پیوستن ايران به سازمان تجارت جهانی : ضروری، اجتناب ناپذیر، دست نیافتنی و خطرناک

گروه اقتصادی، عضویت در سازمان تجارت جهانی WTO زمانی برای ایران مفید و سودمند میباشد که ایران، کشوری کاملاً صادراتی باشد و بر روی صنایع مادر سرمایه گذاری ریشه ای و بنیادی انجام شده باشد نه مثل الان که کشوری کاملاً وارداتی داریم و اکثر صنایع و کارخانجات نیز بدلیل مشکلات اقتصادی ورشکست شده و یا درحال ورشکستگی هستند و غالب کارگران کارخانه ها هم بدنبال حقوق معوقه خود میباشند.

به گزارش بولتن نیوز، محمدرضا سبزعليپور رئيس مركز تجارت جهاني ايران و رئيس شورای سیاستگذاری اقتصاد مقاومتی و بخش خصوصی که در دومین همایش" عضویت ایران در سازمان تجارت جهانیWTO  تحت عنوان پیشرفتها، موانع و نقش بخشهای دولتی و خصوصی" که بمناسبت دهمین سالگرد عضویت ناظر ایران در WTO در جمع مدیران و فعالان بخش خصوصی و اساتید دانشگاهی سخن میگفت با اشاره به مباحث مهمی افزود: صرف پذيرش درخواست عضويت ايران از طرف سازمان تجارت جهاني WTO هنوز هيچ اتفاق خاصي رخ نداده و شرايط چندان فرقي با قبل از تاريخ پنجم خرداد 84 (يعني پيش از پذيرش درخواست) نكرده است.

وي اظهار داشت: امروزه فرآیند جهانی شدن در سطح بین‌الملل بطور جدی از جانب سازمان ملل و سازمانهای تخصصی وابسته به آن مورد حمایت قرار گرفته و به پیش برده میشود. در بعد جهانی‌سازی اقتصاد مشخصاً میتوان مشاهده نمود که سه سازمان بین‌المللی (صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی) بعنوان سازمانهای تخصصی در حیطه اقتصاد، سیاست هایی را در پیش گرفته‌اند که کاملاً در راستای جهانی کردن اقتصاد قرار دارد و چون این سازمانها بنوعی نقش هماهنگ‌کننده اقتصاد جهانی را برعهده دارند لذا با استفاده از ابزارهایی که در اختیارشان میباشد کشورهای مختلف جهان و بویژه کشورهای در حال توسعه را بسمت سیاستهایی که در پیش گرفته‌اند سوق میدهند و کشوری که در راستای این سیاستها حرکت نکند را به انحاء مختلف تحت فشار قرار میدهند. به بیانی بهتر، عملکرد سازمانهای مذکور نوعی اجبار را برای حضور اقتصادهای ملی در فرآیند اقتصاد جهانی باعث میشود و هر کشوری که بنابه هر دلیلی آمادگی حضور در این فرآیند را نداشته باشد خود را در مسیر انزوا می‌بیند. بعنوان مثال اگر کشوری به عضویت سازمان تجارت جهانی که متولی اصلی تجارت آزادانه کالا و خدمات در سطح جهان میباشد درنیاید عملاً  قادر به رقابت صادراتی و حضور موفق در بازارهای جهانی نخواهد بود. از طرف دیگر ممکن است عضویت این کشور در سازمان مذکور منجربه از میان رفتن بسیاری از صنایع نوپا در کشور شود و همین تناقض، کشور مذکور را بشدت تحت فشار قرار میدهد. در حقیقت هرگونه قدرت تعدیل زمانی را از این کشور سلب می‌نماید. بانک جهانی نیز اعطای وام به کشورهای نیازمند را عمدتاً مشروط به اجرای سیاستهای آزادسازی و خصوصی‌سازی منوط نموده که نوعی اجبار برای کشورهای نیازمند محسوب میشود. صندوق بین‌المللی پول هم بواسطه مشاوره و راهکارهایی که به کشورهای مختلف ارائه میدهد، حرکت به سمت جهانی شدن را تشویق می‌نماید که در اصل این سه سازمان بزرگ اقتصادی جهان، بستر ظهور دهکده جهانی را فراهم آورده و زمینه هدایت و عضویت کشورها را در این دهکده برعهده دارند.

علیپور تصریح نمود: پذيرش اوليه درخواست کشوری از طرف WTO، روند معمولي و طبيعي كار ميباشد و احتياجي به شادی و جشن گرفتن ندارد. متأسفانه بعلت عدم اطلاع رساني صحيح و شفاف و نبود آگاهي هاي لازم در اين زمينه، اكثر مردم و حتي برخي از مسئولين پذيرش درخواست عضویت ناظر ایران را با عضويت در   WTOاشتباه ميگيرند.

رئيس مركز تجارت جهاني ايران افزود: باعنایت باینکه چند روزیست که دولتمردان ایران از جمله جناب آقای نعمت زاده وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت یاد سازمان تجارت جهانی WTO افتاده و بدون درنظر گرفتن واقعیات و مشکلات پیش رو، مجدداً داستان پیوستن کشورمان به این سازمان را پیش کشیده اند، اما باید توجه داشت که  مشکلات ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم میشود. بغیر از معضلات نابسامانی های فعلی حاکم بر اقتصاد ایران، برخی دیگر از قوانین داخلی با مقررات WTO همخوانی ندارند. از جمله اصل 44 قانون اساسی و مالکیت و انحصار دولت بر صنایع و معادن بزرگ، بانکداری، رادیو و تلویزیون، کشتیرانی، هواپیمایی و.... (یعنی حضور بیش از حد دولت و شبه دولتی ها در عرصه اقتصاد و نقش کمرنگ بخش خصوصی در فعالیتهای اقتصادی) همچنین قوانین مربوط به بیمه خارجی، سرمایه گذاری

 خارجیان در ایران، تعرفه های بالای واردات و برخی دیگر از قوانین نیز از نظر بُعد داخلی با مقررات WTO مغایرت دارند. اما مشکلات و موانع خارجی مهمترین سد در برابر الحاق ایران به WTO میباشند. هرچند پیوستن به سازمان تجارت خارجی مزایای زیادی برای ایران در بر خواهد داشت لکن دستیابی به این امر منوط به رفع مشکلات سیاسی ایران با غالب کشورهای جهان علی الخصوص بازیگران اصلی و قدرتمندان عرصه تجارت جهانی و همچنین اعضاء بزرگ و تصمیم گیرنده این سازمان میباشد. بطور قطع شرایط پیوستن یا عضویت هر کشوری در سازمان تجارت جهانی در گرو موافقت تمامی کشورهای عضو با عضویت کشور جدید میباشد و چنانچه یکی از اعضاء هم مخالف باشد بطور قطع عضویت کشور تقاضا کننده مورد قبول واقع نمیشود. 

این صاحب نظر برجسته تجارت جهانی مهمترین موانع اصلی در پیوستن ایران به این سازمان را رأی منفی آمریکا دانست که مطمئناً باعث میشود تا اجماع لازم بنفع ما بوجود نیامده و پذیرش ایران مورد موافقت قرار نگیرد. در ضمن واقعیت را هم نباید کتمان کرد زیرا آمریکا از نظر اقتصادی بسیار قدرتمند بوده و بر این اساس غالب اعضاء نیز از آن کشور حرف شنوی دارند. مخالفت این کشور بر تصمیم سایر کشورها بسیار تأثیر گذار است البته جدای از آمریکا، حتی اگر یک عضو ضعیف هم با پذیرش ایران مخالفت کند باز هم عضویت ایران در دستور کار  WTOقرار نمیگیرد. بطور مثال عضویت کشور بزرگی همچون روسیه در دستان کشور کوچک گرجستان محبوس شده بود که بالاخره با پادرمیانی قدرتهای بزرگی همچون آمریکا پس از 18 سال این گره باز شد و عضویت روسیه مورد موافقت قرار گرفت. حال جدای از آمریکا و همپیمانان اروپایی اش، کشوری همچون اسرائیل نیز در برابر عضویت ایران قرار دارد که باتوجه به اختلافات ریشه ای و اعتقادی ایران با دولتمردان صهیونیست و درخواست مکرر ایران درخصوص محو آن کشور از صحنه روزگار، مطمئناً وجود آن کشور مانع بزرگی بر سر راه عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی خواهد بود. حال برای رفع این مانع یا باید از اصول اعتقادی و شعارهای داده شده کوتاه بیائیم و یا فعلاً عطای عضویت ایران در WTO را به لقایش ببخشیم. بالاخره آمریکا و همپیمانانش از این مسئله بعنوان حربه ای سیاسی علیه ایران سود خواهند برد.

علیپور در ادامه با اشاره به اعمال تحریمهای خارجی افزود: درکل چنانچه در فضای پرتنش سياسی قرار داشته باشيم مطمئناً با سخت گيریهايی در روند الحاق ايران به سازمان تجارت جهانی مواجه میگردیم که در این راستا اعمال تحريمها خارجی نیز باعث تاخير در روند اين الحاق خواهد شد که آن وقت ايران بايد شرايط سختگيرانه تری را برای اين الحاق بپذيرد. البته طی نشستی که چهار سال پیش در هند با جناب آقای پاسکال لامی رئیس سازمان تجارت جهانی داشتم ایشان گفتند که یکی از مهمترین توصيه های ما به مقامات همه کشورهايی که خواهان عضویت میباشند اين است که اين کشورها اول حمايت سياسی کشورهای عضو را جلب کنند سپس سایر اقدامات خود را انجام دهند. پس در اين بين طبيعی است تا زمانی که تنش سياسی با دنيا و به خصوص با کشورهای مهم و اثرگذار جهان داشته باشيم قطعاً از حمايت سياسی آنها نیز محروم هستيم و اگر فکر کنيم که این کشورها باوجود مشکلات سياسی عميق با ايران، حتماً هنگام مذاکره، مشکلات فیمابین را فراموش کرده و بدون ملاحظات سياسی درخصوص مسائل تجاری با ما مذاکره میکنند کاملاً در اشتباه بوده و فکری غلط در سر داریم. هر چند که هنوز وارد مرحله مذاکرات به معنای واقعی نشده و فعلاً به سؤالات پاسخ داده ايم ولیکن هرچه رشته بودیم در دوران هشت ساله احمدی نژاد پنبه شد اما بهرحال دیر یا زود وارد مذاکره خواهيم شد.

از همین رو تا زمانیکه اختلافات سیاسی ایران با کشورهای معاند حل و فصل نشود قطعاً پیوستن کشورمان به سازمان تجارت جهانی امری محال و غیر ممکن است.

رئيس شورای سیاستگذاری اقتصاد مقاومتی و بخش خصوصی خاطرنشان کرد: توافق کشورهای عضوWTO و پیمان تجاری سراسری جهانی که دو سال پیش در بالی اندونزی به امضاء اعضاء رسید فواید زیادی را برای اقتصاد جهان درپی خواهد داشت و باعث خواهد شد تا از آن تاریخ به بعد تجارت بین کشورهای عضو روانتر از گذشته انجام خواهد شد و سطح مبادلات تجاری هم از نظر حجم و هم از بابت رقم رشد چشمگیری پیدا خواهد کرد و لیکن مسئله مهم این است که کشورهای عضو این سازمان فقط باهم تجارت خواهند کرد و رفته رفته از معامله و داد و ستد با کشورهای غیر عضو همچون ایران پرهیز خواهند نمود.!!

پس برای ادامه بحث ، اجازه دهید تا ابتدا فرق بین این دوسازمان را یعنی سازمان تجارت جهانی WTO با مرکز تجارت جهانی WTC را خدمتتان عرض کنم.

  سازمان تجارت جهانی WTO که همان گات GATT سابق میباشد یک سازمان بین المللی اقتصادی است که کار آن سیاستگذاری و وضع قوانین در زمینه تعرفه و تجارت و اعمال مجازات برعلیه کشورهای عضو خاطی میباشد و هیچگونه خدماتی به بخشهای غیر دولتی نمیدهد. فقط دولتها عضو این سازمان میشوند و مقر اصلی آن در شهر ژنو سوئیس میباشد و حدوداً 161 کشور عضو این سازمان هستند. ایران عضو رسمی WTO نبوده و فقط از سال 83 عضو ناظر شده است. اما مرکز تجارت جهانی WTC که مقر آن در نیویورک است برعکس سازمان تجارت جهانی، وضع قوانین نمیکند. بلکه بسترساز فعالان اقتصادی بوده و خدمات بازرگانی ارائه میدهد. تمام خدمات بازرگانی که یک تاجر یا یک صاحب صنعت یا فعالان اقتصادی نیاز دارند توسط مرکز تجارت جهانی ارائه میشود. مرکز تجارت جهانی نیاز های فعالان اقتصادی را تأمین می کند. خدماتی که نمی خواهم مجدداً آنها را بشمارم. خدماتی است که حتی اتاقهای بازرگانی هم آنها را نداشته و ندارند. همچنانکه قبلاً عرض کردم ایران در سال 1375 رسماً به عضویت WTC درآمده است.

با توضیحاتی که دادم اینجانب هیچ سمت و اختیار رسمی جهت پیگیری عضویت ایران در سازمان تجارت جهانیWTO ندارم اما باتوجه به روابطی که این دو سازمان بین المللی در سطح جهان با هم دارند مرکز تجارت جهانی هم میتواند جهت الحاق ایران به WTO رایزنی کرده و با ارتباطات بین المللی که دارد بصورت غیررسمی روند عضویت ایران را پیگیری کند.

علیپور در پاسخ به این سوأل که آیا با وجود روند مداکرات 5+1 و کاهش تحریمها میتوانیم به پیوستن به سازمان تجارت جهانی امیدوار باشیم؟ گفت: اصلاً روند پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانیWTO یک پروسه کاملاً تخصصی و مجزائی است که چندان ربطی به مذاکرات ایران با 1+ 5 ندارد و الحاق ایران و موانع موجود بر سر راه عضویت ایران چیزی غیر از اینهاست، البته رفع تحریمهای اعمال شده برعلیه ایران، امور را روانتر میکند. به همین خاطر توضیحات کاملی را از سیر تا پیاز درارتباط با این سازمان، روند عضویت، موانع و مشکلات موجود، محاسن پیوستن و.... ارائه میدهم تا خودتان به هر شکلی که میخواهید از این توضیحات و اطلاعات بهره برداری کنید.

بنظر بنده درحال حاضر پیوستن کشورمان به سازمان تجارت جهانی یک آرزوی محال و دست نیافتنی برای ایران است!!

اما کشور ایران نیز ازجمله کشورهایی است که همانند سایر اقتصادهای ملی خواسته یا ناخواسته، دیر یا زود بسمت اقتصاد جهانی رانده میشود. منتهی عضویت ایران نزد سازمان تجارت جهانی WTOقبل از هر چیزی نیازمند بکارگیری سیاستهای گسترده آزادسازی تجاری و تولیدی و تغییرات قابل توجهی در قوانین و مقررات اقتصادی و کوتاه شدن دست دولت و شبه دولتی ها از فعالیتهای اقتصادی است که این تغییرات میتواند تاثیر گسترده‌ای بر اقتصاد کشور و امنیت اقتصادی داشته باشد.

به اعتقاد اینجانب عضویت ایران نزد سازمان تجارت جهانی و ورود به دهکده جهانی امری ضروری و اجتناب ناپذیری است پس مجدداً تأکید میکنم که دیر یا زود باید این اتفاق بیافتد زیرا در آینده ای نه چندان دور، اعضاء WTO فقط با هم تجارت خواهند کرد و با کشورهای غیر عضو، ارتباط اقتصادی نخواهند داشت. البته لازم به ذکر است که عضویت ایران در WTO آنهم با اقتصادی که فعلاً داریم از سم هم برای ایران مهلک تر و خطرناکتر است!! اما اگر زیرساخت های اقتصادی را بسازیم و صنایع مادر را احیاء، نوسازی و گسترش دهیم و دست آخر کشور را به یک صادرکننده کالاهای غیرنفتی مبدل نمائیم آنوقت پیوستن به این سازمان برای ما مفید، سودمند و سرشار از رشد و شکوفائی خواهد بود ولیکن بدون انجام این اقدامات، عضویت در WTO فقط موجب خواهد شد تا این چند کارخانه فعال در کشور هم سریعاً ورشکست و درب آنها نیز بسته شود. درکل کشور ما از بابت عضویت در WTO بدنبال ورود به دهکده و خانواده تجارت جهانی است تا بتواند سهم و منافع خود را از فرصت های اقتصادی بین 161 کشور عضو سازمان بدست آورد.

 وی با اشاره باینکه صنعت وتجارت ایران برای الحاق به این سازمان به چه تغییر و تحولاتی نیاز دارد گفت: هر کشوری در دنیا، ناچار به ارتباط با سایر کشورهای جهان میباشد در سند چشم انداز ایران این رابطه و تعامل با جهان با صفت سازنده و مؤثر بودن و براساس اصول حکمت و عزت و مصلحت مطرح شده است و بطور طبیعی تعاملات اقتصادی کشورمان و در رأس آن صادرات غیرنفتی، باید چنین باشد. اول دولت و دولتمردان باید به این باور برسند که حیات و پیشرفت آینده کشورمان در گرو

 درآمدهای بیش از پیش صادرات غیرنفتی است و بعد از آن از طریق فرهنگ سازی دقیق و ایجاد جذابیت های گوناگون، میبایست دید شخصی را به دید ملی و توجه به منافع شخصی را توجه به منافع ملی مبدل نمایند.

باز هم تکرار میکنم که عضویت در سازمان تجارت جهانی WTO زمانی برای ایران مفید و سودمند میباشد که ایران، کشوری کاملاً صادراتی باشد و بر روی صنایع مادر سرمایه گذاری ریشه ای و بنیادی کرده باشد نه مثل الان که کشوری کاملاً وارداتی داریم و اکثر صنایع و کارخانجات نیز بدلیل مشکلات اقتصادی ورشکست شده و یا درحال ورشکستگی هستند و غالب کارگران کارخانه ها هم بدنبال حقوق معوقه خود میباشند. پس تا زمانیکه تنش سیاسی ایران در عرصه جهانی پابرجاست، کشورمان غرق در مشکلات اقتصادی است، اکثر شرکتها و کارخانجات فرسوده و ورشکسته میباشند،60 الی70 درصد فعالیتهای اقتصادی کشورمان در اختیار دولت و شبه دولتی ها باشد، بخش خصوصی قوی و کارآمد نداشته باشیم، کشوری کاملاً واردکننده باشیم تا صادرکننده، سایه رکود، تورم و بیکاری بر سر ایران و ایرانی سنگینی کند و درکل باوجود تیم ضعیف و ناهماهنگ اقتصادی دولت، هیچگاه عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی WTO محقق نخواهد شد که اگر به فرض محال هم چنین اتفاقی در فضای بد اقتصادی امروز رخ دهد و گوش شیطان کر، با تمام این مشکلات، درهای سازمان تجارت جهانی را باز کنند و ایران را به عضویت WTO درآورند این عضویت همانند شمشیر تیزی، ابتدا صنایع فعال کشورمان را و سپس ایران را قلع و قم خواهد کرد. از همین رو به دولتمردان عزیز توصیه میکنم که بجای خوشبینی کاذب، بهتر است کمی واقع بین باشند و بجای انجام اعمال و کارهای پوپولیستی، اول مشکلات اقتصادی را مرتفع و اقتصاد ایران را بطور زیربنائی بازسازی کنند تا خود به خود زمینه عضویت ایران در WTO و سایر سازمانهای بین المللی فراهم شود.   

رئيس مركز تجارت جهاني ايران درخاتمه اظهار داشت: واقعیت غیرقابل انکار این است که آرامش و پیشرفت ایران در گرو صلح ودوستی با کشورهای جهان میباشد نه در دشمنی با آنها، زیرا هیچ کشوری به تنهایی قادر به رفع مشکلات، توسعه و پیشرفت و یکه تازی در دنیا نخواهد بود. روابط شایسته، همراه با احترام متقابل با كشورهاي جهان براي هر كشوري از اهميت ویژه ای برخوردار بوده ودستیابی به این امر مهم در عرصه جهانی، نیازمند اتخاذ سياست راهبردي صحیح و مدبرانه در فضاي بين‌الملل را مي‌طلبد و نميتواند خود را تافته ای جدا بافته از سایر کشورهای جهان دانست. پس به ناچار موظف به تعاملي مناسب و سازنده با جهان خارج میباشیم. بطور قطع رفع تنشها و اختلافات سياسي كشورمان با دشمنان خارجی دور از انتظار نيست فقط زمان دقيق آن مشخص نيست و نهايتاً صلح و دوستي، عاقبت تنش ايران با جهان غرب نيز خواهد بود (بقول معروف دير و زود دارد ولي سوخت و سوز ندارد). لكن هر چه زمان آن طولاني تر باشد فقط ضرر آن براي كشور بيشتر خواهد بود. پس باعنايت به فرمايشات بزرگان ما كه فرموده اند: صد دوست کم و یک دشمن زیاد، ضروري بنظر ميرسد تا دولتمردان ايران اسلامي با توجه به فوايد آرامش برای پیشرفت کشور و با در نظر گرفتن منافع ملي ايران، با تدبير مناسب و سياستي خاص و هدايت پدرانه رهبر بزرگوار انقلاب قدمهاي مثبت و سازنده اي را در جهت رفع تنشها و اختلافات سياسي با همسایگان و جهان غرب به رهبري آمريكا برداشته و امتيازات چشمگيري را نيز بنفع كشور و مردم عزيزمان از آنها بگيرند. تا همه مشکلات و گرفتاریها را برای همیشه از سر ایران و ایرانی دور نمایند.