دست‌درازی به «جهنم» فعلا متوقف شد

به گزارش بولتن نیوز به نقل از ایسنا، غار یا چاه «جهنم» در 195 کیلومتری شهرستان طبس، 85 کیلومتری عشق‌آباد، واقع در کوهستان یخاب و در نزدیکی روستای «تپه طاق» واقع شده است که دی‌ماه سال 93 اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان خراسان جنوبی برای حفاظت از آن، ضوابط محکمی را تعیین و هرگونه اقدامی را که از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی تا شعاع یک کیلومتری دهنه این غار رخ دهد ممنوع اعلام کرد.

اما پس از آن، سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در نامه‌ای اجازه‌ قانونی به معدن‌کاران برای اکتشاف و حفاری "منگنز" از معدنی در نزدیکی چاه «جهنم» را داد. این نامه به استناد موافقت کارگروه غارشناسی استان برای صدور پروانه اکتشاف صادر شد.

کارگروه غارشناسی موافقت خود را با فعالیت معدنی در حوالی جهنم صادر کرد، چون نماینده‌ اداره میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی با توجه به بازدیدی که نماینده این اداره از محدوده‌ غار داشت، اعلام کرد؛ هیچ‌گونه آثار تاریخی در منطقه مشاهده نشده است.

اما اعتراضات مردم محلی نسبت به اکتشافات و بهره‌برداری معدن در نزدیکی غار جهنم با توجه به تجربه‌ ابتر گذشته در برخی اکتشافات معادن و به دنبال آن تخریب آثار طبیعی و همچنین پی‌گیری‌های دهیار تپه طاق باعث شد هفته گذشته مدیران اداره‌های صنعت، معدن و تجارت،‌ محیط زیست و میراث فرهنگی و گردشگری طبس و بخشدار دستگردان در منطقه گردهم آیند و به توقف عملیات اکتشاف معدن در حوالی غار جهنم تا مشخص شدن ماهیت این غار، رأی دهند.

رسول بهبهانی‌ مدیر میراث فرهنگی و گردشگری طبس در این‌باره به ایسنا می‌گوید: وضعیت غار جهنم بلاتکلیف بود و حرف و حدیث‌های زیادی بین دستگاه‌های محیط زیست، منابع طبیعی، صنعت و معدن و میراث فرهنگی و گردشگری در این‌باره وجود داشت، برای همین قرار شد فعلا عملیات اکتشاف معدن متوقف شود تا غارشناسان تکلیف جهنم را مشخص کنند.

او که خودش تا به حال داخل این غار چاهی نشده است، به استناد نظر کارشناسان دیگری که می‌گوید منطقه را از نزدیک ارزیابی کرده‌اند، غار جهنم را اثری تاریخی نمی‌داند و در ادامه بیان می‌کند: درباره تاریخی یا طبیعی بودن این اثر باید صبر کنیم غارشناسان به داخل غار بروند و نظر قطعی را اعلام کنند.

بهبهانی درباره‌ این‌که چگونه وقتی داخل غار نرفته‌اند حکم برای تاریخی نبودن این غار صادر می‌کنند و کارگروه غارشناسی نیز به استناد آن، به اکتشاف معدن در حوالی این غار رأی می‌دهد اظهار می‌کند: وقتی کارگروه غارشناسی استان، نظر میراث فرهنگی و گردشگری را درباره‌ غار جهنم خواست باستان‌شناسی از مرکز استان برای ارزیابی منطقه آمد و ما به استناد نظر کارشناسی او، به کارگروه اعلام کردیم این غار اثر تاریخی نیست، اما یک اثر طبیعی محسوب می‌شود.

این اظهارات درحالی بیان می‌شود که محمدرضا ایلخانی، دهیار تپه طاق که غار جهنم در محدوده‌ آن قرار دارد، به ایسنا می‌گوید: تاکنون ندیده‌ام شخصی از میراث فرهنگی پایش را به داخل غار بگذارد، هیچ مدرک قابل تأییدی نیز در این‌باره به ما ارائه نکرده‌اند، چون اگر این مدرک را داشتند تا به حال نشان داده بودند.

به گفته‌ بهبهانی، عملیات اکتشاف معدن تا اطلاع ثانوی متوقف شده تا گروهی از غارشناسان به منطقه اعزام شوند و قرار است تا آن زمان هیچ اتفاقی رخ ندهد و بهره‌بردار معدن نیز کارش را متوقف کند تا دستگاه ذی‌ربط، گروه غارشناسی را دعوت کند.

مدیر میراث فرهنگی و گردشگری طبس در پاسخ به این پرسش که این اداره چه زمانی از گروه غارشناسی برای ارزیابی غار دعوت می‌کند می‌گوید: اگر این کار در وظایف ما باشد که به اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی اعلام می‌کنیم و پیگیر هم هستیم. اگر استان قبول کند حتما غارشناسان را دعوت می‌کنیم، چون حضور گروه غارشناس در منطقه، حدود پنج میلیون تومان هزینه برمی‌دارد.

وی همچنین درباره حفظ حریم این غار که طبق ضوابط ابلاغ‌شده در دی‌ماه سال 93 به کارگروه غارشناسی خراسان جنوبی، یک کیلومتر در نظر گرفته شده بود، اظهار می‌کند: این حریم برای یک اثر تاریخی تعیین شده و فعلا معلوم نیست جهنم غاری تاریخی باشد یا طبیعی.

بهبانی در پاسخ به این پرسش که اگر این غار طبیعی اعلام شود چه برنامه‌ای برای حفاظت از آن وجود دارد و یا چه طرح گردشگری برای آن اجرا می‌شود تا خواسته‌ جامعه محلی نیز تامین شود می‌گوید: فعلا در قبال این اثر طبیعی مسوولیتی نداریم تا تکلیف آن را غارشناسان مشخص کنند. برای اجرای برنامه‌ گردشگری نیز این اثر تازه معرفی شده است و باید منتظر تعیین تکلیف باشیم.

تردید مدیر میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی برای پذیرش مسؤولیت حفاظت از این اثر طبیعی درحالی بیان شد که طبق ماده 60 فصل سوم و ماده 16 فصل پنجم آیین‌نامه شماره 3876717792 مورخ 29. 1. 89 مصوب هیأت وزیران، مسؤولیت حفاظت و نگهداری غارهای خارج از مناطق چهارگانه و همچنین پیگیری موارد حقوقی مربوط به آن‌ها به عهده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.

اگرچه فعلا با توقف عملیات اکتشاف "منگنز" در حوالی غار جهنم موافقت شده، اما مدیر میراث فرهنگی و گردشگری طبس از اقدامات در حال انجام برای صدور مجوز بهره‌برداری از ماده دوم (مرمر) موجود در غار جهنم خبر داده و این احتمال می‌رود در صورت تعجیل نکردن غارشناسان برای تعیین تکلیف این اثر طبیعی،‌ تخریب دیگری به خاطر بهره‌برداری یک معدن، در انتظار آثار طبیعی طبس باشد.