ارز تک نرخی، آزمون دشوار دولت

به گزارش بولتن نیوز ، دستیابی به ارز تک نرخی، استمرار و موفقیت در یکسان‌سازی نرخ ارز، مستلزم پیش‌نیازهایی همچون، کاهش نرخ تورم، وجود ذخیره ارزی کافی، گسترش ارتباطات بین‌المللی نظام بانکی، به حداقل رساندن تفاوت قیمت ارز مبادلاتی و نرخ بازار آزاد، برنامه‌ریزی برای نقدینگی سرگردان در جامعه، کنترل بازار آزاد و مقابله با دلالی و سفته‌بازی است. در شرایط کنونی خوشبختانه دولت در کاهش تورم و به حداقل رساندن تفاوت قیمت ارز دولتی و آزاد موفق بوده است و با توجه به برداشته شدن بخش مهمی از تحریم‌ها و برقراری ارتباطات بین‌المللی نظام بانکی، بسیاری از شرایط یکسان‌سازی نرخ ارز مهیاست. تیم اقتصادی دولت یازدهم در ابتدا رویکرد معقولانه‌ای در بازار ارز کشور داشت. دلار آمریکا در اول خرداد 1392، یعنی قبل از دولت یازدهم سه هزار و 630 تومان بود. با روی کار آمدن دولت یازدهم، امید به بهبود روابط دیپلماتیک و برداشته شدن تحریم‌ها، باعث به وجود آمدن جو کاهشی در بازار ارز به ویژه دلار شد و نرخ دلار در مهرماه 92 به کمتر از دوهزار و 900 تومان رسید. اما اظهارات رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر غیرمنطقی بودن این افت قیمت، باعث توقف کاهش نرخ دلار شد و قیمت این ارز مهم را دوباره به مرز سه هزار تومان رساند.


با توجه به دیگر اظهارات مقامات اقتصادی دولت یازدهم، می‌توان دریافت که در ابتدا دولت در پی کاهش قیمت دلار نبوده، بلکه این اصل را پذیرفته بود که نرخ دلار باید منطبق با واقعیات اقتصادی کشور باشد و از ایجاد نرخ دستوری دلار خودداری می‌کرد. بر همین اساس در بیش از دو سالی که از آغاز به کار دولت یازدهم می‌گذرد، نرخ ارز مبادله‌ای از دوهزار و 470 تومان به مرز سه هزارتومان رسیده است. یعنی دولت تلاش داشته تا در این مدت با شیب ملایم و در راستای شرایط اقتصادی کشور نرخ ارز را افزایش دهد. خوشبختانه دولت توانست در این راستا به خوبی عمل کند و بازار ارز را از شوک‌های قیمتی سال‌های قبل مصون نگاه دارد. به طوری که بازار ارز کشور در دوسال گذشته از آرامش و ثبات کم نظیری برخوردار بود.

اما متاسفانه به نظر می‌رسد که در شرایط کنونی دولت قادر به یکسان‌سازی نرخ ارز نیست و وعده‌های پیاپی دولت و به تعویق انداختن این امر مهم، بیانگر سردرگمی دولت در تک نرخی کردن ارز است. دولت یازدهم با اینکه در مهار بازار ارز تا حد زیادی موفق بوده، اما نباید فراموش کرد که فرصت‌های زیادی نیز از دست داده است. مشکل اصلی بانک مرکزی، نرخی است که می‌بایست برای یکسان‌سازی نرخ ارز تعیین کند. قطعاً نرخ ارز باید با قیمت بازار آزاد تک نرخی شود. چرا که نرخ بازار آزاد تا حدی با واقعیت‌های اقتصادی کشور منطبق و به ارزش واقعی ریال نزدیک‌تر است. از سوی دیگر یکسان‌سازی نرخ ارز با قیمت بازار آزاد منجر به افزایش تورم خواهد شد. سوال مهم این است که آیا بانک مرکزی قدرت دفاع از نرخ ارز را پس از تک نرخی شدن دارد؟

 باید توجه کرد که در طی دو سال و چند ماه گذشته هرجا که قیمت دلار کاهش یافته یا به دلیل جو روانی ناشی از مذاکرات هسته‌ای حاکم بر بازار ارز بوده و یا با تزریق دلارهای نفتی توسط عاملین بانک مرکزی بوده است. از طرفی باید توجه داشت که با ثبات و کاهش نوسانات بازار ارز، حجم زیادی از نقدینگی موجود در این بازار به سوی سپرده‌های بانکی سرازیر شده است و همین موضوع نیز یکی از عوامل برقراری ثبات در بازار ارز بوده و کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند تهدیدی برای بازگشت این حجم نقدینگی به بازار ارز باشد. حال که جو روانی مذاکرات هسته‌ای و اجرای برجام پایان یافته است و دیگر خبری از نفت صد دلاری نیست، باید بررسی کرد که بعد از تک نرخی کردن ارز با نرخ کنونی بازار آزاد، که به نظر نگارنده با ارزش واقعی ریال منطبق نیست، این نرخ می‌تواند در برابر شوک‌های ناشی از افزایش تورم، ورود نقدینگی، سفته‌بازی دلالان، افزایش کاذب تقاضا و... مقاومت کند؟