قدرت‌نمایی موسیقی در سینما

گروه فرهنگی-موسیقی یکی از بخش‌های مهم فیلم است. آنقدر که ژانری به نام موسیقی فیلم وجود دارد و طرفداران دو آتشه‌ای هم برای خودش دست و پا کرده؛ البته این قضیه بیشتر درباره موسیقی فیلم‌های خارجی مطرح می‌شود اما با وجود آهنگسازان به‌نامی که در کشور وجود دارند، مدت‌هاست رقابتی بر سر ساخت موسیقی فیلم به وجود آمده که قدرت بالذات آنها را در آهنگسازی به بالفعل رسانده‌ است!

به گزارش بولتن نیوز،در این گزارش سعی کردیم موسیقی مهم‌ترین فیلم‌های اکران شده از اول سال تا به امروز را مورد بررسی قرار دهیم. گزارشی که شاید به شما کمک کند جدای از فیلم، حتما به موسیقی‌اش به صورت مجزا توجه ویژه‌ای داشته باشید.

 

نوستالژی بازی با نهنگ عنبر

42 ساله است و کارنامه پرباری دارد. آنقدر که آهنگسازی برای فیلم‌هایی چون "مکس"، "کافه ستاره"، "دایره زنگی" و همینطور مجموعه‌های تلویزیونی "سقوط یک فرشته"، "شمس‌العماره" و از آن مهم‌تر، "مختارنامه" را در کارنامه‌اش دارد. امیر توسلی از اوایل دهه هشتاد فعالیت حرفه‌ای‌ موسیقی در زمینه آهنگسازی برای فیلم، سریال و بعدها تئاتر را شروع کرد. او آهنگساز فیلم "نهنگ عنبر" است. فیلمی به کارگردانی سامان مقدم که توانست در مدت زمان اکرانش به فروش نزدیک به هفت میلیارد تومان دست پیدا کند. یکی از نکات مثبت فیلم که تاثیر بسیار زیادی روی جذابیت اثر دارد، موسیقی آن است. کل فیلم، پر است از قطعات نوستالژیکی که در دهه‌های هفتاد مردم گوش می‌دادند و خاطرات بسیاری از مردم با همین آهنگ‌ها ساخته شده است. نمونه‌اش قطعه "گریه نکن" است. گرچه این فیلم، داستان بسیار خوبی دارد اما بار نسبتا زیادی از جذابیش بر دوش انتخاب موسیقی است که توسلی نشان داده با انتخاب‌های درستش و همینطور آهنگسازی قوی‌اش توانسته خوب ایفای نقش کند. بسیاری از این قطعات صرفا انتخاب شده‌اند و آهنگسازی خود توسلی نیست ولی انتخاب‌ها بسیار به‌جا بوده. از طرفی خود توسلی هم سعی کرده موسیقی فیلم را متناسب با همان آهنگ‌های قدیمی بسازد.

امیر توسلی از ۱۷ سالگی به دنبال موسیقی رفت و ساز پیانو را انتخاب کرد. او این ساز را پیش برادرش آموخت و نخستین کار حرفه‌ای خود به عنوان آهنگساز را برای سریال تلویزیونی "خانواده آقای رضایت"، نوشته و کار حمید امجد و به تهیه‌کنندگی وحید نیکخواه‌آزاد انجام داد. پدرش مرشد زورخانه بود و یکی از دلایل علاقه او به موسیقی همین ضرب و آواز زورخانه‌ای بود. به احتمال زیاد، کمتر کسی می‌داند که امیر توسلی کسی است که از اواسط دهه هفتاد "گروه موسیقی پژواک" را که نخستین گروه موسیقی راک بعد از انقلاب بود، تشکیل داد.

 

موسیقی جاندار با محمد (ص)

محمد (ص) پروژه بسیار عظیمی در سینمای ما محسوب می‌شود. برای این پروژه عظیم باید آهنگسازی عظیمی هم در نظر گرفته شود. موسیقی محمد (ص) یکی از تاثیرگذارترین بخش‌های فیلم به حساب می‌آید. بعد از اینکه فیلم روی پرده رفت، با انتقادهای زیادی از طرف منتقدان مواجه شد اما بسیاری نقطه قوت آن را موسیقی زیبا و شنیدنی اثر می‌دانند. گرچه این موسیقی اصلا شباهتی به موسیقی عربی ندارد اما، ارکسترال بودن آن، بسیار متناسب با فضای فیلم درآمده. از آنجایی که این فیلم با بودجه هنگفتی ساخته شد، برای موسیقی فیلم هم از بهترین ارکستر و آهنگساز دعوت به کار شده است. "الله رکها رحمان" تهیه‌کننده موسیقی، آهنگساز فیلم، موسیقیدان و خواننده سرشناس هندی است. اگر می‌خواهید یک آلبوم مجانی از آهنگ‌های کلاسیک و کلاسیک تلفیقی گوش کنید، حتما محمد (ص) را ببینید یا آهنگ‌هایش را تهیه کنید!

"الله رکها رحمان" والدینش که هندو مسلک بودند، نام او را در شناسنامه دیلیپ کومار نهادند. او در جوانی مسلمان شد و اسمش را «الله رکها رحمان» به معنی (در امان خدا) گذاشت. رحمان در شانزده سالگی ترک تحصیل کرد و تمام وقت خود را صرف نوازندگی در آثار ایلایاراجا، آهنگساز همه‌پسند جنوب هند کرد. نتیجه بیش از ده سال فعالیت مداوم در صنعت فیلمسازی هند و جهان برای ای.آر. رحمان، فروش بیش از صد میلیون نسخه موسیقی فیلم و بیش از دویست میلیون کاست از آثار او است که او را در زمره پرفروش‌ترین هنرمندان موسیقی جهان قرار می‌دهد. نکته جالب اینکه؛ مجله تایم در سال ۲۰۰۹ رحمان را در لیست تایم ۱۰۰ به عنوان یکی از صد فرد تاثیرگذار در جهان معرفی کرد.

 

شوالیه وارد می شود

"ایران برگر" توانست نزدیک به 5 میلیارد تومان فروش داشته باشد. اما این تنها نکته قابل توجه فیلم نبود. بلکه این فیلم در جایی به شگفتی می‌رسد که صدای شهرام ناظری را در جایگاه خواننده تیتراژ پایانی می‌شنویم. ناظری‌ای که او را شوالیه موسیقی ایران می‌خوانند، برای اولین بار تیتراژی خوانده که قرار است برای همیشه ماندگار شود. آهنگسازی این اثر هم به عهده ارشک رفیعی بوده. رفیعی گرچه اسم چندان مطرحی ندارد اما همین که توانسته آهنگسازی یکی از کارهای ناظری را انجام دهد، برای خودش محل پیشرفت است. این اثر هم به صورت ارکسترال است و شعرش از سیاوش کسرایی فقید به نام "دانه‌های باران به شیشه‌ها ترانه دارد" است. توصیه می‌کنیم اگر حتی فیلم را ندیده‌اید، حتما این قطعه را گوش کنید. چون هم فضای موسیقی کلاسیک ایرانی دارد و هم خوانش ارکسترالی استاد را که چیزی در مایه‌های اثر مولویه شده است، تداعی می‌کند.

 

همیشه در اوج

تیتراژ پایانی فیلم "رخ دیوانه" را شنیده‌اید؟ در سبک راک ساخته شده و کاوه آفاق آن را می‌خواند. آنقدر به فضای جوانانه فیلم نزدیک است که تاثیر فیلم را دو چندان کرده. بسیاری از کسانی که فیلم را دیده‌اند، توانسته‌اند با موسیقی‌اش حسابی ارتباط برقرار کنند و اتفاقا یکی از دلایل جوان‌پسند بودن فیلم هم، همین موسیقی پاپ- راک آن است. کارن همایونفر با ساخت این موسیقی نشان داد که حسابی از حال و هوای جوان‌های امروزی سر در می‌آورد و حتی رگ خوابشان را در دست دارد. موسیقی راک، موسیقی امروز جوان‌هاست و همین یکی از بردهای فیلم است. مرد بزرگی که برای موسیقی کشور ما، یکی از موهبت‌ها به شمار می‌رود، آنقدر معروف است که اصلا نیاز به معرفی ندارد. از اوایل دهه هفتاد، فعالیت در حوزه موسیقی فیلم و سریال را شروع کرد و در مدت بسیار کمی توانست حسابی معروف شود. "هیس دخترها فریاد نمی‌زنند"، "زندگی خصوصی آقا و خانم میم"، "برف روی کاج‌ها"، "بی‌خود و بی‌جهت" و …، اگر بخواهیم کارنامه همایونفر را اینجا بگوییم، جایی برای دیگر فیلم‌ها نمی‌ماند! ناگفته نماند که همایونفر آهنگساز فیلم "استراحت مطلق" عبدالرضا کاهانی نیز بوده است.

 

عصر یخبندان و ۳۶۰ درجه

"عصر یخبندان" و "۳۶۰ درجه"؛ این دو فیلم هیچ ربطی به هم ندارند. تنها اشتراک بین آنها، آهنگسازشان است که آهنگسازی هر دو اثر را برعهده داشته. آرمان موسی‌پور کسی است که سریال "کیمیا" را هم آهنگسازی کرده. همان سریالی که درحال پخش است و از قبل از انقلاب شروع می‌شود و تا امروز ادامه پیدا می‌کند و لقب طولانی‌ترین سریال تلویزیون را به خود گرفته. اما موسی‌پور بیشتر به‌خاطر آهنگسازی موسیقی فیلم شناخته می‌شود. با کارگردان‌های صاحب‌نام زیادی کار کرده و هنرش را اثبات کرده. "عصر یخبندان" به کارگردانی مصطفی کیایی و "۳۶۰ درجه" به کارگردانی سام قریبیان دو فیلمی هستند که در همین امسال اکران شده و نام آرمان موسی‌پور را به عنوان آهنگساز بر خود داشتند. اکثر سازهایی که برای ساخت موسیقی "عصر یخبندان" به کار رفته‌اند زهی، پیانو و به ندرت ساز الکترونیک است. "عصر یخبندان" به گفته بسیاری از منتقدان از فیلمنامه خوبی برخوردار نیست و بسیاری معتقدند پرآهنگ بودن فیلم برای پوشاندن این ضعف‌ها بوده. این فیلم آشکارا از حجم بالای موسیقی متن استفاده می‌کند. موسیقی‌ای که به صورت ارکسترالی ساخته شده و تاثیر زیادی بر صحنه‌ها داشت. اما متعدد بودن این آهنگ‌ها باعث شده بعضی صحنه‌ها در موسیقی گم شوند و این موسیقی باشد که حرفی برای گفتن داشته باشد.در "۳۶۰ درجه" اما داستان متفاوت است. تعداد آهنگ‌های متن کم است اما جذابیت اثر را بیشتر کرده است.

 

آریا عظیمی‌نژاد و گینس

اولین ساخته سینمایی محسن تنابنده داستان متفاوتی دارد. هم فروشش میلیاردی شد و هم موسیقی‌اش را آریا عظیمی‌نژاد ساخته! عظیمی‌نژاد از این جهت آهنگساز مهمی است که حافظه موسیقی فیلم ما پر شده از ساخته‌های او. "میم مثل مادر" با آن موسیقی ماندگارش، "نقاب"، "پارک‌وی" و "طلا و مس"، "فرش ایرانی" و بسیاری کارهای دیگر. حتی بعضی از آهنگ‌های مطرح خواننده‌های معروف هم که در ذهن‌ها مانده، از ساخته‌های اوست. مثل "مرو ای دوست" محمد اصفهانی. جنس موسیقی عظیمی‌نژاد رگه‌هایی از ماندگاری موسیقی کلاسیک ایرانی را دارد و در کنارش موسیقی‌های ارکسترالی‌اش هم بی‌داد می‌کند. عظیمی‌نژاد سه‌تار نواز قهاری است که در آلبوم‌های علیرضا عصار و حتی فریدون آسرایی هم آن را به نمایش گذاشته. ویژگی‌ای که موسیقی فیلم "گینس" را متمایز از موسیقی فیلم‌های دیگر می‌کند این است که موسیقی فیلم در اعماق وجود می‌نشیند و حتی استفاده از آلات موسیقی راک، تاثیرگذاری‌اش را بیشتر می‌کند. این است که عظیمی‌نژاد هر روز حرف جدیدی برای گفتن دارد و با شنیدن ساخته‌هایش خسته نمی‌شوید.