پاسخ صالحی به زیباکلام‌ها

گروه سیاسی، یکی از مشکلات بزرگ توسعه صنایع ما، نیاز به واردات بلورها و پودرهای این عناصر خاص یا شمش آلیاژهای حاصل شده از آن‌ها به روش‌های غیرقانونی و از بازارسیاه است. ساخت و توسعه چرخنده‌های صنعتی برای تولید این مواد، می‌تواند زمینه‌ساز یک انقلاب صنعتی در متالورژی و تمامی صنایع های‌تک وابسته به آن - به ویژه صنعت نانو باشد.


به گزارش بولتن نیوز، محمد آشنا در صفحه گوگل پلاس خود نوشت:

دیشب دکتر صالحی در گفتگویی در شبکه یک صحبت‌های مفصلی - ۲ ساعت - در مورد هسته‌ای انجام داد که من فقط یک سوم پایانی آن را دیدم. صخنان صالحی بیشتر از این که دفاع از روند فعلی مذاکرات باشد، پاسخی به یاوه‌گویی‌های روشنفکران مخالف‌خوان داخلی بود.
البته سخنان صالحی حاوی نکات فنی جدیدی هم در مورد مذاکرات بود که این‌جا کاری به آن ندارم. باید ذکر کرد که صالحی بیشتر یک استاد دانشگاه است و مرد دیپلمات و سیاسی نیست، و همین باعث شده که ویژگی‌های صداقت و اعتماد را توأمان داشته باشد. او هم به لاریجانی و جلیلی و احمدی‌نژاد احترام می‌گذارد و هم به ظریف و روحانی؛ و همیشه منصفانه در مورد پیشینیان صحبت می‌کند. در عین حال  گاه پاسخ‌هایش هم دیپلماتیک (به معنای خوب) نیست.
پیشتر نوشتم که توضیحات صالحی در مورد اراک از نظر فنی کاملا قابل قبول است - حتی اگر طرف غربی به تعهداتش عمل نکند. ساخت رآکتور آب سنگین با اورانیوم غنی شده به جای اورانیوم ضعیف (طراحی فعلی اراک) ارزش فناورانه بسیاری برای ما دارد؛ سوای کاهش هزینه سوخت و افزایش ظرفیت مجتمع اراک و افزایش قابلیت‌ها. کاربرد رآکتور اراک بر خلاف اسم ظاهریش تحقیقات به معنی آزمایش و مطالعه نیست، بلکه صنعت و فناوری است و افزایش قابلیت آن سودآوری ملموسی برای ما خواهد داشت. خود رآکتور اراک قابلیت‌های بسیاری را در پیش روی صنعت و پزشکی کشور ایجاد می‌کند که وارد آن نمی‌شوم.
صالحی برای اولین بار به جنبه‌های پنهان رشد فناوری هسته‌ای، به ویژه ناشی از توسعه سانتریفیوژها - چرخنده‌ها اشاره کرد - پیشرفت‌های جانبی صنعتی و های‌تک پروژه‌ی هسته‌ای ما. یک «جانبی» می‌گویم و یک جانبی می‌شنوید.
فقط یک مثال بزنم - برای یک پروژه فضایی آپولو، تیم‌های بسیار زیادی می‌بایست در زمینه ناوبری و برنامه‌نویسی و متالورژی و موشک و سوخت و کنترل و .... کار می‌کرده‌اند. اگر چه ارسال انسان به فضا دستآورد ملموسی برای بشر نداشته، ولی هزینه‌های انجام شده برای این ماجراجویی به طور مضاعفی از «دستآوردهای جانبی» آن پروژه آورده داشته است؛ پس از چند دهه، همه موشک‌ها و ناوها و هواپیماهای نظامی و غیرنظامی آمریکا از آن پروژه بهره برده اند.
داستان توسعه بومی غنی‌سازی هم همین است. سانتریفیوژ اسم ماشین کره‌گیری - معادل اروپایی مشک دوغ خود ما است! به هر ابزار چرخنده‌ای اعم از آب‌میوه‌گیری و دستگاه هم‌زدن نمونه‌های آزمایشگاهی هم سانتریفیوژ گفته می‌شود.
برخی مواردی که صالحی به اختصار به آن اشاره کرد عبارتند:
۱- جداسازی ذرات اتمی برای مواد غیر اورانیومی - اتم‌های بسیار متفاوتی در جهان وجود دارند که خالص‌سازی آن‌ها کاربردهای گران‌قیمت صنعتی دارند. مثلا تولید آلیاژهای خاصی که در تولید تجهیزات نظامی، صنایع بزرگ (مثل نیروگاه و نفت) و ابزارهای مورد استفاده در شرایط دشوار (حرارت، دما، شوری و اسیدی زیاد) همه وابسته به استفاده از این عناصر خاص است.
یکی از مشکلات بزرگ توسعه صنایع ما، نیاز به واردات بلورها و پودرهای این عناصر خاص یا شمش آلیاژهای حاصل شده از آن‌ها به روش‌های غیرقانونی و از بازارسیاه است. ساخت و توسعه چرخنده‌های صنعتی برای تولید این مواد، می‌تواند زمینه‌ساز یک انقلاب صنعتی در متالورژی و تمامی صنایع های‌تک وابسته به آن - به ویژه صنعت نانو باشد.
تصور کنید که در دوران خانه‌های خشت و گلی به سر می‌برید و یک نفر توانسته آجر پخته را اختراع کند: امکان ساخت یک زیگورات ۷ طبقه - یک تمدن کاملا جدید پیش روی شما قرار می‌گیرد. علم مواد، آجر پیشرفت‌های صنعتی امروز است.
۲- ابزار دقیق و کنترل صنعتی - برای اینکه شما بتوانید دستگاهی بسازید که ده هزار دور در دقیقه بچرخد، حتی اتم‌های بدنه و موتور دستگاه باید منظم باشند! سیستم‌های کنترلی پیشرفته‌ای برای آن باید ساخته باشید. این دو موضوع - ابزار دقیق و کنترل دو رشته بسیار های‌تک هستند که در همه زمینه‌ها کاربرد دارند. حل معادلات پیچیده کنترلی جزو جذاب‌ترین مسائل در ریاضیات کاربردی و صنعتی است.
ساخت حتی یک دانه چرخنده پیشرفته که محصول صنایع متالورژی و ابزاردقیق و کنترل خطی و کنترل غیرخطی است، پیشرفت علمی بزرگی محسوب می‌شود. اما اگر ۲۰ هزار دستگاه ماشین چرخنده های‌تک بسازید، دانش شما صنعتی شده: به جهان صنعتی خوش آمدید. شما با این دانش، هر ابزار پیشرفته دیگری را می‌توانید در مقیاس صنعتی به صورت انبوه بسازید.
از طرف دیگر، چنان چه که توضیح دادم، از تفکیک اتم‌ها می‌توان برای پیشرفت‌های علم مواد و ساخت مواد جدیدی استفاده کرد که به نوبه خود در ساخت و توسعه ابزار دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۳- پیشرفت‌های پزشکی و مهندسی پزشکی - یکی از مهم‌ترین کاربردهای چرخنده‌ها در پزشکی و مهندسی پزشکی است. صالحی به جداسازی ملکول‌های پیچیده پروتئینی اشاره کرد. من فقط می‌توانم حدس بزنم که چه قابلیت‌های فراوانی در زمینه بهداشت و درمان ایجاد می‌کند. تا به امروز پیشرفت‌های پزشکی ما بسیار خوب بوده است؛ استفاده از یک ابزار پیشرفته در پزشکی پیشرفته ما معنی متمایزی دارد.
سفارش صدها چرخنده با سرعت ۸۰.۰۰۰ دور توسط وزارت بهداشت، یعنی زمینه‌سازی برای تحقیقات گسترده و فراوان در زمینه پزشکی و هم‌چنین صنعتی سازی محصولات پزشکی. داروهای با کیفیت‌تر و ارزان‌تر؛ شناسایی بهتر بیماری‌ها، تفکیک ویروس‌ها، هسته سلول‌ها؛ شناسایی ساختار عملکرد سلول‌ها و بدن (بیوشیمی) و نیز ساخت ابزار دقیق در زمینه پزشکی (مهندسی پزشکی).
۴- و در نهایت، مقایسه با نیروگاه سوخت فسیلی - صالحی گفت که ادعای به صرفه نبودن نیروگاه هسته‌ای فقط در صورتی ممکن است قیمت نفت را صفر لحاظ کنید. با قیمت نفت ۵۰ دلاری هر سال ۵۰۰ میلیون دلار هزینه تولید هزار مگاوات برق نفتی است! به این هزینه‌ها اضافه کنید آلودگی‌های محیط زیستی و نیز کاهش صادرات نفت و کاهش تولید مشتقات نفتی. این یکی هوا را آلوده می‌کند، آن یکی آب شور را هم شیرین می‌کند.
با احتساب این هزینه‌ها، نیروگاه هسته‌ای به مراتب به صرفه‌تر از نیروگاه فسیلی است. 
 
به نوبه خود، بسیار خوشحال شدم که در پیشرفت صنعت هسته‌ای فقط به هسته‌ای اکتفا نشده و همه این جنبه‌های مهم و صنعتی هم لحاظ شده است. همیشه پیش خودم می‌گفتم ای کاش صنعت هسته‌ای ما پیشرفت‌های خود را به سایر رشته‌های فناوری منتقل می‌کرد. فراموش نکنید که صالحی استاد امثال شهید شهریاری بوده است و می‌توان حدس زد که چه تعداد جوانان نخبه و مؤمن دیگی مثل شهید شهریاری را تربیت کرده و می‌کند.
برای همه انسان‌های خدوم، توفیق و عزت را از خدا طلب کنیم؛ حتی اگر به زعم ما اشتباهاتی داشته باشند که خداوند خودش اشتباهات مجاهدین را جبران می‌کند..
 
حالا اگر صادق خان زیباکلام را دیدید، سلام من را به او برسانید و بگویید لیاقت تو همان است که برای قطار رضاخان میرپنج مدیحه بخوانی.
 
 
پانوشت
برخی دوستان آقای صالحی را به تحقیر پیشرفت‌های ملی متهم کرده‌اند، فقط چون سانتریفیوژ را با آب‌میوه‌گیری مقایسه کرده. همان طور که چرخ، چرخ است - آب‌میوه‌گیری هم مثل چرخنده جدا کننده ذرات هسته‌ای هم یک سانتریفیوژ است. دوستانی که صالحی را به نفهمیدن فرق سانتریفیوژ و آب‌میوه‌گیری متهم می‌کنند، آیا فراموش کرده‌اند که او خودش استاد فیزیک است؟
صالحی جزو طراحان ایده‌های غنی‌سازی تا ۲۰٪ و ایجاد فردو بوده؛ واقعا متهم کردن او به از خودباختگی و تحقیر ملی یک بی‌انصافی بزرگ است.