چرا ژاپن به دنبال تقویت ابعاد نظامی و دفاعی است؟
در
سپتامبر ۲۰۱۰ ژاپن با انتشار استراتژی جدید نظامی خود نخستین «نشانه های
جدی» برای خروج از «انزوای نظامی» را نشان داد. ژاپن برای این استراتژی
نظامی بالغ بر ۲۸۰ میلیارد دلار برای پنج سال اختصاص داد و اعلام کرد قصد
دارد در این سال ها مواضع دفاعی خود در جنوب و غرب این کشور را تقویت کرده و
در پروژه های موشکی بالستیک سرمایه گذاری کند. در این بین اکنون هم ژاپن
برای نخستین بار پس از جنگ جهانی دوم اعلام کرده ضمن شرکت در عملیات نظامی
برون‌مرزی، به دنبال فروش تجهیزات نظامی در بازارهای بین المللی است.در همین راستا در چند سال گذشته به نظر می رسد ژاپن پس از سال ها انزوای تحمیلی به دلیل شکست در جنگ دوم جهانی دوباره در مسیر افزایش قدرت نظامی قرار گرفته و در این بخش افزایش توان در ابعاد گوناگون از اولویت های ژاپن به حساب می آید. در این میان اگر به نمودهای رفتاری و سیاسی ژاپن در این حوزه بنگریم در واقع حضور ارتش ژاپن در عملیات جنگی برون مرزی به رغم مخالفت‌ها و محدودیت های قانونی گویا در حال عملیاتی شدن است. (اظهارات اخیر شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن است که اخیرا از داشتن یک «ارتش قدرتمند» سخن رانده و گفته این ارتش حق دارد در جنگ های بین المللی حضور داشته باشد) در بعد دیگری در گزارش جدید دفاعی سالانه ژاپن که زیر نظر «شینزو آبه» نخست وزیر این کشور تهیه شده است چین تهدیدی معرفی شده که به منازعات منطقه ای دامن می زند. در همین راستا اکنون به نظر می رسد که این کشور تلاش دارد تا گام های بسیار در جهت تقویت نظامی و دفاعی و گام گذاشتن در حوزه بیرونی بردارد. این نوشتار به بررسی علل توجه ژاپن به تقویت ابعاد نظامی و دفاعی می پردازد.
علل تاریخی و ملی گرایی
در طول تاریخ، برخی آیین ها و اعتقادات خاص مذهبی، همواره زمینه رشد افراط گونه روحیات ملی گرایانه و نظامی گری ژاپنی ها بوده است. چنانچه مقامات نظامی ژاپن در دهه سی سده گذشته تحت تاثیر فیلسوفی با نام «تویوما» اعتقاد داشتند این کشور موظف است برای ایجاد «ژاپن بزرگ» بکوشند. در واقع ژاپن با چنین زمینه های تاریخی توانست یکی از پنج قدرت بزرگ نظامی و صنعتی جهان شده و در همان ماه های نخست جنگ جهانی دوم یک ششم جهان را تحت استیلا و کنترل خود درآورد. در این بین هرچند در دهه های گذشته محدودیت های گسترده ای از سوی آمریکا در این حوزه بر ژاپن اعمال شده است اما شعار علیه حضور نظامی آمریکا برخی زمان ها باعث روی کار آمدن رهبرانی در این کشور شده است. چنانچه آبه در سال ۲۰۱۲ با شعار افزایش قدرت دفاعی ژاپن و رونق اقتصادی موفق شد قدرت را به دست گرفت.
لذا ژاپن در تلاش برای ارتقای توانایی نظامی خود بدون توسل به دیگر کشورها و سعی در تقویت ائتلاف‌های منطقه‌ای در مقابل تهدیدات و تجدید نظر در سیاست نظامی- امنیتی خود است. در این میان اگر چه به لحاظ سیاسی، استقلال لازم را کسب نکرده و مانند بسیاری از کشورهای غربی دیگر، پیرو سیاست های آمریکاست اما این کشور حداقل در بعد نظامی می تواند تحرکات جدی از خود نشان دهد. در این بین باید توجه داشت که تولید ناخالص ملی ژاپن نزدیک به ۶ تریلیون دلار و جمعیت این کشور نیز حدود ۱۲۸ میلیون نفر است. ژاپن هر چند پیشرفت های اقتصادی خود را در حوزه سیاسی به دست نیاورده است اما مانند سایر قدرت‌های بزرگ همیشه مترصد فرصت هست تا قدرت خود را در برابر رقبا فزونی بخشند.
تغییر محیط امنیتی در شرق آسیا و گسترش قدرت چین
منطقه آسیا- پاسیفیک در کنار رشد فزاینده چین چالش کنترل رفتار قدرت‌های نوظهور و قدرت‌های سابق را در سال‌های آینده خواهد داشت. در این بین تحرکات ژاپن به سوی تقویت موقعیت نظامی- امنیتی خود را می‌بایست نخست در چارچوب رقابت در منطقه شرق آسیا و کشورهایی مثل چین، ژاپن، آمریکا، استرالیا، کره جنوبی، کره شمالی، هند و …. در درجه دوم در چارچوب بزرگ‌تر در قالب سیستم بین‌المل و نظم بین‌الملی قرار داد.
براین اساس اقدامات ژاپن در قالب حفظ و تقویت موقعیت خود در مقابل رشد فزاینده چین در منطقه تحلیل می شود. در واقع از زمان فروپاشی شوروی، چین و کره شمالی نگرانی اصلی ژاپن بوده‌اند و با وجود آنکه نیروی دریایی و هوایی ژاپن جزو پیشرفته‌ترین نیروها در جهان هستند، اما رشد نظامی چین و پیشرفت‌های آن تهدید بیشتر و بلندمدت‌تری نسبت به کره شمالی برای ژاپن ایجاد می‌کند. لذا در سند رسمی، نگرانی نظامی و دفاعی ژاپن در مورد رشد سریع چین و مدرنیزه شده ارتش آزادی بخش خلق وجود دارد. در همین راستا طرح دفاع ۱۰ ساله ژاپن به طور روشن پیشنهاد می‌کند که نیروی دفاعی ژاپن نیاز به هوش‌یاری بیشتر در مقابل رقابت با رشد چین دارد.
فروش و صادرات سلاح
پس از نفت، تجارت اسلحه بیشترین گردش مالی را در سطح دنیا
دارد. در این بین هر چند صنایع دفاعی ژاپن در دهه های گذشته تامین کننده
اصلی مایحتاج نیروهای دفاعی این کشور بوده اند اما پس از پایان جنگ جهانی
دوم ژاپن به دلیل محدودیت صادرات و کم‌شمار بودن محصولات جنگی صادراتی
نداشت. اما تحولات جدید موجب شده است تا با ایجاد اداره ای به نام «سازمان
تجهیزات دفاعی» که هم کار پژوهش، ساخت و خرید تسلیحات و هم مسئولیت صادرات
تسلیحاتی ژاپن را عهده دار خواهد شد، ژاپن تلاش کند محدودیت‌های قانونی در
زمینه صادرات سلاح را نیز برداشته و به بهانه های مختلف از جمله گسترش
فعالیت های اقتصادی، به جرگه صادرکنندگان تجهیزات جنگی بپیوندد.
حمایت ضمنی آمریکا
ایالات متحده بارها نگرانی خود را از افزایش سریع بودجه نظامی چین ابراز داشته و آن را غیرقابل توجیه دانسته است. از همین رو پنتاگون در گزارش‌های سالانه خود روند افزایش توان نظامی این کشور و تهدیدات احتمالی آن را برای ایالات متحده را بررسی می‌کند. سرمایه‌گذاری‌های چین در حوزه نظامی توانایی نظامی چین را به کل منطقه آسیای شرقی گسترش می‌دهد و قابلیت‌های این کشور را از آسیا فراتر می‌برد. در این راستا در سال های گذشته با توجه به استراتژی آمریکا در نگاه به خاور دور محاصره هر چه بیشتر چین مد نظر است. بنابراین ژاپن با قدرت اقتصادی بزرگ و یک کشور تابع و در مدار سیاست های آمریکا می تواند گزینه خوبی برای مهار چین هم باشد. در این راستا هر چند آمریکا تلاش نمی کند تا ژاپن در عرصه نظامی تقویت گسترده شود اما تقویت نسبی ژاپن و برقراری موازنه نسبی در برابر چین می تواند به نفع آمریکا هم باشد.
منبع: روزنامه خراسان
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
