مخالفت بهمنی با تفکیک حساب صندوق ازمنابع ارزی

گروه اقتصادی – در ارتباط با استقلال مدیریت حساب‌های صندوق توسعه ملی از بانک مرکزی و استقلال مصارف صندوق توسعه‌ ملی از تکالیف بودجه‌ای و قوانین عادی، دیدگاه های مختلفی در بین کارشناسان و مسوولان اقتصادی امروز و سابق وجود دارد. 

 برخی صاحب نظران معتقدند که حساب های صندوق توسعه ملی باید مستقل از بانک مرکزی و مستقل از تکالیف بودجه ای و قوانین عادی باشد و دولت و بانک مرکزی به آن دسترسی نداشته باشند و عده ای از مسوولان از جمله صفدر حسینی رئیس صندوق توسعه ملی از نحوه مدیریت منابع صندوق توسعه ملی انتقاد کرده است 

به گزارش بولتن نیوز،اما عده ای دیگر از کارشناسان از جمله محمود بهمنی معتقدند که منابع ارزی در مجموع باید در اختیار بانک مرکزی قرار داشته باشد و جداسازی آن و قرار‌گرفتن در صندوق های مختلف به نام صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی و... چندان منطقی نیست.

رییس کل سابق بانک مرکزی در مورد ایجاد حساب مستقل برای صندوق توسعه ملی از بانک مرکزی نیز با تاکید بر این‌که نباید منابع ارزی کشور تقسیم‌بندی و در بخش های مختلفی قرار بگیرد، گفت: درست نیست که در شرایطی که حساب‌ها سرفصل‌های مشخص و جداگانه‌ای داشتند و موجودی صندوق توسعه ملی کاملا مشخص است بخواهیم دو گاوصندوق در کشور ایجاد کرده و منابع ارزی را تقسیم کنیم.

بهمنی با بیان این‌که در حال حاضر هم اگر منطقی دیده شود حساب صندوق کاملا تفکیک شده است، گفت: به هرحال منابع صندوق و موجودی آن مبهم نیست و صندوق هر گاه که بخواهد منابع آن از سوی بانک مرکزی در اختیارش قرار می گیرد و از نظارت خود هیات عامل صندوق در برداشت‌ها برخوردار است اما به هرحال پول‌های در اختیار بانک مرکزی علامت ندارد که بتوان آن را از یکدیگر تفکیک کرد.

این در حالیست که موافقان استقلال منابع توسعه ملی و استقلال مدیریت حساب‌های صندوق توسعه ملی از بانک مرکزی و استقلال مصارف صندوق از تکالیف بودجه‌ای و قوانین عادی، معتقدند که بانک مرکزی یا سایر نهادها و دولت نباید دسترسی به حساب صندوق توسعه ملی داشته باشند و اگر حساب های صندوق و بانک مرکزی و دولت از هم مستقل و قابل تفکیک نباشد، سوء تفاهم و مشکلاتی را ممکن است ایجاد کند و انتقادهایی را مطرح کند.  

اما مخالفان تفکیک حساب های صندوق  از بانک مرکزی معتقدند که وقتی سرفصل حساب صندوق کاملا مشخص و شفاف است و موجودی صندوق آشکار است، دلیلی برای تفکیک منابع ارزی در دو حساب و دو گاوصندوق مستقل از هم وجود ندارد و بانک مرکزی هیچ برداشتی برخلاف قانون نمی تواند از صندوق توسعه ملی داشته باشد و در گذشته و امروز و آینده چنین برداشتی خلاف قانون ممکن نیست. 

اما مخالفان تفکیک حساب های صندوق از منابع ارزی کشور می گویند: منابع ارزی کشور باید یکجا باشد زیرا وقتی حساب صندوق مشخص و شفاف و آشکار است واضح است که از موجودی منابع ارزی کشور، چه میزان متعلق به صندوق توسعه ملی است. 

در بند 10 ابلاغیه سیاست های کلی برنامه ششم توسعه‌آمده است: تغییر نگاه به نفت و گاز و درآمدهای حاصل از آن، از منبع تأمین بودجه عمومی به «منابع و سرمایه‌های زاینده اقتصادی» و دائمی شدن اساسنامه صندوق توسعه ملی با تنفیذ اساسنامه موجود و واریز سالانه 30 درصد از منابع حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی و خالص صادرات گاز به صندوق توسعه ملی و افزایش حداقل 2 واحد درصد سالیانه به آن.

1-10- استقلال مدیریت حساب‌ها از بانک مرکزی.

2-10- ارائه تسهیلات از منابع صندوق توسعه ملی به بخش‌های غیردولتی به صورت ارزی.

3-10- استقلال مصارف صندوق توسعه ملی از تکالیف بودجه‌ای و قوانین عادی.

4-10- سپرده‌گذاری ارزی حداکثر 20 درصد از منابع ورودی صندوق، نزد بانک‌های عامل در قبال اخذ خط اعتباری ریالی از بانک‌های مذکور برای ارائه تسهیلات ریالی به بخش کشاورزی، صنایع کوچک و متوسط و تعاونی با معرفی صندوق توسعه ملی.

براین اساس، باید بررسی و مشخص شود که آیا منظور از استقلال مدیریت حساب‌های صندوق توسعه ملی از بانک مرکزی،  تفکیک حساب ها و نگهداری منابع ارزی صندوق توسعه ملی در گاو صندوق و مکانی متفاوت از منابع ارزی بانک مرکزی است یا منظور نحوه هزینه کرد و مدیریت حساب های صندوق است که باید مستقل از بانک مرکزی و دولت باشد؟

 

موافقان تفکیک حساب های صندوق توسعه ملی معتقدند که محمود بهمنی، رییس کل سابق بانک مرکزی در گفتگوی با خبرگزاری ایسنا، به صراحت به مخالفت با استقلال حساب های صندوق توسعه ملی از بانک مرکزی پرداخته است. 

در این گفتگو بهمنی در مورد ایجاد حساب مستقل برای صندوق توسعه ملی از بانک مرکزی گفته است:" نباید منابع ارزی کشور تقسیم‌بندی و در بخش های مختلفی قرار بگیرد."

بهمنی تاکید کرده است:" باید منابع ارزی در مجموع در اختیار بانک مرکزی قرار داشته باشد و جداسازی آن و قرار‌گرفتن در صندوق های مختلف چندان منطقی نیست."

موافقان تفکیک حساب های صندوق از بانک مرکزی بند 10 ابلاغیه مقام معظم رهبری در خصوص سیاست های کلان برنامه ششم توسعه کشور را رویکردی بسیار نوگرایانه و راهگشا برای اقتصادایران می دانند، و با این انتقاد که  مشخص نیست چرا مسوولان سابق بانک مرکزی هنوز هم از شفاف شدن حساب های صندوق توسعه ملی نگرانند و بر تصاحب کامل بانک مرکزی بر درآمدهای نفتی کشور تاکید دارند؟ می گویند که حساب صندوق و منابع صندوق توسعه ملی باید کاملا مستقل و تفکیک شده از منابع ارزی بانک مرکزی باشد.

موافقان تفکیک حساب های صندوق توسعه ملی از منابع ارزی معتقدند که بانک مرکزی ایران وظایف دیگری جز مدیریت دلارهای نفتی دارد که بهتر است پس از تفکیک کامل حساب ارزهای نفتی، همچون بانک مرکزی سایر کشورها که منابع ارزی کلان زیر زمینی همچون نفت و گاز ندارند، به آنها بپردازد. 

رییس کل سابق بانک مرکزی ضمن رد هرگونه ادعایی مبنی بر "برداشت و هزینه‌کرد بدون مجوز از منابع صندوق توسعه ملی در دوره گذشته" تاکید کرد: به هیچ عنوان ممکن نیست که بانک مرکزی در هیچ دوره‌ای خودمختار از صندوق توسعه ملی برداشت کرده باشد.

اخیرا مباحثی بین صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی شکل گرفت که رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی با انتقاد از سیاست‌های کلی بانک مرکزی در رابطه با مدیریت حساب صندوق و همچنین نحوه‌ سرمایه‌گذاری و هزینه‌کرد منابع آن، خواستار تجدیدنظر در این موضوع شد.

صفدر‌حسینی همچنین اعلام کرد که در برنامه ششم با ایجاد حساب مستقلی برای صندوق توسعه ملی سعی در حل این مشکل شده است.

اما این موضوع از سوی بانک مرکزی پذیرفته نشد و در ادامه حتی از سوی برخی مقامات اقتصادی دولت اعلام شد که اظهارات رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی دوره فعلی بانک مرکزی را در بر نگرفته و منظور وی برداشت های مربوط به دوره قبل است.

این درحالی است که رییس کل سابق بانک مرکزی هرگونه ادعایی در این رابطه را نپذیرفت و هزینه‌کرد خارج از مجوز صندوق توسعه ملی را رد کرد.

محمود بهمنی در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر این‌که بانک مرکزی در دوره گذشته به هیچ عنوان بدون مجوز از صندوق توسعه ملی برداشتی نداشته است، گفت: اصلا ممکن نیست بانک مرکزی نه تنها در دوره قبل بلکه این دوره و حتی چندین دوره گذشته بتواند بدون مجوز و خودمختار منابع صندوق توسعه ملی را برداشت کرده و دراختیار بخش‌های مختلف قرار دهد که البته بحث سرمایه‌گذاری با این موضوع متفاوت است.

وی با بیان این‌که کسانی که می‌گویند در دولت قبل یا هر دوره ای بدون مجوز از صندوق برداشت شده است، اطلاعات بانکی، اقتصادی و منطقی ندارند، افزود: ممکن است برداشتی انجام شده باشد اما حتما با اجازه صاحب حساب یعنی هیات عامل صندوق توسعه ملی و با تایید آنها بوده و خواهد بود. در عین حال که مصوباتی نظیر ستاد ویژه بودجه و سایر مجوزهای قانونی می‌تواند موجب برداشت از صندوق توسعه ملی شود که از قبل هم همینگونه بوده است.