مونیز: توافق بلندمدت خواهد بود

مونیز در ادامه نوشت: من در اواخر ماه فوریه به تیم مذاکره‌کننده تحت هدایت جان کری، وزیر امور خارجه پیوستم، اما طی مذاکرات، کارشناسان هسته‌ای برجسته در وزارت انرژی و آزمایشگاه‌های ملی آن نیز در پیشرفت‌های دقیق حاصله و ارزیابی پیشنهادهای فنی برای تعیین و تحدید موضع ایالات متحده نیز دخیل بوده‌اند.

در نتیجه، پارامترهای کلیدی برای یک توافق که روز دوم آوریل در سوئیس اعلام شد یک مسیر فنی مناسب را برای تصدیق صلح‌آمیز بودن برنامه اتمی ایران مهیا می‌کند و می‌تواند به سرعت عدم صلح‌آمیز بودن آن را تعیین کرده و فرصت زمانی مناسب را برای پاسخ متناسب فراهم کند.

ایران بارها بر پایبندی خود به یک برنامه صلح‌آمیز تأکید کرده است، اما واقعیت امروز تحریم‌های ملی و سازمان ملل بیانگر نگرانی جامعه بین‌المللی درباره فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران است. تفاهم لوزان مبتنی بر اعتماد نیست. این تفاهم براساس الزامات سفت و سختی است که فعالیت‌های ایران را محدود کرده و دسترسی‌های حیاتی و شفافیت را تضمین می‌کند.

یک بخش مهم از پارامترها مجموعه‌ای از محدودیت‌هایی است که زمان لازم برای تولید مواد هسته‌ای مورد نیاز برای یک بمب از سوی ایران را به میزان چشمگیری افزایش می‌دهد - بازه گریز هسته‌ای - اگر به دنبال ساخت یک بمب باشد. بازه گریز هسته‌ای کنونی تنها دو تا سه ماه است. براساس برنامه جامع اقدام مشترک، این گریز هسته‌ای دستکم طی ده سال (آتی)‌ به یکسال افزایش خواهد یافت، که از زمان کافی برای پاسخ متناسب بیشتر است.

پارامترهای مورد مذاکره چهار مسیر ایران برای دستیابی به یک بمب هسته‌ای را مسدود می‌کند - مسیر احتمالی از طریق پلوتونیوم تولید در راکتور اراک، دو راه تولید اورانیوم برای بمب هسته‌ای در تأسیسات غنی‌سازی نطنز و فردو و مسیر فعالیت‌های مخفیانه.

برای آغاز کار، ایرانی منبعی برای پلوتونیوم متناسب برای تولید سلاح را نخواهد داشت. راکتور اراک بازطراحی خواهد شد و از نظر بین‌المللی تصدیق خواهد شد که پلوتونیوم کمتری تولید کرده که متناسب برای ساخت سلاح نیست. علاوه بر آن، ما توافق کرده‌ایم که تمام پلوتونیوم حاصل از سوخت مصرف شده در نیروگاه طی تمامی عمر کاری این راکتور به خارج از کشور ارسال شود. هرگونه تلاشی برای استفاده از راکتور اراک برای تولید پلوتونیوم متناسب برای ساخت سلاح به آسانی تشخیص داده می‌شود.

علاوه بر آن، برای آینده‌ای نامعلوم (نامحدود) ایران توان استخراج پلوتونیوم از سوخت مصرف شده در هیچ گونه راکتور و انجام تحقیق و توسعه برای چنین بازفرآوری را نخواهد داشت. هیچ راکتور آب‌سنگین دیگری، نوعی که اغلب با برنامه‌های ساخت بمب ملازمت دارد، تا 15 سال ساخته نخواهد شد، و تمامی آب سنگین اضافی (در بازار بین‌المللی) فروخته خواهد شد. این چارچوب مسیر پلوتونیوم را مسدود می‌کند.

برای مسدود کردن مسیر اورانیوم برای تولید بمب هسته‌ای، ایران تعداد سانتریفیوژهای فعال خود در نطنز را از حدود 20 هزار عدد کنونی تا بیش از 5 هزار کاهش خواهد داد - و برای یک دهه سانتریفیوژهای فعال آن تنها از نوع آی‌آر-1، که قدیمی‌ترین نوع  و دارای کمترین قابلیت است، خواهد بود. زمانی که این امر با کاهش ذخیره اورانیوم غنی‌شده از میزان 10 تُن کنونی به تنها 300 کیلوگرم و غنی‌سازی 3.7 درصد ترکیب و همراه شود، زمان لازم برای تولید و ذخیره اورانیوم غنای‌بالای کافی برای تولید یک بمب هسته‌ای، دستکم برای ده سال با الزامات ما انطباق خواهد داشت. همچنین تولید خود بمب حتی زمان بیشتری را خواهد گرفت. محدودیت ذخیره اورانیوم برای 15 سال برقرار خواهد بود.

علاوه بر آن، دستکم برای یک دهه اول، هیچ تحقیق و توسعه‌ای در مورد سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر در مقیاس مورد نیاز برای به‌کارگیری آن مدل‌ها در خط تولید وجود نخواهد داشت.

ایران دیگر از تأسیسات زیرزمینی فردو برای غنی‌سازی اورانیوم یا انجام تحقیق و توسعه مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم استفاده نخواهد کرد؛ در واقع، حتی مجاز نخواهد بود که هیچ اورانیومی در تأسیسات وجود داشته باشد. تقریبا دوسوم سانتریفیوژها و ساختار آن به سرعت خارج خواهند شد، و کمتر از 10 درصد سانتریفیوژها عملیاتی باقی خواهند بود. به علاوه، طی زمان، این سانتریفیوژها به فعالیت‌های غیراورانیومی اختصاص داده خواهند شد و فردو به یک مرکز تحقیقات فیزیک و ایزوتوپ‌های پزشکی تبدیل خواهد شد. نظارت تأمین شده طی این توافق می‌تواند هرگونه سوءاستفاده از تأسیسات را به راحتی تشخیص دهد.

چهارمین راه برای تولید مواد شکافت‌پذیر برای یک سلاح از طریق ابزارها و فعالیت‌های مخفیانه است. ما از طریق یک پادمان بی‌سابقه و نه تنها دسترسی به تأسیسات غنی‌سازی بلکه تمام زنجیره تأمین اورانیوم ایران، از معادن تا تولید و به‌کارگیری سانتریفیوژها، به سراغ مقابله با این مسیر رفتیم. راستی‌آزمایی زنجیره تأمین اورانیوم ایران یک تعهد 25 ساله است.

ایران به سرعت پروتکل الحاقی پادمان آژانس بین‌الملی انژری اتمی را اجرا و نهایتا آن را تصویب خواهد گرد. پروتکل الحاقی اجازه بازرسی و نمونه‌برداری از تأسیسات اعلام شده همچون نطنز، فردو و اراک همچنین سایت‌های اعلام‌نشده که مظنون به انجام فعالیت‌های خارج از محدودیت هستند را می‌دهد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین اجازه دارد از فناوری‌های پیشرفته برای بهبود نظارت‌های متداوم خود استفاده کند.

این توافق برای 10، 15 یا 25 سال نیست، این یک توافق مرحله‌ای است که برای بلندمدت طراحی شده است. و (حتی) اگر ایران اطمینان جامعه بین‌المللی را  طی این دوره زمانی تمدید شده در مورد فعالیت‌های صلح‌آمیز خود کسب کند، تعهدات آن به معاهده منع اشاعه هسته‌ای و پروتکل الحاقی تا بی‌نهایت (ابد) ادامه خواهد داشت.

از زمانی که پارامترها اعلام شده‌اند، گزارش‌هایی در مورد وجود تفاوت‌هایی بین فکت‌شیت‌های ارائه شده از سوی ایالات متحده و ایران منتشر شده است. این امر شگفت‌انگیز نیست که ایران به دنبال شکل‌دهی به بحث و گفتگوها در مورد برخی بخش‌های این چارچوب باشد، اما پارامترها همان‌ها هستند. و طی چند ماه آتی، ایالات متحده و شرکای مذاکره‌کننده آن به همکاری خود برای (دستیابی) به یک توافق رسمی با ایران ادامه می‌دهند.

هیچ گزینه پاسخی - تحریم‌، دیپلماسی و دیگر موارد - از روی میز برداشته نشده است. زمانی که این امر با دیگر شروط و الزامات سیاسی از سوی کری و شرکای وی در چارچوب مورد نظر برای دستیابی به توافق مذاکراتی ترکیب و همراه شود، (آشکار می‌شود که) مذاکرات اخیر نشان‌دهنده یک گام مهم به سوی یک دنیای امن‌تر است.