باران در فارس، تهدید یا فرصت

استان فارس نزدیک به یک دهه است که از بارش رحمت های الهی و متناسب با فصول مختلف سال و به میزانی که کام تشنه زمین را سیراب کندبی بهره است و درنخستین ماه پاییز 94 هم همچون سال های پیشین در بیشتر شهرستان های این استان باران نبارید اما از روز 19 آبان، 29 شهرستان فارس شاهد بارندگی شدید بود.
این بارش ها اگر چه به هوا طراوت و تازگی بخشید و شُش های دود گرفته شهرها را پاکیزه کرد اما مشکلاتی را نیز آشکار و پرسش هایی را در اذهان مردم مطرح ساخت، این که چرا پس از سال ها تشنه کامی زمین، معابر شهری و روستایی با آبگرفتگی و سیلاب، مواجه شد؟
چرا زیر ساخت هایی که بارها از آن سخن گفته و می گوییم هنوز مهیا نیست تا باران رحمت الهی، حتی برای تردد شهروندان رنج آور نشود.
بنا به اظهار مدیرکل هواشناسی فارس در بارندگی های اخیر بیش از یک هزار و 300 میلی متر باران در مناطق مختلف این استان نازل شد که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال 93(19تا 21آبان) بیانگر 367 درصد افزایش است.
عبدالکریم جامع این را هم اظهار کرد که از سال 86 میران بارندگی در فارس به زیر خط طبیعی یعنی 300 میلی متر رسیده است و در سال زراعی گذشته نزدیک به 56 میلی متر باران در این استان بارید که در مقایسه با بلند مدت بیانگر 30 درصد کاهش است.
با توجه به آمار یاد شده و اینکه پدیده خشکسالی سال هاست پای در خاک این استان استوار ساخته، انتظار نمی رفت پیامدهای این بارندگی ها سیلاب و آبگرفتگی باشد.
اگر چه برخی از مسوولان فارس، آبگرفتگی معابر را پس از بارش بیش از 80 میلی متر باران در یک روز طبیعی می دانند اما این پرسش نیز جای طرح دارد که آیا ظرفیت زیرساخت های کلانشهر شیراز نباید بگونه ای باشد که با این گونه مشکلات مواجه نشویم؟ و آیا با بارش های بیشتر سیل ما را خواهد برد.

** باران در شهرستان های فارس
فرماندارجهرم گفت: بارش باران برق روستاهای ازک، موردک،تشک، سه چاه، چاه تیز، گچ برو،بیدکوه وخاور را قطع کرد. علیرضا صحراییان افزود: همچنین بارندگی سبب قطعی خطوط تلفن همراه و آب روستای مانیان در بخش مرکزی شهرستان جهرم شد.
وی ادامه داد: آبگرفتگی روستاهای گلدامچه و یوسف آباد، تخریب جاده چنار سوخته، تخریب قسمتی از پل ورودی گلدامچه، آسیب دیدگی سد چاه مروارید، چهار مورد تخریب باغ ها و هفت مورد تخریب منازل مسکونی از جمله خسارهای وارده به بخش کردیان این شهرستان است.
وی گفت: همچنین در اثر این بارندگی ها بخشی از خطوط انتقال آب آشامیدنی روستای چهار طاق و بخشی از شبکه آب آشامیدنی روستای کوشکسار در بخش سیمکان جهرم نیز تخریب شد .
صحراییان افزود: تخریب جاده های فرعی احداث شده در این بخش، تخریب بخشی از پل ورودی روستای گودراع از دیگر خسارت های وارده به این بخش است.
صحراییان، آبگرفتگی 150واحد مسکونی در بخش سیمکان جهرم و ریزش 30 دیوار و سقف منازل در این بخش از جمله خسارت های وارده به این بخش است.
وی در مورد خسارات بارندگی اخیر به عشایر این شهرستان نیز گفت: تلفات جانی در این زمینه گزارش نشده، اما پنج چادر عشایری و انبار علوفه آنها آسیب دید و حدود 500 کیلومتر از جاده های عشایری این شهرستان تخریب شده است.
رییس اداره راه و شهرسازی شهرستان خنج نیز بیان داشت: بارندگی اخیر در شهرستان خنج موجب جاری شدن سیل و طغیان رودخانه شور در بخش محمله این شهرستان و بسته شدن جاده خنج به لامرد شد.
موسی میرزایی اظهار کرد: بر اثر این بارندگی ها که از سه شنبه شب (19 آبان) با شدت در این شهرستان شروع شد و به مدت دو روز ادامه داشت، جاده محمله به منطقه باغان خنج نیز بسته شد و سرنشینان یک خودرو سواری که در این مسیر گرفتار سیلاب شده بودند با تلاش ماموران اداره راه و شهرسازی شهرستان خنج از خطر نجات یافتند.
وی اظهار کرد: همچنین سیلاب 20 راس دام عشایر حومه شهرستان خنج را با خود برد و 40 چادر متعلق به عشایر دچار خسارت شد.
میرزایی ادامه داد: در بارندگی اخیر، 50 میلی متر باران در این شهرستان بارید درحالی که از ابتدای فصل پاییز تا قبل از این بارندگی تنها دو میلی متر باران در این منطقه باریده است.
رهام پیکری فرماندار شهرستان ممسنی هم گفت: بارندگی اخیر، رفت و برخی از مناطق روستایی را با اختلال مواجه کرد
و برخی از اماکن اداری و آموزشی در محاصره سیلاب قرار گرفت که با کمک نیروهای امدادی مشکل برطرف شد اما به این اماکن خسارت هایی وارد شده است.
رئیس اداره راه و شهرسازی شهرستان داراب نیز در مورد بارندگی ها چنین گفت: این بارندگی ها در شهرستان داراب باعث جاری شدن آب در بیشتر رودخانه های خشک شهرستان داراب و طغیان رودخانه در بخش فرگ شد و همچنین ریزش کوه در چهار گردنه و آبگرفتگی در برخی از جاده های اصلی را در پی داشت و به شماری از منازل روستایی خسارت وارد کرد.
فریدون نریمانی افزود: همچنین راه روستای اکبر آباد و پل ارتباطی آن با شهر داراب در این بارندگی ها بسته شد لیکن با همکاری ماموران راهداری این مشکل بر طرف شد.
فرماندار مرودشت هم در مورد بارندگی در این شهرستان اظهار کرد: در بارندگی های اخیر بیش از 66میلی متر باران در مرودشت بارید.
محمد رسول زارع افزود: رودخانه کُر مرودشت بیشترین سیلاب های این شهرستان را هدایت می کند و همین امر در کاهش میزان خسارت های ناشی از بارندگی اثرگذار است.
وی ادامه داد: در جریان این بارندگی ها بخش کشاورزی شهرستان مرودشت خسارت چندانی نداشت اما این باران موجب آبگرفتگی معابر، چندین واحد مسکونی و جابه جایی برخی از عشایر شد.

** باران و مسوولان
مدیرکل محیط زیست استان فارس، ورود سیلاب رودخانه خشک شیراز به دریاچه مهارلو را به فال نیک گرفت و گفت: این سیلاب موجب آبگیری دریاچه مهارلو شد.
حمزه ولوی اضافه کرد: اگرچه وضعیت دریاچه های مهارلو، بختگان، پریشان و سفره های آب زیر زمینی استان بسیار بحرانی است اما این بارندگی ها در حد قابل توجهی نجات بخش است.
او بیان داشت: خشکسالی سال 87 موجب خشک شدن 90درصد از دریاچه مهارلو شد و از این دریاچه به غیر از نیزارها و تالاب های اقماری چیزی به جا نماند.
وی اضافه کرد:در پی تداوم خشکسالی از جمعیت 100 تا 150 هزار قطعه ای فلامینگو که دریاچه مهارلو زیستگاهشان بود تنها پنج هزار فلامینگو باقی ماند.
به گفته ولوی: بارندگی قابل توجه در فارس در سیراب کردن سفره آب های زیرزمینی موثر بوده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس هم ضمن مفید دانستن بارندگی های اخیر این میزان بارندگی را پاسخگوی نیاز این استان ندانست وگفت: باران های پاییزی نقش موثری درحفظ منابع آب و خاک فارس دارد و در تامین ذخایر آب کشاورزی منطقه اثرگذار است اما بخش کشاورزی این استان در خشکسالی های دهه اخیر زیان های جبران ناپذیری دیده است و این بارندگی ها به معنای تامین 100درصدی منابع آبی نیست.
محمد مهدی قاسمی افزود: بخش کشاورزی فارس در خشکسالی دو سال اخیر متحمل بیش از چهار هزار میلیارد خسارت شده است و بدون تردید کاهش عوارض خشکسالی در این منطقه نیازمند تدابیر جدی تری است.
وی اضافه کرد: در بارندگی اخیر به بخشی از مزارع، باغ ها و دامداری ها فارس زیان رسیده است و هم اینک در شهرستان های این استان گروه های کارشناسی برای تعیین میزان زیان های وارده تشکیل شده که پس از جمع آوری نتایج اطلاع رسانی خواهد شد.