مزایای اقتصادی صادرات برق به کشورهای همسایه

به گزارش بولتن نیوز به نقل از عیار آنلاین، در سال های اخیر، تولید گاز کشور همزمان با بهره برداری از فازهای جدید پارس جنوبی افزایش یافته است. با توجه به این موضوع و با عنایت به ذخایر عظیم گازی کشور، بسیاری از کشورهای منطقه تقاضای بالایی برای واردات گاز و برق از ایران دارند. در این شرایط لازم است اولویت کشور بین دو گزینه «صادرات گاز به صورت خام» یا «تبدیل آن به برق و صادرات برق» تعیین شود. موضوعی که که تاکنون به دلیل نبود مدیریت واحد انرژی در کشور و جدا بودن وزارت نفت از وزارت نیرو بی پاسخ مانده است. برای این کار می توان دو گزینه موردنظر را براساس چند شاخص اقتصادی و فنی با یکدیگر مقایسه کرد.

۱- ایجاد ارزش افزوده بیشتر برای کشور: مطابق با اطلاعات موجود، صادرات گاز درآمدزایی نسبتا بالایی (حدود ۴ تا ۵ میلیارد دلار در سال ۹۲) برای کشور داشته است زیرا قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه در زمانی که قیمت هر بشکه نفت خام به طور متوسط برابر ۱۰۰ دلار بود، حدود ۴۵ سنت به ازای هر مترمکعب بود. با این وجود، محاسبات انجام شده نشان می­دهد در صورتی که برای تبدیل گاز به برق، نیروگاه های سیکل ترکیبی با راندمان ۵۰ درصد احداث شود، درآمد ناشی از صادرات برق برای کشور بیش از درآمد صادرات گاز می­شود. براساس این محاسبات، اگر گاز با قیمت ۴۴ سنت به ازای هر متر مکعب به سرمایه گذار بخش غیردولتی برای تامین سوخت نیروگاه فروخته و هر کیلو وات ساعت برق تولیدی با قیمت ۱۰ سنت به کشورهای همسایه صادر شود، هم درآمد مناسبی برای دولت حاصل می شود و هم بخش غیردولتی سرمایه گذار در این حوزه از سودآوری قابل قبولی برخوردار خواهد شد.

۲- استفاده از توان فنی مهندسی داخلی و ایجاد اشتغال در داخل کشور: صادرات گاز به صورت خام اشتغال زایی چندانی برای کشور ایجاد نمی کند زیرا صرفا اشتغال آن محدود به اجرای فرآیند انتقال گاز از پالایشگاه های گاز کشور به خطوط لوله گازی کشورهای همسایه در مرزهای ایران با آن کشورها است اما اگر گاز در داخل کشور به برق تبدیل شود، در مراحل احداث و بهره­برداری ار نیروگاه از توان فنی-مهندسی داخلی استفاده می شود و با افزایش بازار برای شرکت‌های داخلی فعال در این حوزه، اشتغال مستقیم و غیر مستقیم قابل توجهی در داخل کشور ایجاد می گردد.

۳- پایداری بیشتر درآمدهای صادراتی کشور: قیمت نفت در بازارهای جهانی، یکی از عوامل اصلی تعیین قیمت گاز صادراتی ایران است اما قیمت گاز در بازارهای جهانی صرفا یکی از عوامل موثر در تعیین قیمت برق صادراتی ایران است. بر همین اساس، اثرپذیری قیمت برق از نوسانات قیمت جهانی نفت به مراتب کمتر از اثرپذیری قیمت گاز از این نوسانات است. در نتیجه، نوسانات میزان درآمدهای صادراتی کشور با صادرات برق به مراتب کمتر از صادرات گاز است(۱).

۴- نفوذ راهبردی در اقتصاد و وابسته سازی بیشتر اقتصاد کشورهای همسایه به ایران: گاز طبیعی عمدتا برای تأمین حرارت و سوخت مورد استفاده قرار می گیرد و قابلیت جایگزینی با دیگر حامل­های انرژی را در مدت کوتاهی دارد. علاوه بر این، تامین گاز در یک منطقه بیشتر در فصل سرما از نظر اجتماعی و امنیتی اهمیت بالایی پیدا می کند. با این حال، نفوذ و گستره­ مصرف برق در جهان به گونه­ای است که تامین پایدار برق در هر منطقه ای از نظر اجتماعی و امنیتی اهمیت بالاتری دارد. به علاوه، قطع برق، خسارت اقتصادی سنگینی نیز به بخش های مختلف مصرفی مانند صنایع وارد می کند زیرا ایجاد جایگزین برای آن در کوتاه مدت امکان‌پذیر نیست. در نتیجه، کشورهای همسایه با واردات برق از ایران وابستگی به مراتب بیشتری در مقایسه با واردات گاز، به کشورمان خواهند داشت و این امر جایگاه ایران را در سطح منطقه ارتقاء می دهد.

در قسمت بعدی این یادداشت، به مقایسه این دو گزینه براساس برخی شاخص های فنی و اقتصادی دیگر خواهیم پرداخت.

****************************************************************

پی نوشت:

(۱) براساس آمارهای غیررسمی، قیمت گاز صادراتی کشور با کاهش ۵۰ درصدی قیمت نفت حدود ۴۵ درصد کاهش یافت ولی قیمت برق صادراتی کشور در شرایط مشابه تنها حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش یافت.