«فروش اعتباری» در بورس، دوای درد بازار پتروشیمی

به گزارش بولتن نیوز، حدود دو هفته است که ارسال نامه محمد رضا نعمت زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت به اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور به منظور اختیاری شدن عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران به سوژه داغ خبرهای حوزه پتروشیمی تبدیل شده است. اتفاقی که از زمان تکیه زدن نعمت زاده بر مسند وزارت صنعت چندین بار رخ داده اما به دلیل نبود توجیهی منطقی راه به جایی نبرده است. در این بین برخی از کارشناسان و مسوولان صنعت پایین دستی پتروشیمی عنوان می کنند که دلیل اصرار وزیر صنعت برای خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا، آدرس های غلطی است که از سوی برخی مدیران صنعت پتروشیمی به وزیر داده می شود. به گفته آنها نحوه معاملات پتروشیمی در بورس کالا، حاصل هماهنگی ها و نظرات خود فعالان و مسوولان این صنعت با قوانین و مقررات بورس کالاست؛ در اینجا اگر کمبود یا مشکلی در روند معاملات بورس وجود دارد، به نظرات همان افرادی برمی گردد که برای در خصوص چگونگی معاملات پتروشیمی در بورس ایده داده اند. به هر حال نکته مهمی که در این بین وجود دارد، اعتقاد ویژه بدنه دولت به مکانسیم بورس کالای ایران برای تنظیم بازار کالا و رسیدن به اقتصاد آزاد است؛ چراکه دولت علاوه بر اعطای چندین وظیفه مهم و استراتژیک به بورس کالای ایران در بسته خروج از رکود غیر تورمی، در قانون رفع موانع تولید نیز بر استفاده از ظرفیت های بورس کالا را برای کشف قیمت محصولات براساس تلاقی عرضه و تقاضا تاکید کرده است.
این بار برای بررسی اثرات مثبت یا منفی وجود بورس کالا برای صنعت پتروشیمی به سراغ حسن خسروجردی، رییس سابق اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی و پتروشیمی رفته ایم که گفت و گو با این فعال قدیمی صنعت پتروشیمی را در ادامه می خوانید.

حدود 8 سال از فعالیت بورس کالای ایران در اقتصاد ملی می گذرد و این بازار در طول این سال ها با چالش های زیادی روبه رو بوده است، در کل عملکرد بورس کالا در حوزه پتروشیمی را چه طور می بینید؟
 
به هر حال هر بازاری دارای نقاط ضعف و مثبت است اما بنده به عملکرد بورس کالای ایران در حوزه پتروشیمی نمره بالا و قابل قبولی می دهم و معتقدم با حمایت دولت و مسوولان حوزه پتروشیمی از مکانیسم های بورس کالا، شاهد اجرای توسعه طرح هایی همچون فروش اعتباری مواد اولیه به مصرف کنندگان خواهیم بود که این موضوع می تواند مشکل کمبود نقدینگی و رکود صنایع را به کلی محو کند.
بورس کالا نقاط مثبت زیادی دارد و شفافیت فعالیت ها و کشف قیمت مواد پتروشیمی در رقابت خریداران و فروشندگان از اصلی ترین مزیت های این بازار است. به جرات می توان گفت بورس کالا روند پنهان قیمت گذاری مواد پتروشیمی که در گذشته صورت می گرفت را حذف کرده به طوریکه همه بازیگران بازار پتروشیمی شرایط مساوی را در بورس کالا تجربه می کنند.
 
با وجود این مزیت ها چرا برخی افراد مخالفت عرضه همه جانبه محصولات پتروشیمی در بورس کالا هستند؟
 
بعید می دانم که افراد با سابقه در صنعت پتروشیمی به کلی با سازوکار معاملاتی بورس کالا مشکل داشته باشند بلکه شاید در روند دادوستد محصولات، مشکلات و یا شاید سخت گیری هایی وجود دارد که ما فعالان صنعت پتروشیمی باید با تعامل درصدد رفع این موانع اقدام کنیم؛ بورس نیز مطمئنا از اقداماتی در جهت بهبود معاملات استقبال خواهد کرد.
 
به نظر شما بهترین راهکار برای حل مشکل نقدینگی واحدهای تولیدی و عبور از رکود فعلی در صنعت پتروشیمی چیست؟
 
 من برای رهایی از رکود و بهبود شرایط نقدینگی در بازار فقط یک نسخه می پیچم و آن، تقویت فروش اعتباری مواد اولیه پتروشیمی است. معتقدم اگر بورس کالا بتواند با حمایت مجتمع های پتروشیمی، فروش اعتباری مواد پتروشیمی را بین فعالان بازار پتروشی جا بیاندازد و به درستی اجرا کند، عمده مشکلات فعلی مصرف کنندگان مواد اولیه و فروشندگان حل خواهد شد.
 
بورس کالا اعلام می کند که شرایط لازم را برای فروش اعتباری محصولات دارد - همان طور که هم اکنون برخی از کالاها به صورت اعتباری معامله می شود - اما پتروشیمی ها برای این کار پا پیش نمی گذارند؟
 
این موضوع درست است و ما نباید از بورس کالا توقع داشته باشیم که با ایجاد بسترهای لازم، فروش اعتباری محصولات به واحدهای تولیدی آغاز شده و رونق بگیرد، چراکه این کار یک زنجیره به هم متصل است و بر سر راه موانع زیادی وجود دارد.
در حال حاضر بورس کالا از یک مجتمع پتروشیمی می خواهد که با توجه به رکود بازار و نبود تقاضا، فلان محصول را به صورت اعتباری در تالار فروخته شود، اما آن مجتمع عنوان می کند که خوراک خود را اعتباری دریافت نمی کند و حاضر به فروش محصولش به صورت اعتباری نیست. در اینجا باید توجه کنیم که در کل دنیا شرکت ها برای رفع اینگونه مشکل ها، کنسرسیوم تشکیل می دهند و کلیه فرآیند های نیز به صورت اعتباری انجام می شود. به طوریکه این پروسه با دریافت خوراک به صورت اعتباری آغاز می شود و با فروش کالای نهایی بازهم به صورت اعتباری به اتمام می رسد. به عبارت ساده تر روند تولید از ابتدا باید به صورت اعتباری آغاز شود تا خروجی آن یعنی فروش محصولات نیز به صورت اعتباری انجام شود.
به این ترتیب در حال حاضر که در شرایط رکودی قرار داریم و هزینه ها بالاست، نمی توان از شرکتی که خوراک خود را به صورت اعتباری دریافت نکرده انتظار داشت که محصولش را به صورت مدت دار در بورس کالا به فروش برساند؛ البته این امر به صورت مطلق نیست و با مقداری تعامل می شود این کار را آغاز کرد.
 
 یعنی به اعتقاد شما با معاملات اعتباری مواد پتروشیمی بسیاری از مشکلات فعلی حل می شود؟
 
 به شخصه وقتی بسیاری از مشکلات گذشته را بررسی می کنم به این نتیجه می رسم که عمده مشکلات ما به تحریم ها ارتباطی ندارد و با تصمیم گیری و اقدام درست می توان بر معضلات صنایع غلبه کرد. شک نکنید اگر دولت گاز، نفتا یا هر خوراک و مواد اولیه ای را به صورت اعتباری به پتروشیمی ها بدهد، بازار کالای ما اعتبار محور می شود و فروش مواد به صورت اعتباری نیز از رونق ویژه ای برخوردار خواهد شد.
معتقدم «نقد محور شدن» صنایع، نقش بسیار زیادی در رکود اقتصادی کشور داشته است، به طوریکه در صورت عملیاتی شدن چرخه دادوستد های اعتباری، دیگر شاهد آن نخواهیم بود که  تولید یک کارخانه به خاطر 100 میلیون تومان تعطیل شود و کارکنان آن بیکار شوند. همچنین استقبال برای گرفتن تسهیلات با سود بالا از بانک ها کاهش می یابد و سرمایه گذاری های پنهان بانک ها نیز به سمت حمایت از تولید سوق پیدا می کند.
 
 اما سخن آخر؟
 
باید مطالعه کنیم و بفهمیم از کجا چوب می خوریم؛ وقتی پتروشیمی ها دولتی بودند مبادلات اعتبار محور بود به طوریکه دولت به پالایشگاه ها نفت می داد و سود آن از پمپ بنزین به خزانه واریز می شد. اما به هر حال امروز که در نقطه کنونی قرار داریم باید با افزایش تعامل و همدلی با مشکلات ناشی از رکود اقتصاد مقابله کنیم. در این بین نباید دستاوردهای بازاری همچون بورس کالا که کمک شایانی به شفافیت در حوزه پتروشیمی کرده را نادیده بگیرد و از ابزارهای این بورس برای رونق معاملات اعتباری در صنعت پتروشیمی استفاده کنیم.