موجودات عجیب: ماهی کوچکی که به اندازه یک کامیون رشد می کند

براثر گذشت سالیان دراز، این ماهی دم خود را از دست داد و به میزان قابل توجهی رشد کرد؛ امروز این آبزی می تواند طولی برابر با ۳ متر و وزنی در حدود ۲۲۰۰ کیلوگرم پیدا کند و در نتیجه از گزند اغلب تهدیدات بستر اقیانوس در امان بماند.

این جانور که ماهی آفتابگردان خوانده می شود بزرگ تری آبزی استخوانی دنیا لقب گرفته و آلمانی ها به آن «سر شناور» می گویند و چنی ها ماهی ماشینی می خوانندش. در زبان لاتین نیز به این جاندار مولا مولا گفته می شود که به معنای «بار سنگین» است.

مولا مولا بی تردید عجیب ترین ماهی دنیاست؛ این جانور همانطور که گفته شد دم ندارد و به جای این بخش از بدنش، قسمت پشت یا همان کمر آن قرار گرفته که به مرور زمان به این بخش انتقال یافته و متشکل از اشکالی شبیه به پرتوهای نوری است که به آنها کلاوس گفته می شود و نقش سکان را برای آن ایفا می کنند.

به گفته ترنی ثایس زیست شناس دریایی و یکی از کاوشگران نشنال جئوگرافیک، ظاهر این ماهی ها به شکلی است که گویی توانایی انجام هیچ کاری را ندارند اما باید بگوییم که حقیقتا توانمندی های زیادی دارند و یکی از معدود جانوران بستر اقیانوس هستند که به لطف طراحی بالا رونده خود در آب حرکت می کنند.

همانطور که احتمالا می دانید، اغلب ماهی ها برای شنا کردن در آب، دم خود را به سمت عقب و جلو می کشند، اما استخوان پشتی مولا مولا بیش از اندازه کوچک شده است و برای تامین انرژی مورد نیاز خود جهت حرکت در آب، شدیدا به باله های جانبی اش متکی است.

این ماهی با چشمان باز و دهان گشوده خود شبیه به یک تیغه متعجب به نظر می آید که به طرزی ماهرانه آب دریا را می شکافد و به اطراف حرکت می کند.

ثایس در ادامه ماهی آفتابگردان را به یک معما تشبیه می کند و این سوال را مطرح می نماید: چرا این جانور باید دم خود را از دست بدهد و به دریایی مملو از خطر قدم بگذارد؟ پاسخ به این پرسش در صورتی که نگاهی به اجداد مولا مولا بیاندازید کاملا روشن است.

این جانور در اصل به گروه ماهی های تیغ دار و بادکنکی تعلق دارد و می توان آن را گونه ای از ماهی های بادکنکی خواند و اگر نگاهی به زندگی ماهی های تیغی و بادکنکی بیاندازید در خواهید یافت که برای آرامش و استراحت آفریده شده اند نه حرکت های سریع در آب.

نوزادان این ماهی نیز پیش از رسیدن به بلوغ تیغ های ماهی بادکنکی را روی بدن خود دارند تا خطر شکار شدنشان کم شود و بعد از اینکه کمی بزرگ تر شدند این تیغ ها را از دست می دهند. همانطور که گفتیم این تیغ ها خطر شکار شدن ماهی را کم می کنند اما آن را از بین نمی برد کما اینکه ثایس بارها و بارها به ماهی های تنی برخورد کرده که شکم هایشان مملو از نوزادان ماهی آفتاب گردان بوده است.

مجددا باید تاکید کنیم که اقیانوس پهناور، محلی خطرناک برای زندگی است و این خطر به خصوص برای جانوران جوان تر بیشتر خواهد بود و در این فضا نیز جای زیادی برای پنهان شدن نوزادان این ماهی وجود ندارد. از همین رو، مولا مولا در هر بار تولید مثل خود در حدود ۳۰۰ میلیون تخم را تولید می کند که هر کدام از آنها به اندازه حرف o در فونت Times New Roman است. با این کار ماهی بالغ دست کم مطمئن خواهد بود که یکی از نوزادانش به بلوغ می رسد و همه آنها خورده نمی شوند.

برای جانوری که پس از رشد می تواند به وزن دو تن برسد، این اندازه اولیه بسیار کوچک است. این ماهی حتی رکورددار بیشترین میزان رشد در میان مهره داران هم هست. تخم های بسیار ریز مولا مولا در حدود ۶۰ میلیون بار بزرگ تر می شوند که اگر بخواهیم به شکلی ساده تر بگوییم مثل این می ماند که نوزاد انسان پس از رشد شش برابر یک کشتی غول پیکر وزن پیدا کند.

این رشد فوق العاده نیازمند مصرف غذای بالایی است با این همه، مولا مولا به شکار یکی از کم کالری ترین جانوران بستر اقیانوس علاقمند است: عروس دریایی. شاید به نظرتان این مساله عجیب به نظر برسد اما در واقعیت، غذای اصلی موجودی با این عظمت را همین جانوران کم چرب و کوچک تشکیل می دهند.

سطح بدن مولا مولا از نوعی ماده مخاطی پوشیده شده و علاوه بر این نیز صفحاتی کوچک با مهره های ریز نیز سرتاسر آن را پوشانده اند که شکلی شبیه به ماهی بادکنکی را به جانور بخشیده اند.

همین ساختار باعث شده که جانور شکلی بسیار محکم و سخت پیدا کند و جالب است بدانید که در سال ۱۹۹۸ میلادی، یکی از همین ماهی ها با یک کشتی استرالیایی برخورد نمود و آسیب هایی جدی را به آن وارد کرد.

پوشش محافظتی این ماهی حتی به داخل مجرای گوارشی آن هم امتداد یافته و باید بگوییم که دیواره روده ای آن بسیار محکم است. تایوانی ها غذایی به نام روده اژدها دارند که از روده مولا مولا درست می شود و در اصل به خاطر سختی بافت های این ناحیه از بدن ماهی آفتابگردان این نام برای غذای یاد شده مورد استفاده قرار می گیرد.

ماهی آفتابگردان غذای اصلی خود یعنی عروس دریایی را با طیف گسترده ای از جانوران آبزی تکمیل می کند و از ماهی های کوچک گرفته تا موجودات عجیبی به نام سالپ را مصرف می کند. این جانور عظیم الجثه قادر است که به عمق سه هزار پایی (هزار متری) آب شیرجه بزند تا غذای دلخواهش را بیابد.

مولا مولا برای پیدا کردن غذا به چشمان بزرگش متکی است که به یک مغز متصل شده اند؛ مغزی که بخش اعظمی از توان پردازشی خود را صرف عصب های نوری جانور می کند.

در سطح آب، ماهی آفتابگردان رفتارهایی را از خود نشان می دهد که به خوبی نام انتخابی برای آن را توجیه می کند؛ جانور زمانی که روی آب می آید به پهلو می خوابد و آفتاب می گیرد.

این اقدام مولا مولا با هدف از بین بردن انگل هایی صورت می گیرد که روی سطح بدن آن لانه کرده اند و گاهی اوقات ۴۰ گونه مختلف را شامل می شوند. در واقع، ماهی آفتابگردان با خوابیدن به پهلو، به یک ظرف غذای بزرگ برای دیگر جانوران سطح آب تبدیل می شود تا انگل های روی پوستش را بخورند.

ثایس می گوید، زمانی که این ماهی به پهلو می خوابد، در سطح زیرین بدن آن سایه ای ایجاد می گردد که ماهی های کوچک و به طور مشخص ماهی های نظافت چی را به سمت خود جلب می کند تا انگل های روی بدنش را مصرف کنند.

علاوه بر این، پرتوهای فرابنفش هم می توانند انگل ها را از بین ببرند. این کار علاوه برخاصیت ضد انگلی اش، حرارت بدن ماهی را هم که در زمان شیرجه در آب دمایش از ۶۸ به ۳۵ درجه فارنهایت رسیده است، بالا می برد.

شاید این زندگی به نظرتان آرامش بخش و مطلوب به نظر بیاید اما چون مولا مولا بخش اعظمی از زندگی خود را در نزدیکی سطح آب سپری می کند همواره در معرض تهدیدات انسانی قرار دارد و گفته می شود در سواحل کالیفرنیا که ماهی گیری همچنان آزاد است، بیش از هر نقطه دیگری در دنیا جان این جانور در معرض خطر قرار دارد.