی فعال کشور پشتیبان فعالیتهای تجاری بوده و از سویی سفارتخانهها با افزایش میزان اطلاع و آگاهی خود به تقویت مناسبات بازرگانی ایران با دیگر کشورها کمک کنند.
در اجرای اصل 44 قانون اساسی نیز واگذاریها با نگاه صادراتی از اهمیت بالایی برخوردار است و همانطور که واگذاریها باید سادهترشود اما در مقابل از مدیریت جدید شرکتهای واگذار شده خواسته شود به صادرات اهتمام ورزند. در این میان تهیه خبر و گزارش از موفقیت کالاهای ایرانی در بازارها و معرفی کالای ایرانی به چند زبان از جمله انتظارات حوزه بازرگانی کشور از سازمان صداو سیما است.
دکتر مهدی غضنفری / وزير بازرگاني
منبع: روزنامه وطن امروز