یک اندیشکده آمریکایی در گزارشی به بررسی نقش برجسته اندیشکده ها در تأثیر بر سیاستهای سیاستگذاران در خصوص توافق هستهای ایران و مواضع مختلف این اندیشکده ها در حمایت از توافق یا مخالفت با آن پرداخت.
گروه بین الملل - یک اندیشکده آمریکایی در گزارشی به بررسی نقش برجسته اندیشکده ها در تأثیر بر سیاستهای سیاستگذاران در خصوص توافق هستهای ایران و مواضع مختلف این اندیشکده ها در حمایت از توافق یا مخالفت با آن پرداخت.
به گزارش بولتن نیوز، اندیشکده استیمسون در جدیدترین تحلیل خود به قلم آلن لایپسون رئیس و مدیر اجرایی این مرکز آمریکا نوشت: واشنگتن بحثهای بسیاری را بر سر توافق هستهای ایران در بازه فشرده شصتروزه آغاز کرده است، و یکی از مهمترین بخشهای این مباحثات، نقش تأثیرگذار سازمانهای متنوع جامعه مدنی است. شرایط حاضر از آن برهههایی است که نیاز مبرمی به اطلاعات و تحلیل وجود دارد و تعامل میان بازیگران دولتی و غیردولتی برجسته میشود. در این میان اندیشکده ها نقش برجستهای در آگاهی دادن به عموم مردم و همکاری با دفاتر مربوط به کنگره و مجلات و روزنامهها برای انتقاد یا تمجید از موقعیت دولت اوباما ایفا میکنند.
• نقش اندیشکده ها در دوران مذاکرات هسته ای ایران•
دوران مذاکرات هستهای با ایران نمونه بارزی از جایگاه مهم اندیشکده ها در اکوسیستم سیاسی است. اندیشکده ها طی این مذاکرات و غالباً در همکاری با متخصصان و کارشناسان دانشگاهی، تیمهایی را برای پیگیری این گفتگوها و بحث و تأمل در مسائل مختلف بر اساس حوزههای تخصصی خود تشکیل دادند. اندیشکده ها سمینارها، کارگروهها و کنفرانسهایی برای تبادل دانش، اشتراک اطلاعات و ایجاد مواضع فردی و سازمانی درباره نقاط قوت و ضعف توافق هستهای برگزار کردند. اندیشکده ها مطالب بسیاری را از یکدیگر آموختهاند و هیئتهایی از متخصصان و مقامات اسبق دولتی مواضع خود را در قالب نامههایی به رئیسجمهور، کنگره و تشکلات مختلف اعلام کردهاند.
• حمایت اکثر اندیشکده های آمریکایی از توافق هستهای ایران •
گروههای کنترل تسلیحات و منع گسترش تسلیحات از قبیل انجمن کنترل تسلیحات، فدراسیون دانشمندان آمریکایی، ابتکار تهدید هستهای و اندیشکده علوم و امنیت بینالمللی جایگاه و اعتبار ویژهای در برآورد ابعاد فنی توافق هستهای و ارزیابی قابلیتهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای پایش رفتار ایران و شناسایی هرگونه تخلف دارند. این سازمانهای تحقیقاتی و پژوهشی عموماً مواضع رسمی اتخاذ نمیکنند و کارشناسان مختلف ممکن است مسئله را به روشهای مختلف تجزیه کرده و از اتخاذ موضع رسمی له یا علیه توافق اجتناب میورزند. برخی ترجیح میدهند اطلاعات را بهصورت عینی ارائه دهند تا بازیگران سیاسی خود تعیین کنند که آن اطلاعات آنها را به حمایت از توافق ترغیب میکند یا نه. با این حال، این گروهها نظر به اینکه با جهانبینی خاصی به این موضوع مینگرند، عمدتاً از توافق بهدستآمده حمایت میکنند و آن را کمک بزرگی به هدف راهبردی کاهش گسترش تسلیحات هستهای و خطرات موازی با آن میدانند.
• اعضای کنگره بیشتر به دنبال دیدگاههای مشابه با نظرات خود هستند •
کارشناسان جغرافیایی اندیشکده ها نیز نقش قابلتوجهی دارند و چشماندازهای روابط ایران و آمریکا را در بلندمدت، و پیامدهای سازش حقیقی میان دو کشور (فراتر از پارامترهای توافق هستهای) برای امنیت منطقهای بررسی میکنند. سایر متخصصان به تحولات موجود در روابط آمریکا و کشورهای عربی نگریسته و دیدگاههای خود را در این باره ارائه میدهند که آیا همکاری امنیتی دولت آمریکا با کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس و اسرائیل برای حل ناامنیهایی که این کشورهای متحد آمریکا با آن مواجهاند کافی است یا خیر. چنین محاسباتی میتواند تأثیر مستقیمی بر دیدگاه اعضای کنگره درباره توافق هستهای داشته باشد اما از آنجا که کارشناسان نتیجهگیریهای متفاوت و متنوعی از این مسائل مهم دارند، قانونگذاران احتمالاً به انتخاب صرف از میان تحلیلها بسنده کرده و نظراتی را برگزینند که با دیدگاههای خودشان در یک راستا قرار داشته باشد.
• بیاعتمادی برخی اندیشکده ها به سیاست خارجی اوباما •
برخی از کارشناسان اندیشکده ها، نه بر اساس جزئیات توافق بلکه به خاطر بیاعتمادی به عملکرد کلی اوباما در سیاست خارجی، نسبت به توافق هستهای بدبیناند و طرفدار تغییر حکومت در ایران هستند. اما اندیشکده هایی که مقامات سابق دولتی ازجمله دیپلماتها را نیز در بین اعضای خود دارند عمدتاً با توافق هستهای موافق بوده و این دستاورد دیپلماتیک را جشن گرفته و آن را دور شدن از اتکای بیشازحد به گزینه نظامی و دیگر ابزار سرکوبگرانه قدرت آمریکا در سالهای اخیر میدانند.
• مقایسه توافق کنونی با توافقهای گذشته آمریکا •
گاهی اوقات ممکن است متخصصان غیردولتی ارجاعات تاریخی بیشازحدی به سیاستمداران و عموم مردم عرضه کرده و درک مسائل مختلف (در شرایط کنونی، توافق هستهای ایران) از سوی آنان را با دشواری مواجه سازند. برای مثال، ارجاع به تجربههای مذاکره با کره شمالی میتواند از هر دو جهت مورد استفاده قرار گرفته و از سوی حامیان یا مخالفان توافق هستهای به کار رود. در یک سطح، تاریخچه مذاکرات بینالمللی با کره شمالی نشان میدهد کشوری که برای بازدارندگی در برابر یک خطر وجودی، مصمم به دستیابی به تسلیحات هستهای است میتواند برای مدتی با جامعه بینالملل همکاری کند اما سپس مسیر حرکتش را تغییر داده و تعهداتش را زیر پا بگذارد. اگر به ایران اعتماد نداشته باشید، دستاورد یک توافق با کره شمالی در سال ۱۹۹۴ میلادی انگیزه چندانی در شما ایجاد نمیکند. اما مدافعان توافق هستهای خواهند گفت که تیم مذاکرهکننده با ایران، تجربه مذاکرات آمریکا با کره شمالی را مد نظر داشتهاند؛ کشوری که مسیر حرکتش را عوض کرد و پس از هشت سال در راه گریز هستهای قدم گذاشت. در نتیجه، پایش و راستیآزمایی مستحکم و دقیقتری در ساختار توافق با ایران اعمال کردهاند. به عبارت دیگر، مقایسههای صورتگرفته با توافقهای گذشته هم میتوانند نقاط تشابه ارائه داده و هم درسهایی بیاموزند که میتواند به بادوام شدن توافق کنونی منجر شود.
• رویکردهای مختلف اندیشکده های آمریکایی در سیاست •
اندیشکده ها همچنین باید تعیین کنند که چگونه در کار هواداری و جانبداری وارد شوند. اندیشکده هایی که هدف اصلی آنها ترغیب برخی ایدههای سیاسی به مقامات دولتی است، ائتلافهایی برای این اهداف سیاسی و مشارکت در امور واقعی سیاست تشکیل میدهند. توافق هستهای ایران باعث شده است کارهای خلاقانه و تأثیرگذاری از سوی فعالان سیاسی انجام گیرد که برای ایجاد و حمایت از کمپینهای خود از اطلاعات معتبر و تحلیلهای اندیشکده ها بهره میبرند. این کمپینها میتواند برای تحلیلگرانی که ارزش خاصی برای استقلال و نقش غیرسیاسی خود قائلاند، ایجاد آزردگی کند اما بسیاری از پژوهشگران خوشحال میشوند که از کارهای تحلیلی آنها برای تغییر واقعی در سیاست استفاده شود. تنش ذاتی میان این دو نقش، چالشی مداوم و پیوسته است. فرهنگهای اطلاعاتی مختلفی که دانشگاهیان، خبرنگاران، اندیشکده ها و تحلیلگران سیاسی در آنها حاضرند در حقیقت با یکدیگر همزیستی دارند اما افراد بعضاً میخواهند تمایز خود را حفظ کرده و از فرآیندهای سیاسی دور باشند.
• کنگره بر اساس میزان اعتماد خود به ایران و آمریکا تصمیم خواهد گرفت •
در پایان باید گفت، بحث بر سر توافق هستهای ایران به اقدامات سیاسی منجر خواهد شد؛ رد احتمالی توافق از سوی کنگره، وتوی رئیسجمهور، بیتأثیر کردن وتو از سوی کنگره، یا اقداماتی دیگر. کارهای قابلتوجه متخصصان و کارشناسان آمریکایی در مورد مسئله ایران دقیقتر از هر موضوع دیگری مورد خوانش و بررسی قرار خواهد گرفت. اما تنها کیفیت اطلاعات و تحلیلهای صورتگرفته از سوی اندیشکده ها تصمیمات اعضای کنگره را تعیین نخواهد کرد. آنان باید مجموعهای از دیگر عوامل سیاسی را در نظر گرفته و بر اساس درجه اعتماد و اطمینان خودشان به دولت آمریکا، جامعه بینالمللی، و خود ایران تصمیم نهایی را بگیرند.