آخرین بحث‌ها در لوزان سوئیس حول چه مسائلی است؟

گروه هسته ای، ایران و شش قدرت جهانی در آستانه ضرب الاجل پایان ماه مارس برای دستیابی به توافق سیاسی که برنامه هسته ای ایران را در ازای کاهش تحریم ها محدود خواهد کرد، سرگرم مذاکره در لوزان سوئیس هستند.

به گزارش بولتن نیوز، خبرگزاری رویترز در گزارشی به قلم لوئی شاربونو، پریسا حافظی و جان ایریش، درباره مسائل کلیدی مربوط به مذاکرات هسته ای ایران و شش قدرت جهان نوشت:
ایران و شش قدرت جهانی در آستانه ضرب الاجل پایان ماه مارس برای دستیابی به توافق سیاسی که برنامه هسته ای ایران را در ازای کاهش تحریم ها محدود خواهد کرد، سرگرم مذاکره در لوزان سوئیس هستند.
در این گزارش با استناد به اطلاعات دریافتی از منابع آگاه از مذاکرات، برخی از مسائل کلیدی مورد مذاکره مطرح می شود. بر سر بخش عمده مسائل زیر توافق شده است، با وجود این، هنوز اختلافاتی وجود دارد.
 
زمان فرار هسته ای
هدف از مذاکرات دستیابی به توافقی است که به موجب آن، ایران در صورت تصمیم گیری برای ساخت یک سلاح هسته ای، برای تولید مواد شکاف پذیر کافی برای ساخت چنین سلاحی، دست کم یک سال زمان نیاز داشته باشند. این زمان را زمان «فرار هسته ای»نامیده اند. (بولتن: اصطلاح زمان گریز (break Out) اصطلاحی است که نمایندگان امریکا و اروپا برای اعمال محدودیتهای فراقانونی علیه کشورمان جعل کرده‌اند. این در حالی‌ست که خود این کشورها همگی مسلح به سلاح هسته‌ای هستند و حتی امریکا با استفاده این سلاح در جنگ جهانی، دهها هزار نفر از مردم هیروشیما و ناکازاکی ژاپن را قتل عام کرده و اکنون نیز همین دارندگان سلاح، هیچ اقدام و تلاش واقعی و معناداری برای امحاء انبوهی از سلاحهای کشتار جمعی اتمی خود نمی‌کنند)
 
مدت توافقنامه
 
باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا دوم مارس در مصاحبه با خبرگزاری رویترز اعلام کرد ایران باید با محدودیت برنامه هسته ای خود دست کم تا ده سال موافقت کند. ایران به تازگی درخواست کرده است این دوره به هشت سال تقلیل یابد و آمریکا خواستار افزایش این دوره به 20 سال شده است. آنها بر سر دوره ای دست کم ده ساله توافق کرده اند، هر چند که واشنگتن خواستار دوره ای طولانی تر است.
فرانسه خواستار دستیابی به توافقی است که دوره اجرای آن 15 ساله باشد و پس از آن 15 سال نیز دوره ای ده ساله برای بازرسی فشرده تر سازمان ملل از برنامه هسته ای ایران در نظر گرفته شود.
 
غنی سازی اورانیوم
 
نخست ایران خواستار حفظ همه سانتریفوژها و تجهیزات غنی سازی اورانیوم خود بود؛ سانتریفوژها و تجهیزاتی که هم می تواند اورانیوم را در حد لازم برای تولید سوخت مورد نیاز نیروگاه غنی سازی کند و هم در سطح لازم برای تولید سلاح هسته ای.
تعداد سانتریفوژهای فعال ایران حدود 10 هزار عدد و تعداد کل سانتریفوژهای این کشور تقریباً 20 هزار عدد بود. آمریکا و دیگر قدرت های غربی در ابتدا خواستار این بودند که ایران تعداد سانتریفوژهای خود را به چندصد عدد کاهش دهد. هم اکنون دو طرف در مورد تعداد سانتریفوژهایی که ایران می تواند از آن استفاده کند، مشغول مذاکره اند. ایران مایل است حدود 9 هزار سانتریفوژ خود را همچنان فعال نگه دارد. یک پایگاه اینترنتی متعلق به دولت ایران ماه نوامبر اعلام کرد واشنگتن به ایران گفته است این کشور می تواند حدود شش هزار سانتریفوژ نسل اول خود را حفظ کند. این موضوع هنوز حل نشده است.
 
تحقیق و توسعه
مقامات نزدیک به مذاکرات می گویند تمایل ایران به پیگیری تحقیق و توسعه سانتریفوژهای پیشرفته همچنان یکی از بزگترین مسائل مورد اختلاف در مذاکرات است. ایران تاکید دارد باید اجازه یابد برنامه تحقیق و توسعه درباره سانتریفوژهای پیشرفته را ادامه دهد، اما قدرت های غربی از اینکه به ایران اجازه تولید سانتریفوژهای کارآمدتری بدهند که زمان فرار هسته ای این کشور را کوتاه تر خواهد کرد، به شدت بیم دارند.
 
پلوتونیوم
 
قدرت های غربی ابتدا از ایران می خواستند تاسیسات آب سنگین اراک را -که در صورت تکمیل احداث می تواند مقادیر قابل توجهی پلوتونیوم تولید کند- تعطیل کنند. تهران از انجام این کار خودداری کرد، اما با ایده ایجاد تغییر در تاسیسات یا استفاده از آن به شیوه ای که تضمین کند مقادیر قابل توجهی پلوتونیوم تولید نخواهد کرد، موافقت کرد.
ایران همچنین موافقت کرده است برای دستیابی به فناوری استخراج پلوتونیوم از سوخت مصرف شده تلاش نکند.
 
فردو
یک تاسیسات زیرزمینی غنی سازی اورانیوم که مقامات ایرانی می گویند آن را به تاسیسات تحقیق و توسعه تبدیل کرده اند. مقامات غربی مایلند این تاسیسات به گونه ای تغییر داده شود که قابل استفاده برای غنی سازی اورانیوم نباشد، اما ایران بر حق خود برای تحقیق درباره سانتریفوژهای پیشرفته در این تاسیسات تاکید دارد. این مسئله همچنان مورد بحث است و آمریکا و قدرت های غربی از استفاده ایران از سانتریفوژها در فردو مخالفند. این موضوع هنوز حل نشده است.
 
ذخایر اورانیوم
 
مقامات غربی می گویند همچنین بحث هایی درباره حجم ذخایر اورانیوم ایران و میزان ذخایری که باید به روسیه یا یک کشور دیگر منتقل شود، مطرح است. به گفته مقامات، ذخایر اورانیوم ایران موضوعی مهم است، زیرا ایران هر چه اورانیوم کمتری در اختیار داشته باشد، می تواند سانتریفوژهای بیشتری را برای خود حفظ کند.
به گفته یک مقام بلندپایه ایرانی، ایران در ابتدا می خواست سالانه دو هزار و 500 کیلوگرم اورانیوم غنی سازی کند، اما ممکن است در نهایت مجاز به غنی سازی 500 کیلوگرم اورانیوم در سال شود. وی افزود بقیه اورانیوم به سوخت تبدیل می شود و وارد میله های سوخت خواهد شد یا به روسیه فرستاده خواهد شد. مقامات غربی می گویند اجازه دادن به ایران برای تولید بیش از 250 کیلوگرم اورانیوم غنی شده در سال، مشکل ساز خواهد بود. (بولتن: بر خلاف ادعای رویترز، ایران به هیچ وجه با ایده خروج مواد از کشور موافقت نخواهد کرد)
 
تحریم ها
سرعت لغو تحریم ها یکی دیگر از مسائل اصلی مورد اختلاف در مذاکرات است.
ایران خواستار لغو فوری تحریم های سازمان ملل، و تحریم هایی است که آمریکا و اتحادیه اروپا در زمینه مالی و انرژی علیه این کشور اعمال کرده اند. آمریکا می گوید تحریم ها باید به تدریج برداشته شود. مقامات نزدیک به مذاکرات می گویند واشنگتن و فرانسه خواستار بررسی درباره تعلیق فوری برخی تحریم های سازمان ملل در صورت دستیابی به توافق هستند. البته بسیاری از تحریم های سازمان ملل همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.
ایران بیش از همه مایل است تحریم هایی که در زمینه مالی و انرژی علیه این کشور اعمال شده است، لغو شود، چرا که این تحریم ها ضربه شدیدی به اقتصاد ایران وارد کرده است.
دولت آمریکا می گوید تحریم ها نخست به حال تعلیق درخواهند آمد و بعداً لغو خواهند شد. این به موضوعی مهم و حساس در آمریکا تبدیل شده است، و جمهوریخواهان که کنترل هر دو بخش کنگره (سنا و مجلس نمایندگان) را در اختیار دارند، تهدید کرده اند بر خلاف میل اوباما تحریم های جدیدی علیه ایران اعمال خواهند کرد. اوباما اعلام کرده است هر گونه مصوبه تحریم های جدید را وتو خواهد کرد، چرا که اعمال تحریم های جدید علیه ایران موجب بر هم زدن مذاکرات متزلزل هسته ای با ایران خواهد شد.
اوباما می تواند از اختیارات اجرایی خود برای تعلیق تحریم ها استفاده کند، اما بسیاری از تحریم هایی که آمریکا علیه ایران اعمال کرده است تنها با تصویب کنگره قابل لغو است. دولت اوباما اعلام کرده است در صورت دست نیافتن به توافق هسته ای با ایران، با کنگره در خصوص اعمال تحریم های جدید علیه این کشور همکاری خواهد کرد. (بولتن: بحث لغو تحریمها، مطالبه کلیدی از مذاکرات است؛ چرا که در غیر این‌صورت اساساً انگیزه‌ای برای تعلیق و پذیرش محدودیت در بخشهای مهمی از برنامه هسته‌ای ایران وجود نداشت)
 
ابعاد نظامی احتمالی
 
آمریکا و متحدان غربی این کشور می گویند همکاری کامل ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی در تحقیقات درباره فعالیت های هسته ای ایران در گذشته -که ممکن است با ساخت سلاح هسته ای ارتباط داشته باشد- از اهمیت اساسی برخوردار است.
آژانس بین المللی انرژی اتمی سال 2011 با استناد به اطلاعات نهادهای اطلاعاتی گزارشی منتشر کرد که حاکی از برخی فعالیت های هسته ای ایران تا حدود یک دهه پیش است که ممکن است با ساخت سلاح مرتبط باشد. آژانس اعلام کرد ممکن است برخی از این فعالیت ها همچنان ادامه داشته باشد.
ایران اعلام کرده است این «ابعاد نظامی احتمالی» مسئله ای است که موضع خود را در قبال آن تغییر نخواهد داد. یک مقام ایرانی اعلام کرد: «ابعاد نظامی احتمالی مورد بحث نیست. نمی توان در این مورد بحث کرد.» این مسئله هنوز حل نشده است و نشانه های وجود دارد که این موضوع به این زودی ها حل و فصل نخواهد شد.
 
بازرسی
هر گونه توافق مستلزم یک چارچوب بازرسی معتبر برای تضمین پایبندی ایران به تعهداتش است. مقامات می گویند سرگرم تلاش برای ایجاد سازوکار بازرسی هستند که آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز شامل آن باشد.
مقامات ایرانی خواسته های غرب را برای واگذاری اختیارات بازرسی نامحدود برای آژانس بین المللی انرژی اتمی رد کرده اند. (بولتن: ایران تأکید دارد که هیچگونه بازرسی و نظارت و کنترل فراقانونی را نخواهد پذیرفت)