استمرار زياده‌خواهي محافل سياسي ‌و ‌رسانه‌اي غرب براي تاثير‌گذاري بر فضاي مذاکرات هسته‌اي

گروه بین الملل، در حالی که کمتر از دو هفته به پایان مهلت تعیین شده از سوی ایران و گروه پنج به علاوه یک برای رسیدن به توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران باقی مانده است؛ برخی قرائن و شواهد سیاسی و رسانه‌ای از استمرار زیاده خواهی غرب پشت میز مذاکرات هسته‌ای حکایت دارد. در این میان همسویی و همگرایی آمریکا و فرانسه برای تاثیر گذاری بر فضای مذاکرات و تحت فشار قرار دادن تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران شدت گرفته است.

به گزارش بولتن نیوز، در چنین فضایی، زمینه‌سازی برای دستیابی به آنچه که «توافق خوب» نامیده می‌شود؛ به دستورکار و اولویت تبلیغی اصلی این روزهای محافل سیاسی و رسانه‌ای غرب تبدیل شده است. مقامات غربی در توصیف شالوده‌های توافق خوب بر مولفه‌هایی همچون :تضمین شدید ترین نظارت ها و راستی آزمایی ،‌توافق با قابلیت راست آزمایی و امکان اعمال دوباره تحریم یا بازگشت خودکار تحریم ها (snap back) تاکید می‌کنند. در این گزارش برخی از مستندات سیاسی و تبلیغی زیاده‌خواهی محافل سیاسی و رسانه‌ای غرب برای تاثیر‌گذاری بر فضای مذاکرات هسته‌‌ای و دستیابی به توافق دلخواه با ایران مورد توجه قرار گرفته است.

الف ـ ‌موضوع تحریم‌ها

حفظ شالوده ساختار تحریم با تاکید بر مکانیزیم «بازگشت آنی» (snapback) ، تعویق لغو تحریمهای بین المللی بر ضد تهران و همچنین‌ احتمال عقب نشینی اوباما از وعده تعلیق تحریم‌های اقتصادی مرتبط با برنامه هسته‌ای، مهمترین محورهای در کانون توجه محافل سیاسی و رسانه‌ای غرب در چند روز گذشته بوده است.در یک نگاه کلی، آمریکا برای ایجاد مکانیزم «بازگشت آنی» (snapback) تحریم‌های ضد ایرانی در توافق هسته‌ای احتمالی تلاش می‌کند به طوری که در صورت لغو تحریم‌ها، بازگرداندن آن‌ها از مسیر شورای امنیت با مانع روسیه و چین مواجه نشود. برخی از مولفه‌های این مکانیزم در توافق هسته‌ای ژنو و همچنین بیانیه لوزان پیش‌بینی شده است. هر چند که آمریکایی‌ها به دنبال تضمین‌های بیشتری برای این موضوع هستند. برخی مستندات این رویکرد زیاده‌خواهانه به شرح زیر است:

1 ـ تضمین کردن احیای تحریم‌ها به صورت کامل

ـ «سرگئی ریابکوف ،معاون وزیر امور خارجه روسیه، گفت:«از طرف دیگر، آمریکا اصرار دارد که در صورتی که ساز و کارهای دیگر برای حل و فصل مسئله بی نتیجه بماند و اگر فرضا توافق هسته‌ای محقق نشود ، تحریم ها را بتوان به صورت کامل، یا تا اندازه ای، احیا کرد. برای آمریکایی ها مهم است که این تضمین وجود داشته باشد که چنین نتیجه‌ای امکان پذیر است.» (‌ خبرگزای اسپوتینیک 26/3/1394 )

ـ سامانتا پاور نماینده آمریکا در سازمان ملل:« ما از یک سازوکار یا توافقی که شامل سازوکاری سریعی باشد که ما را آسیب پذیر می کند حمایت نخواهیم کرد. ما توانایی برگرداندن سریع تحریمهای چند جانبه را بدون حمایت روسیه یا چین حفظ خواهیم کرد.» .» ( خبرگزاری فرانسه از واشنگتن 27/3/1394)

2 ـ تعویق فرایند لغو تحریم‌های بین المللی بر ضد تهران

برخی مسئولان در سازمان ملل متحد اعلام کردند اگر ایران و قدرتهای جهانی به توافق هسته ای دست پیدا کنند شورای امنیت سازمان ملل متحد اتخاذ هر گونه اقدام برای لغو تحریمهای بین المللی بر ضد تهران را دست کم برای یک ماه به تعویق خواهد انداخت تا کنگره آمریکا بتواند این توافق را مورد بررسی قرار دهد.

اوباما ماه گذشته قانونی را امضا کرد که به کنگره 30 روز مهلت می دهد هرگونه توافق را پیش از آنکه اوباما تحریمهای کنگره را لغو کند بررسی کند مشروط به اینکه این توافق تا هشتم ژوئیه به کنگره تحویل داده شود.در صورتی که این توافق پس از این موعد به کنگره تحویل داده شود دوره بررسی کنگره به 60 روز افزایش خواهد یافت. (‌ خبرگزاری رویترز 26/3/1394 )

3 ـ‌احتمال عقب نشینی اوباما از وعده تعلیق تحریم‌های اقتصادی مرتبط با برنامه هسته‌ای

آسوشیتدپرس در تفسیری به قلم برادلی کلاپر BRADLEY KLAPPER و متیو لی MATTHEW LEE از واشنگتن نوشت:مقامات و افراد درگیر در فرایند اعمال تحریمها علیه ایران به آسوشیتدپرس گفتند دولت اوباما شاید از وعده خود مبنی بر اینکه به عنوان بخشی از یک توافق هسته ای در حال ظهور با ایران فقط تحریمهای اقتصادی مرتبط با برنامه هسته ای این کشور را به حال تعلیق درخواهد آورد عقب نشینی کند. ( آسوشیتدپرس 21/3/1394 )

4 ـ تحریم های ضد ایرانی برداشته نخواهد شد، بلکه به حالت تعلیق در خواهد آمد

خبرگزاری ایتار تاس در خبری از مسکو نوشت: «ولادیمیر یوسیف Vladimir Yevseyev » رئیس «مرکز مطالعات اجتماعی - سیاسی» روسیه روز سه شنبه اعلام کرد ایران و گروه پنج بعلاوه یک احتمالا قادر نخواهند بود یک موافقتنامه جامع را در خصوص برنامه هسته ای ایران تا زمان ضرب الاجل سی ام ماه ژوئن امضا کنند.وی در این باره اعلام کرد آمریکایی ها ، موضعی سختگیرانه و غیر منعطف را در خصوص تحریم های ضد ایران اتخاذ کرده اند. وی در میزگردی که در سفارت سوریه در مسکو برگزار شد در این باره گفت: «تحریم های ضد ایرانی برداشته نخواهد شد، بلکه به حالت تعلیق در خواهد آمد. موضع آمریکا از این قرار است. استدلال آنها نیز این گونه است: اگر تحریم ها به صورت کامل برداشته شود، اعمال کردن دوباره آنها دشوار خواهد بود. به همین علت است که آمریکا و اتحادیه اروپا، تنها اقدام به تعلیق تحریم ها خواهند کرد.»

وی افزود بدین ترتیب، ایرانی ها آن گونه که اعلام کرده اند، موافقتنامه جامع را امضا نخواهند کرد. (خبرگزاری ایتار تاس، 27/3/1394 )

5 ـ جان کربی: رفع تحریم‌ها ،تنها زمانی روی خواهد داد که ایران گام های لازم برای حل و فصل مسائل مربوط به بعد احتمالی نظامی برنامه اتمی اش بردارد

جان کربی درباره اظهارات اخیر جان کری درباره ایران گفت: پوشش این کنفرانس خبری به گونه ای بود که برخی می خواستند نشان دهند که در راهبرد ما تغییری در رابطه با بعد نظامی احتمالی برنامه اتمی ایران ایجاد شده است و یا اینکه عقب نشینی صورت گرفته است که این کاملا نادرست است. وزیر خارجه دیروز به شفافیت اعلام کرد که ایران باید زمینه دسترسی های ضروری آژانس بین المللی انرژی اتمی به منظور حل و فصل مسائل مربوط به بعد نظامی احتمالی برنامه اتمی اش را بدهد. ما نگفته ایم که عقب نشینی کرده ایم بلکه گفته ایم که درباره گذشته قضاوتی نمی‌کنیم. رفع تحریمها برضد ایران تنها زمانی روی خواهد داد که ایران گام های لازم برای حل و فصل مسائل مربوط به بعد احتمالی نظامی برنامه اتمی اش بردارد. (‌ پایگاه اینترنتی وزارت خارجه آمریکا 28/3/1394 )

ب ـ موضوع نظارت و بازرسی

چارچوب و شالوده بیانیه لوزان بر مبنای « نظام قدرتمند بازرسی » و همچنین « توافق با قابلیت راستی‌آزمایی‌»شکل گرفته است و طرف های غربی تلاش می‌کنند این فرایند را در توافق نهایی با غلظت بیشتری وارد کنند. جان برنان ،رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، در این زمینه می‌گوید: «یکی از قوت‌های چارچوب توافق شده ( بیانیه مشترک لوزان ) که امیدواریم در توافق نهایی هم وارد شود- یک نظام قدرتمند بازرسی است . این بخشی از چارچوب توافق است که که آژانس بین المللی انرژی اتمی دسترسی به تاسیسات هسته‌ای داشته باشد.» (شبکه خبری‌سی ‌بی اس نیوز آمریکا 10/3/94 )

جک لو ، وزیر خزانه داری آمریکا ، هم در کنفرانسی که نشریه جروزالم پست ترتیب داده بود، جزئیات جدیدی درباره انتظارات واشنگتن از توافق نهایی با ایران ارائه می‌‌کند:«هر گونه توافق هسته ای نهایی با ایران باید تضمین کند آژانس بین المللی انرژی اتمی بتواند از « هر جایی که لازم ببیند بازرسی کند»... درباره مکانیسم دقیق قابل بازگشت بودن تحریمها هنوز توافق نشده است. او تاکید کرد آمریکا اجازه نخواهد داد چین یا روسیه موضوع بازگشت پذیر بودن تحریمها را وتو کنند.» ( شبکه تلویزیونی پرس تی وی 18/3/94 )

تونی بلینکن ، قائم مقام وزیر خارجه آمریکا، نیز بر مقوله دسترسی بی قید وشرط بازرسان هسته‌ای به عنوان بخشی از توافقنامه هسته‌ای با ایران تاکید می‌کند:«تا زمانی که با دسترسی آژانس بین المللی انرژی اتمی به سایت های ایرانی مورد نیاز برای راستی آزمایی صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران موافقت نشود- ما با امضای توافقنامه موافقت نخواهیم کرد .آمریکا همانند روز نخست - همچنان بر این باور است که توافق نکردن - بر انجام یک توافق بد ارجحیت دارد...الزامات مختلف و متفاوت این توافق - بازه های زمانی متفاوت دارد اما- برخی از این الزامات مانند پایبندی ایران به همه تعهدات پیمان منع اشاعه تسلیحات هسته ای شامل تعهد به تولید نکردن سلاح هسته ای و شروط مربوط به دسترسی ونظارت جدی قید شده در پروتکل الحاقی برای همیشه و تا ابد به قوت خود باقی است.» (ایرنا به نقل ازخبرگزاری جوئیش تلگراف  (JTA) 20/3/94 )

همچنین، لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه در زیاده خواهی آشکار با عبور از چارچوب بیانیه لوزان می‌گوید: «‌اگر مشخص نشود بازرسی از همه تأسیسات ایران از جمله مراکز نظامی این کشور می تواند انجام گیرد، فرانسه با توافقنامه ( احتمالی ) درباره برنامه هسته ای ایران موافقت نخواهد کرد... ‌ ما با توافق موافقیم اما با توافقی که به ایران امکان ساخت بمب اتمی را دهد مخالفیم. این موضع فرانسه- یک قدرت مستقل و یک قدرت صلح طلب -است.» (خبرگزاری فرانسه 6/3/94 )

فابیوس در مصاحبه با شماره روز دوشنبه روزنامه وال‌استریت ژورنال ( 12/3/1394 )، رویکرد غیرقانونی و مغایر با امنیت ملی جمهوری اسلامی یعنی دسترسی به همه تاسیسات نظامی ایران را تکرار می‌کند: «توافقی که به گمان قوی با ایران به امضاخواهد رسید- متضمن این خطر است که مسابقه‌ای در خاورمیانه برای تولید سلاحهای هسته ای درگیرد- مگر آنکه این توافق به بازرسان بین المللی اجازه دسترسی به سایت‌های نظامی و سایر تاسیسات سری ایران رابدهد . حتما باید در توافق نهایی امکان بازرسی از یک چنین تاسیساتی - جزیی از اصول توافق باشد تا تضمینی باشد بر اینکه تهران مخفیانه برای ساخت سلاح هسته‌ای اقدام نمی‌کند. حتی بهترین توافق هم اگر شما نتوانید آن را راستی‌آزمایی کنید- بی فایده است. »

در همین راستا ، لوران فابیوس ،وزیر امور خارجه فرانسه ،در گفتگو با شبکه تلویزیونی BFMTV و رادیو RMC))، می‌گوید:«قاعدتا مذاکرات ( ایران و گروه پنج به علاوه یک درباره برنامه هسته ای ایران) باید سی ام ژوئن به پایان برسد. اگر بخواهیم اطمینان پیدا کنیم که توافق نامه محکم است، لازم است که امکان راستی آزمایی از مراکز هسته ای ایران وجود داشته باشد اما هنوز این اطمینان حاصل نشده است. این یکی از نکاتی است که ما روی آن بحث می کنیم. لازم است که توافق قابلیت راستی آزمایی داشته باشد و محکم باشد اما در حال حاضر ما این ضمانت ها را نداریم. (خبرگزاری فرانسه 21/3/94 )

به نظر می رسد تأکید بیش از حد بیگانه بر مسئله بازرسی ها در راستای سناریوی مقصرسازی ایران به عنوان عامل به نتیجه نرسیدن احتمالی مذاکرات صورت می گیرد.برخی دیگر از مستندات این رویکرد زیاده‌خواهانه به شرح زیر است:

1 ـ سامانتا پاور: تضمین دسترسی به سایت های نظامی مشکوک ایران

سامانتا پاور نماینده امریکا در سازمان ملل گفت: دولت اوباما هرگونه توافق نهایی با ایران را برای مهار برنامه هسته ای این کشور که در تضمین دسترسی به سایت های نظامی مشکوک ایران ناکام بماند رد خواهد کرد.

پاور که در کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان امریکا سخن می گفت اظهار داشت باراک اوباما رئیس جمهور امریکا « از همان ابتدا در این مورد کاملا صریح بوده است که ما نمی توانیم اجازه دهیم فرایند برگشت سریع تحریمها در اختیار روسیه یا چین قرار گیرد.»

پاور همچنین تاکید کرد که « باراک اوباما رئیس جمهور امریکا توافقی را که در آن ما دسترسی را که بر اساس آن قادر باشیم میزان (عمل ایران به تعهداتش ) را تضمین کنیم نداشته باشیم قبول نخواهد کرد.» ( خبرگزاری فرانسه از واشنگتن 27/3/1394)

3 ـ لوران فابیوس: تاکید بر توافق با قابلیت راستی آزمایی و بازرسی از مراکز نظامی

لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه که در شبکه تلویزیونی BFMTV و رادیو RMC سخن می گفت، تاکید کرد قاعدتا مذاکرات ( ایران و گروه پنج به علاوه یک درباره برنامه هسته ای ایران) باید سی ام ژوئن به پایان برسد. اگر بخواهیم اطمینان پیدا کنیم که توافق نامه محکم است، لازم است که امکان راستی آزمایی از مراکز هسته ای ایران وجود داشته باشد اما هنوز این اطمینان حاصل نشده است. این یکی از نکاتی است که ما روی آن بحث می کنیم. فابیوس افزود: لازم است که توافق قابلیت راستی آزمایی داشته باشد و محکم باشد اما در حال حاضر ما این ضمانت ها را نداریم. مسئله بازرسی های بین المللی از مراکز هسته ای ایران و به ویژه مراکز نظامی این کشور یکی از حساس ترین مسایلی است که در مذاکرات میان تهران و گروه پنج به علاوه یک مطرح است. (‌ خبرگزاری فرانسه)

4 ـ آمانو: اجرای پروتکل الحاقی به آژانس این حق را می‌دهد که دسترسی به مراکز نظامی را درخواست کند

مدیرکل آژانس بین ‌المللی انرژی اتمی گفت دستیابی به «نتیجه‌ای فراگیر» درباره صلح‌آمیزبودن برنامه هسته‌ای ایران بستگی فراوان به اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران دارد. وی در گفتگو با خبرنگاران در وین گفت اجرای پروتکل الحاقی ایران را موظف خواهد کرد  جزییات مفصلی درباره تاسیسات هسته‌ای خود ارایه کند و هر سه ماه یکبار نیز آن را به روز کند.آمانو افزود اجرای این پروتکل همچنین به آژانس این حق را می‌دهد که دسترسی به تمام مراکز و از جمله مراکز نظامی را که درباره وجود مواد هسته ای در آن شک و تردید دارد درخواست کند.آمانو گفت «نتیجه فراگیر» درباره ماهیت صلح امیز برنامه هسته ای ایران همچنین نیازمند پیشرفت در تحقیقات متوقف‌شده آژانس درباره «ابعاد احتمالا نظامی» برنامه هسته‌ای ایران است.

یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی روز دوشنبه اعلام کرد تایید ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران حتی در صورت انعقاد توافق هسته ای میان جمهوری اسلامی و قدرت های بزرگ در آخر ماه جاری میلادی ، سال ها به طول خواهد انجامید.