وقتی پول ملاک چاپ شعر می‌شود
به گزارش بولتن نیوز به نقل از ایسنا، این شاعر در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات و نشر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره وضعیت امروز نشر گفت: با توجه به تعداد زیادی ناشر که فعالیت می‌کنند و سعی بر این است که عنوان‌ها زیاد باشد اما فضای نشر ایران چندان خودبسنده و رضایت‌بخش نیست. شمارگان کتاب‌ها بسیار پایین است؛ به حدی که شمارگان برخی از آن‌ها به 500 و حتی 300 نسخه رسیده است، و این اصلا رضایت‌بخش نیست.
او راه حل این مشکل را تغییر رویه دانست و بیان کرد: اگر برخی ناشران کاسب‌کاری را کنار بگذارند و حداقل درباره شعر ملاک پول نباشد، اتفاقات بهتری رخ می‌دهد. اگر توجه کنیم متوجه می‌شویم درصد بالایی از کتاب‌های منتشرشده شعر است. با توجه به این‌که ایران سرزمین شعر محسوب می‌شود عجیب است که اشعار با ملاک پول منتشر شود.
پاشا با بیان این‌که منتشر کردن آثار به خاطر پول باعث می‌شود هیچ ممیزی یا نظارتی از سوی ناشر صورت نگیرد، اظهار کرد: در نتیجه کار به جایی می‌رسد که تیراژ کتاب پایین می‌آید. به نظرم اگر کاسب‌کاری‌ها از بین برود و مثل 30-40 سال قبل معیار فقط خود کتاب باشد، برای خود شعر هم بهتر می‌شود.
او در ادامه متذکر شد: البته این مساله تنها دامن‌گیر شعر نیست و به طور کل شمارگان کتاب پایین است. انگیزه مخاطب هم کم شده است؛ گاهی به علت غم نان، گاهی هم به علت وقت کم برای مطالعه. در واقع زمینه‌سازی لازم توسط نهادهای مربوط انجام نشده است. تمام این امور باید تک‌به‌تک حل شود تا فضای بهتری ایجاد شود.
این شاعر افزود: پیش‌تر در کتاب‌فروشی‌ها طبقه‌ای مخصوص به شعر اختصاص داده می‌شد اما در حال حاضر جاهای پرت‌تر را به شعر می‌دهند - به‌خصوص برای افرادی که ناشناخته‌ترند - و این فضای سالمی نیست.
او همچنین با انتقاد از وضعیت اداری نشر بیان کرد: من آرزو می‌کنم فضای نشر و کتاب بهتر از این شود، نهادهای فرهنگی تعارف‌ها را کنار بگذارند و واقعا کار کنند. چندان مناسب نیست کتابی برای 300 نسخه این همه سیکل اداری را طی کند.
پاشا با بیان این‌که حتما باید سخت‌گیری‌های بی‌مورد از بین برود، گفت: نهادهای فرهنگی همچون وزارت ارشاد، آموزش و پرورش و فرهنگسراها برای کتاب فضای کارساز و تبلیغات موثر ایجاد کنند. مسابقات کتاب‌خوانی برگزار و از یک‌جانبه‌نگری اجتناب کنند. گاهی کارهایی در این عرصه انجام می‌شود اما تنها برای نوع خاصی از کتاب یا تفکر صورت می‌گیرد. باید نگاه دسته‌ای کنار گذاشته شود.
این شاعر با تاکید بر تبلیغ کتاب بیان کرد: تشویق مردم باید به شکل‌های مختلف صورت بگیرد. امروزه یا کاری انجام نمی‌شود یا اگر انجام شود تنها رفع تکلیف است. در 10-15 سال اخیر در حوزه کتاب و کتاب‌خوانی فعالیت کارسازی که خروجی داشته باشد، انجام نشده است. باید نهادهای فرهنگی وارد کار شوند زیرا این کار کار مردم نیست.
او در ادامه متذکر شد: اگر فضا عوض شود افرادی که حرف تازه و نوآوری دارند می‌توانند کتاب چاپ کنند. اما این‌که این موضوع تا چه حد می‌تواند کمک کند نمی‌توان پیش‌بینی کرد.
ابوالفضل پاشا که یکی از سه کارشناس طرح «کتاب‌های شعر بامداد» است درباره این طرح اظهار کرد: برخی از ناشران به‌ازای دریافت پول، آثار افراد جوان را که مشهور نیستند منتشر می‌کنند. طرح «کتاب‌های شعر بامداد» که توسط انتشارات سرزمین اهورایی انجام می‌شود پروژه‌ای است که قصد دارد از طریق انتشار آثار بدون دریافت پول، از شاعران تازه‌کار و جوان حمایت کند. این پروژه مربوط به افرادی است که متولد سال 1359 به بعد باشند، همچنین باید افراد شرکت‌کننده یا کتاب نداشته باشند یا تنها یک کتاب از آن‌ها منتشر شده باشد.
این شاعر نحوه داوری را نیز این‌گونه تشریح کرد: سه داور این آثار را مطالعه می‌کنند. من یکی از اعضای کارشناسان هستم و بهزاد خواجات و محمد آرزم نیز دو عضو دیگر هیات کارشناسان هستند. هر کتابی بتواند دو رای از سه رای را دریافت کند ناشر با سرمایه‌گذاری خودش آن را منتشر می‌کند.
او پروژه «کتاب‌های شعر بامداد» را کیفیت‌محور دانست و گفت: این پروژه کار خوبی است و برعکس این‌که برخی ناشران به خاطر دریافت پول هر کتابی را منتشر می‌کنند، این پروژه مبتنی بر کیفیت کار است. از دیگر سو شاعرانی که شناسنامه و خروجی کارشان مشخص است، این آثار را می‌خوانند و از طریق رأی‌شان آن را تایید می‌کنند، و این برای شاعر جوان خوب است.
پاشا درباره اهداف این پروژه عنوان کرد: این فراخوان تا 21 دی‌ماه اعتبار دارد. بعد از پایان فراخوان، کار داوری‌ها آغاز می‌شود و بعد از بررسی آثار، مجموعه اشعار منتشر خواهد شد. هدف انتشارات این است که این کارها به نمایشگاه کتاب که اردیبهشت سال بعد برگزار می‌شود، برسد.
او معیار انتخاب آثار را مختلف دانست و بیان کرد: من و دو شاعر دیگر خروجی‌های‌مان، خاستگاه فکری‌مان و تلقی‌مان از شعر مشخص است. در واقع برای ما مهم است که شعرها از نظر زبانی چیزی به این حوزه بیفزایند، نه این‌که تنها مصرف‌کننده زبان باشند. زبان در شعر نقش مهمی دارد.
این شاعر ادامه داد: همچنین نوآوری در شعرها مهم خواهد بود و سایر تمهیدات مانند این‌که شعرها باید حرفی برای گفتن داشته باشند نیز مهم است. از دیگر سو شعرهایی با ادعای ساختارگرایی باید از ساختار قوی برخوردار باشد. اگر شعری است که مبتنی بر حرف و معانی است باید از اندیشه و محتوای عملیاتی برخوردار باشد.
او همچنین افزود: این سه کارشناس در داوری‌های‌شان در این سال‌ها مشخص کرده‌اند که پیش‌فرضی ندارند. ممکن است مجموعه شعری به دست داوران برسد که هیچ‌کدام از این معیارها را نداشته باشد، اما یک معیار جدید آفریده باشد که این معیار جدید بر معیارهای قبلی سایه بیندازد و مجموعه نمره قبولی بیاورد. گاهی اوقات نوآوری و تنوع بسیار مهم‌تر از پیش‌فرض‌ها می‌شود.
پاشا درباره این‌که آیا این پروژه ادامه خواهد داشت، تصریح کرد: این کار ادامه خواهد داشت و این دوره آغاز کار است، اما هدف ناشر این است که پروژه «کتاب‌های شعر بامداد» را ادامه بدهد. این ناشر پیش‌تر پروژه «شاعران امروز» را راه انداخته بود که شاعران جوان کارشان را به شکل مشترک در یک کتاب منتشر می‌کردند. از این پروژه دو جلد به چاپ رسید و جلد سوم در دست انجام است.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
