بزنگاه تصمیم برای اقتصاد ایران

در ادامه این تحلیل می خوانیم: به گفته نیلی، فرق کشورهای موفق و ناموفق در این است که کشورهای موفق در زمان های لازم دست به انتخاب می زنند. به گفته او، اقتصاد ایران نیز هم اکنون در یک بزنگاه تصمیم گیری قرار دارد.
مشاور اقتصادی رئیس جمهوری با اشاره به عواملی که معجزات و فاجعه های رشد اقتصادی را رقم زدند، گفت: مطالعه این رخدادها نشان می دهد علاوه بر عملکرد کشورها، عنصر زمان نیز نقش تعیین کننده ای داشته است؛ به گونه ای که کشورهای موفق در برهه ای از زمان توانسته اند، دست به انتخاب بزنند و تصمیم های جدید برای اقتصاد اتخاذ کنند.
به گفته او، از سوی دیگر تجربه کشورهای ناموفق هم نشان می دهد که آنها هم در فرصت های زمانی پیش رو، نتوانسته اند دست به تصمیم گیری بزنند و به جای معجزه با فاجعه روبه رو شدند. همچنین نیلی با تشریح ظرفیت ها و دغدغه های سرمایه گذاری خارجی، چارچوب کلی اقتصاد بین الملل در پساتحریم را ترسیم کرد.
مسعود نیلی از «امنیت»، «نیروی کار تحصیلکرده»، «ذخایر غنی نفت و گاز»، «مواد معدنی» و «ظرفیت های گردشگری» به عنوان مزیت های اقتصاد ایران برای جذب سرمایه گذاری خارجی نام برد.
همچنین به گفته این اقتصاددان، از «نفوذ سیاسی و اقتصادی بیگانگان و خدشه دار شدن استقلال کشور»، «از دست رفتن ظرفیت های داخلی ایجاد شده در دوران تحریم ها» و «بروز مجدد بحران بدهی های خارجی» به عنوان، سه نگرانی بزرگ کشور در دوران پساتحریم و حرکت به سوی برون گرایی یاد کرد. این اقتصاددان برجسته درخصوص چارچوب اقتصاد ایران در تعامل با سایر اقتصادها عنوان کرد که این روند باید با مسیر گذشته متفاوت باشد.
به گفته او، نوع تعامل ایران با جهان در سال های گذشته، تجاری و مبتنی بر صادرات نفت، صادرات غیرنفتی و واردات کالا بود. این در حالی است که محور توسعه جهانی در دو دهه گذشته «سرمایه گذاری خارجی» بوده است. مشاور اقتصادی رئیس جمهوری به ضرورت ها و الزامات توسعه روابط اقتصادی بین الملل پرداخت و با بیان اینکه مقاطع خاص یا بزنگاه های تاریخی ای برای کشورها وجود داشته که توانسته اند با برنامه ریزی خود را با یک جهش اقتصادی بالا بکشند، گفت: اگر ما عملکرد کشورهایی را که طی دوره 3 تا 4 دهه گذشته مورد بررسی قرار دهیم، شاید چیزی حدود 10 کشور را مشاهده می کنیم که به دستاوردی رسیده اند که به آنها معجزات رشد می گویند؛ یعنی کشورهایی که توانسته اند رشدی بالای 6 درصد را طی یک دوره طولانی محقق کنند و تعداد 5 کشور نیز وجود دارد که به آنها فجایع رشد می گویند؛کشورهایی که به هیچ وجه عملکردشان قابل توجیه نیست. وی گفت: جدا از چارچوب های سیاست گذاری که این دو گروه کشور در انتخاب مسیرشان دنبال کردند، شواهد نشان می دهد که بحث زمان هم موضوع خیلی مهمی است.
کشورهایی که در یک مقطع زمانی خاصی نتوانسته اند یک تصمیماتی بگیرند یا اینکه در یک مقطع توانسته اند یک تغییری در شیوه کار خودشان ایجاد کنند. به همین دلیل این موضوع در ادبیات رشد مورد تاکید و توجه قرار می گیرد. شواهد زیادی می توان در این زمینه آورد: برزیل که تا اواخر دهه 90 متوسط تورم بالای 800 درصد داشته این گونه امروز متحول شده است یا تایوان که از تعرض بین چین و دیگر کشورها استفاده کرد، همین طور کره جنوبی که توانست در نشان دادن خود در تقابل با کره شمالی محبوبیت بین الملل ایجاد کند. او افزود: نکته اینجاست که اکنون ما در همان وضعیت و مقطع به سر می بریم.
وی تاکید کرد: بررسی ها نشان می دهد بهترین عملکرد رشد اقتصادی در برنامه سوم توسعه (83 -1379) با 8. 5 درصد رشد و ایجاد 700 هزار شغل جدید در سال حاصل شد و افزود: امروز اقتصاد کشور به تحولاتی نیاز دارد که توسعه سرمایه گذاری ها یکی از الزامات اصلی آن محسوب می شود و تحقق برنامه اشتغال و رشد اقتصادی در قالب نگرش خوش بینانه به رشد سالانه سرمایه گذاری 9. 18 درصدی نیازمند است و در حالت بدبینانه این رقم 8. 13 درصد مورد انتظار است؛ در حالی که در چهار دهه گذشته بالاترین نرخ رشد سرمایه گذاری کشور 10 درصد بود. وی افزود: منابع خارجی مورد نیاز برای تحقق اشتغال و رشد اقتصادی سالانه به ترتیب 54 و 28 میلیارد دلار در خوش بینانه و بدبینانه ترین حالت است؛ اما چنین ارقامی تاکنون تجربه نشده است. به گفته نیلی، عملکرد همسایگان جمهوری اسلامی در جذب سرمایه گذاری خارجی، به طور نمونه جمهوری آذربایجان سالانه بین 5 تا 9 میلیارد دلار، ترکیه 12 میلیارد دلار، عربستان 10 میلیارد دلار، ترکمنستان 3 میلیارد دلار و عراق 2 میلیارد دلار بود. وی افزود: براساس سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی مشخصه برون گرایی و درون زایی مورد تاکید است و برنامه ریزی تولید ملی متناسب با نیازهای صادراتی ازجمله فرازهای آن است. مشاور اقتصادی رئیس جمهوری یادآور شد: ایران از ظرفیت و مزیت بالایی برای جذب سرمایه گذاری خارجی برخوردار است و مشخصه تنها کشور امن منطقه، وجود نیروی انسانی تحصیلکرده، همچنین ذخایر غنی نفت و گازی، مواد معدنی، ظرفیت های سرشار گردشگری از ویژگی های جمهوری اسلامی است. وی خاطرنشان کرد: نفوذ سیاسی و اقتصادی بیگانگان و خدشه دار شدن استقلال کشور، از دست رفتن ظرفیت های داخلی ایجاد شده در دوران تحریم ها و بروز مجدد بحران بدهی های خارجی، سه نگرانی بزرگ کشور در دوران پساتحریم و حرکت به سوی برون گرایی است.
نیلی افزود: توسعه روابط اقتصادی بین المللی در پساتحریم، فرصت ها و تهدیدهایی برای کشور ایجاد می کند و درگیر شدن منافع اقتصادی با کشورهای منطقه و بین المللی به ثبات سیاسی و اقتصادی ایران، از جمله فرصت های پیش رو است و امید می رود با عملکرد مطلوب و شایسته، مسیر رو به رشدی برای اقتصاد کشور ترسیم شود. وی اشتغال را مساله شماره یک و اولویت دار اقتصادی، سیاسی و امنیتی کشور توصیف کرد و گفت: دولت در شرایط پساتحریم برای برطرف ساختن این مشکل تلاش می کند. نیلی در ادامه با طرح این سوال که آیا برون گرایی در نظام ارزشی و سیاست گذاری ما مورد پذیرفته شده ای است یا خیر، گفت: در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی دو محور اصلی وجود دارد که شامل برون گرایی و درون زایی می شود. او با اشاره به اینکه این اولین بار است که در یک سیاست دست بالایی از واژه برون گرایی صراحتا استفاده شده است و با طرح این پرسش که آیا این امکان وجود دارد که روی یک مدلی از تعامل با دنیا در داخل به توافق برسیم و اینکه ما در چه چارچوبی عمل کنیم که هم پاسخگوی نگرانی های داخلی باشیم هم از منابع فراوانی که در دنیا وجود دارد بتوانیم استفاده کنیم، گفت: ابتدا باید ببینیم در اقتصاد جهانی چه خبر است.
به گفته او اتفاقات زیادی در جغرافیای رشد افتاده است، یعنی تعداد کشورهایی که اکنون نرخ رشد دو رقمی دارند زیاد شده اند در حالی که هیچ وقت رشد دورقمی قابل تصور نبود. اتفاق بعدی تحولاتی است که هم در مسیر و هم اندازه جریان های سرمایه های بین المللی ایجاد شده است. همچنین در درون اقتصادهای بزرگ هم تحولاتی صورت گرفته و نوعی از توازن در آنها شکل گرفته است.
و در نهایت ظهور قدرت های نوپای اقتصادی که باعث شده اند توزیع سرمایه و تکنولوژی گسترده باشد و به آن تمرکزی که قبلا وجود داشت، نباشد؛ بنابراین دست ما را بازتر کرده است تا بتوانیم با دنیا رابطه ای بهتر برقرار کنیم. وی در ادامه با اشاره به چین که در نقاط پرریسک دنیا سرمایه گذاری کرده است، گفت: همچنین در اروپا که «5 تا 6 سال گذشته با بدهی های فراوانی روبه رو بودند و اینکه رشد اقتصادی اروپا هنوز به نقطه ایمنی نرسیده است و نرخ بیکاری بالای آنها نشان دهنده این است که هر کشوری بخواهد وارد عرصه بهره برداری از فرصت هایی باشد که در مناطق جغرافیایی مختلف دنیا وجود دارد، لازم نیست حتما امتیازات زیادی بدهد حتی می تواند امتیاز هم بگیرد؛ بنابراین می توان یک جغرافیای متنوع تعامل داشته باشیم به طوری که آن نگرانی ها از وابستگی و خدشه دار شدن استقلال کاملا بی مورد باشد بنابراین ما می توانیم یک رویکرد فعال داشته باشیم.
وی با تاکید بر کلیدواژه برونگرایی فعال در مقابل برونگرایی منفعل گفت: اگر ما منتظر باشیم که ببینیم چه کسانی به ما پیشنهاد می دهند و ما به استقبال آنها برویم متفاوت است با اینکه ما خودمان به صورت فعال عمل کنیم، به نظر می رسد این دومی امکان پذیر است.
ما امروز در شرایطی هستیم که می توانیم براساس نیازهای اقتصادی خود و شرایط ویژه جهانی انتخاب داشته و در عرصه بین الملل فعال باشیم با حفظ استقلال کامل خود. نیلی درباره نگرانی سوم پاسخ داد: بعد از سال 2008 که بحران مالی اروپا و آمریکا و بسیاری از کشورهای دنیا اتفاق افتاد نظام مالی دنیا به شدت محافظه کار شد در نتیجه می توان گفت کمترین قسمت نگرانی به این موضوع برمی گردد.
*منبع: روزنامه دنیای اقتصاد، 25 بهمن 1394