اگر توافق هستهای حاصل نشود چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا پایان دیپلماسی بلافاصله به وقوع بحران خواهد انجامید؟ آیا شکست دیپلماسی به معنای جنگ خواهد بود؟ در این میان چگونگی شکست مذاکرات نقش بسیار تأثیرگذاری دارد. اینکه چه کسی مقصر شناخته میشود در موضعگیریهای سیاسی پس از شکست توافق اهمیت بسیاری خواهد داشت.
گروه بین الملل، اگر توافق هستهای حاصل نشود چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا پایان دیپلماسی بلافاصله به وقوع بحران خواهد انجامید؟ آیا شکست دیپلماسی به معنای جنگ خواهد بود؟ در این میان چگونگی شکست مذاکرات نقش بسیار تأثیرگذاری دارد. اینکه چه کسی مقصر شناخته میشود در موضعگیریهای سیاسی پس از شکست توافق اهمیت بسیاری خواهد داشت.
به گزارش بولتن نیوز، اندیشکده ویلسون در تازهترین تحلیل خود به قلم آرون دیوید میلر به رخدادهای احتمالی در صورت شکست مذاکرات و عدم حصول توافق هستهای پرداخت. از نظر میلر، اسرائیل از این شرایط به سود خود استفاده خواهد کرد و ایران، در سوی دیگر، به افزایش نفوذ خود در منطقه خاورمیانه ادامه داده و در عین حال از بروز جنگ و درگیری با آمریکا یا اسرائیل اجتناب خواهد کرد و همه گزینهها را بررسی خواهد نمود تا به منافع مورد نظر خود در برابر جامعه بینالمللی دست یابد.
• نحوه شکست مذاکرات تأثیر مهمی بر پیامدهای بعدی آن خواهد گذاشت •
باراک اوباما رئیسجمهور آمریکا روز سهشنبه تهدید کرد که اگر ایران به اصول توافقشده در ماه آوریل پایبند نباشد، مذاکرات هستهای را ترک خواهد کرد. طرفین مذاکرات این گفتگوها را رسماً تمدید کردهاند تا زمان بیشتری برای رسیدن به توافق نهایی داشته باشند. من همچنان معتقدم توافق در ماه جولای حاصل خواهد شد. اما اگر توافق حاصل نشود چه اتفاقی خواهد افتاد؟ بهتر است کمی از سیاست فاصله بگیریم. در این میان چگونگی شکست مذاکرات نقش بسیار تأثیرگذاری دارد. اینکه چه کسی مقصر شناخته میشود در موضعگیریهای سیاسی پس از شکست توافق اهمیت بسیاری خواهد داشت.
• احتمال افزایش یا کاهش تحریمها بسته به مقصر شکست مذاکرات •
اگر مذاکرات به این دلیل شکست بخورد که آیتالله سید علی خامنهای، رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران هیچکدام از خطوط قرمزی را که اعلام کرده زیر پا نمیگذارد، درآنصورت از شدت وخامت اوضاع کاسته خواهد شد. وقتی جامعه بینالمللی متوجه شود که ایران همکاری نکرده، و بدتر آنکه، مذاکرهکنندگان دیگر را به بازی گرفته است، درآنصورت تحریمهای اقتصادی اعمالشده علیه ایران پابرجا خواهد ماند و احتمالاً شدیدتر هم خواهد شد. از طرف دیگر، اگر مذاکرات به این دلیل شکست بخورد که از دید روسیه و چین (که کمتر از دیگر اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل نگران برنامه هستهای ایران هستند)، و یا از نظر آلمان، آمریکا امتیازات کافی به ایران نداده است، درآنصورت احتمال کاهش تحریمها وجود دارد. ولادیمیر پوتین احتمالاً به دنبال راهی خواهد بود تا استقلال خود از گروه ۱+۵ را به اثبات برساند و بر فرصتهای روابط تجاری میان ایران و روسیه بیفزاید. اگر کنگره آمریکا مانع از حصول توافق تلقی شود، درآنصورت فرانسه و انگلیس هم تمایل چندانی برای ادامه تحریمهای شدید اقتصادی علیه ایران نخواهند داشت، بهخصوص اگر مشخص شود که ایران انعطافپذیری بالایی در مذاکرات از خود نشان داده است.
• ایران در صورت شکست توافق به برنامه هستهای خود سرعت نخواهد بخشید •
آیا پایان دیپلماسی بلافاصله به وقوع بحران خواهد انجامید؟ مقامات دولت اوباما قصد دارند این تصویر را در ذهن عموم ایجاد کنند که وقوع جنگ و بحران راهحل جایگزین توافق هستهای خواهد بود. من گمان میکنم که به همین امر معتقد باشند. (و با گذشت زمان چه کسی احتمال آن را رد خواهد کرد؟). اما توافق موقت نوامبر سال ۲۰۱۳ میلادی قادر بود درجهای از ثبات و پایداری را به وجود آورد. این توافق واقعاً (اگرچه بصورت موقت) در راستای منافع هر دو طرف است. نحوه واکنش ایران عامل بسیار تعیینکنندهای خواهد بود. آیا تهران به برنامه هستهای خود سرعت خواهد بخشید تا به دنیا نشان دهد که با کسی شوخی ندارد؟ به احتمال زیاد اینگونه نخواهد شد. آنچه بیشتر احتمالش میرود این است که ایران همچنان چند ماه با وضعیت گریز هستهای فاصله خواهد داشت تا ببیند با تلاش برای ایجاد تفرقه در ائتلاف و لطمه به اجماع بینالمللی مقابل خود، چه منافعی به دست خواهد آورد. تهران هیچ منفعتی در تحریک پاسخی نظامی علیه تأسیسات هستهای خود ندارد. ایران دستکم منتظر خواهد ماند تا ببیند آیا امکان بازگشت به میز مذاکرات با شرایط و امتیازات مطلوبتر وجود خواهد داشت. حکومت ایران، و بهویژه تندروترین احزاب این کشور همچنان بر این عقیده خواهند بود که غرب بیش از آنها به توافق هستهای نیاز دارد. این اعتمادبهنفس بیشازحد میتواند از آمادگی ایران برای رویارویی بکاهد.
• آیا با شکست توافق، جنگی رخ خواهد داد؟ •
آیا شکست دیپلماسی به معنای جنگ خواهد بود؟ لزوماً اینگونه نخواهد شد زیرا ریسک اقدام نظامی (در مورد اسرائیل) و یا دامن زدن به آن (در مورد ایران) هزینههای قابلتوجهی دارد. در صورت عدم حصول توافق، و خصوصاً اگر ایران مقصر شناخته شود، احتمالاً اسرائیل به دنبال راهی خواهد بود تا از این شکست به سود خودش استفاده کند. اسرائیل مرتباً اعلام خواهد کرد که "من به شما گفته بودم…” و احتمالاً برای افزایش فشار تحریمها تلاش خواهد کرد. اسرائیل نمیخواهد قبول کند اما توافق موقت بهدستآمده در سال ۲۰۱۳ میلادی نتایجی مثبت و فراتر از حد انتظارش به همراه داشت. در این بین، ایران سعی نخواهد کرد با حرکت سریع به سوی بمب هستهای اسرائیل یا آمریکا را تحریک کند، و قبل از هر چیز همه گزینهها را مورد بررسی قرار خواهد داد.
• رفتار ایران در خاورمیانه بسیار تهدیدآمیزتر از بمب هستهای است •
حقیقت تلخ سیاسی که در این میان وجود دارد این است که، چه در صورت حصول توافق و چه در صورت شکست مذاکرات، جدیترین خطر از سوی ایران، نه دست یافتن به بمب هستهای، بلکه رفتار این کشور در خاورمیانه است. و عدم حصول توافق باعث تضعیف مردم طرفدار مذاکرات ایران، و به خصوص روحانی رئیسجمهور این کشور خواهد شد. چه ایران واقعاً بخواهد یا نخواهد در نهایت به سلاح هستهای دست پیدا کند، خطرات واقعی از سوی ایران در تلاش این کشور برای افزایش نفوذ خود در عراق، حمایت از حکومت بشار اسد در سوریه، دردسرسازی برای عربستانسعودی در یمن، و حمایت و تجهیز نیروهای حزبالله در لبنان نهفته است. آنچه مسلم است، شکست در رسیدن به توافق میتواند ایران را با سرعت به سوی دستیابی به بمب هستهای هدایت کند، و به مرور زمان به جنگ با اسرائیل بینجامد. اما احتمالاً مسیری که ایران برای حرکت انتخاب خواهد کرد، ادامه تلاش برای افزایش نفوذ خود در منطقه و برخلاف منافع آمریکا خواهد بود. و متأسفانه، چه توافق صورت بگیرد و چه نگیرد، ایران به این هدف خود ادامه خواهد داد.