چگونه كوتاهي عمر دنيايي انسانها در مقابل جزاي جاوداني آخرت، با حكمت و عدالت خداوند سازگار مي باشد؟

به گزاش بولتن نیوز، از امام صادق(عليه السلام) راجع به جاوداني بودن اهل بهشت در بهشت و اهل دوزخ در دوزخ پرسيده شد، آن‌حضرت در پاسخ فرمود: «اهل دوزخ به اين جهت هميشه در دوزخ هستند چون نيّتشان اين بود كه اگر براى هميشه در دنيا باشند عصيان و نافرمانى حق تعالى را بنمايند. و اهل بهشت به اين جهت در بهشت جاودانى هستند چون نيّتشان در دنيا اين بود كه اگر در آن باقى بمانند پيوسته اطاعت خداوند را نمايند. پس نيّت اين دو گروه باعث جاودانه بودنشان در بهشت و دوزخ گرديده است»، سپس آن‌حضرت اين آيه شريفه را تلاوت فرمود: «قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى‏ شاكِلَتِهِ ؛ [اى پيامبر! به مردم] بگو: هر كس بر حسب ذات و طبيعت خود عملى انجام خواهد داد(1). بعد حضرت صادق(ع) فرمود: «يعنى بر حسب نيّت و قصد خود»(2).
براساس اين روايت؛ شخصي كه در مدت عمر خود گناه كرده و نيّتش هم اين باشد كه اگر در اين دنيا به طور هميشه زندگي كند، به نافرماني خداوند و انجام گناه مشغول باشد، هميشه در آتش جهنم خواهد بود. (3‏) مگر اين‌كه در حال حيات و زندگي در اين دنيا پشيمان شده و توبه كند.
لذا بديهي است كه اگر كسي در همين مدت كوتاه عمر خويش، تنها نيت و قصد او در دنيا گناه و نافرماني باشد، و به دنبال انجام كار نيك نباشد، و نيتش اين باشد كه چنين رويكردي را تا آخر عمر ادامه دهد، هميشه بودن او در جهنم در اثر نافرماني خود او است. همچنين است راجع به كسي كه نيت و قصد او در دنيا، انجام كارهاي خير و عمل صالح باشد و نيتش اين است كه چنين رويكردي را تا آخر عمر ادامه دهد، هميشه بودن او در بهشت حاصل تلاش خود و فضل الهي است . و لذا اين مساله با حكمت و عدالت خداوند منافاتي ندارد. 
 

 البته اصل پاداش، فضل خداست و هيچ كس به خاطر عبادت هايي كه كرده مستحق پاداش نيست. چون كسي بر خدا حقي ندارد كه مستحق چيزي باشد. همه ما بنده خداييم و بنده وظيفه دارد اوامر مولايش را اطاعت كند و در مقابل انجام وظيفه چيزي از مولا مستحق نيست، بنابراين بهشت و پاداش هاي اخروي خداوند از باب فضل اوست و چه به بندگان پاداش كم دهد چه زياد، ارتباطي با عدالت او ندارد، زيرا عدالت جايي معنا دارد كه حقي وجود داشته باشد. 
همچنين از آنجا كه آخرت سراي ابديت است، اين طور نيست كه هر كس به ميزان عبادات عمرش پاداش ببيند، بلكه هر كس در مقابل سال هاي معدودي عبادت، پاداش ابدي و بي نهايت مي بيند، بنابراين هم كسي كه 30 سال فرصت براي عبادت داشته است، تا بي نهايت سال پاداش مي بيند و هم كسي كه 70 سال فرصت براي عبادت داشته است، تا بي نهايت سال پاداش مي بيند. آنچه مهم است كيفيت عبادت است. لذا اين « كيفيت عبادت» است كه در آخرت درجات افراد را متفاوت مي كند.

 از طرفي هم، خداوند نظام علل و اسباب را خلق كرده است بطوري كه علل و اسباب اين نظام، در كوتاه و طولاني بودن عمر افراد نقش ايفا مي كنند. يعني؛ انسان براي رسيدن به كمال، مي بايست در جهان مادي زندگي كند تا زمينه انتخاب و آزمايش برايش فراهم باشد و جهان مادي، جهان علل و اسباب است. لازمه جهان مادي اين است كه هر علتي معلول خاص خود و هر سببي مسبب خاص خود را اقتضا كند، بنابراين چون جهان ماده، جهان علل و اسباب است حوادثي طبيعي يا انساني مانند سيل و زلزله و بيماري و تصادف و جنگ و... در اين نظام مادي وجود دارد كه باعث مي شوند انسان ها جان خود را در اين حوادث از دست بدهند. چون اصل اين نظام خير است و براي رسيدن انسان به كمال خود لازم است، خداوند نمي تواند (= حكمتش اقتضا نمي كند) كه به خاطر كشته نشدن انسان ها در حوادث، قوانين اين نظام را به هم بزند.

نتيجه
در اسلام و بلكه در اديان الهي، آنچه بيشتر اهميت دارد كيفيت عبادت است، نه كميت عبادت. (منظور از كيفيت عبادت، عمل با معرفت، اخلاص در عمل، حضور قلب، خشوع در هنگام عبادت و مانند آن است). چه بسيار انسان ها بوده اند كه در مدت كوتاهي به درجاتي از كمال رسيده اند كه انسان هاي با عمر طولاني و عبادات بسيار نرسيده اند. پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در مدت 63 سال، به درجه اي از كمال رسيد كه حضرت نوح ـ عليه السلام ـ با بيش از هزار سال عمر نرسيد، حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ با 18 سال عمر، امام جواد و امام عسكري ـ عليهم السلام ـ با 25 و 28 سال عمر به درجه اي از كمال رسيدند كه به جز خود 14 معصوم ـ عليهم السلام ـ هيچ بشري به اين درجه از كمال نرسيد. يك ضربه شمشير اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ، به خاطر درجه بالاي اخلاص عملش، از همه عبادات انس و جن برتر بود «لضربة علي خير من عبادة الثقلين»(4) برخي از شهداي كربلا در همان شب يا روز عاشورا توبه كردند و به سپاه امام حسين ـ عليه السلام ـ ملحق شدند و به شهادت رسيدند. چه بسيار جواناني كه با عمل اندك ولي پرمغز، به درجاتي از كمال رسيده اند كه زاهدان و عابداني با عمري عبادت به آن مقامات نرسيده اند و به تعبير حضرت امام خميني(ره)، ره صد ساله را يك شبه رفتند. خلاصه آنكه حتي اگر عمر انسان بسيار كوتاه هم باشد، با بالا بردن كيفيت عبادت، مي تواند به بالاترين درجات كمال بشري برسد!

منبع:احکام شرعی

برای اگاهی بیشتر مطلب اینجا کلیک کنید