هفت سوال اساسي درباره مذاکرات هسته اي ايران

گروه هسته‌ای، لس آنجلس تایمز نوشت: مقامات آمریکایی معتقدند توافق نهایی با ایران ممکن است کاملا با آنچه تاکنون به طور علنی گزارش شده است، متفاوت باشد.

به گزارش بولتن نیوز، روزنامه لس آنجلس تایمز در اینترنت در مقاله ای به قلم پل ریشتر نوشت: آمریکا و پنج قدرت دیگر جهان در تلاش برای اعمال کنترل های بین المللی بر برنامه هسته ای ایران تقریبا بدون وقفه هجده ماه با این کشور مذاکره داشته اند. در صورت موفقیت مذاکرات، ایران محدودیتهایی را در مورد تلاشهای هسته ای اش خواهد پذیرفت و در مقابل از برخی تحریم های اقتصادی اعمال شده توسط آمریکا، اروپا و سازمان ملل خلاص می شود. (بولتن نیوز: ادعای لغو برخی تحریمها توسط این روزنامه در حالی است که رئیس جمهور و وزیر خارجه کشورمان بارها تأکید کرده اند تنها در صورتی توافق خواهد شد که نتیجه آن لغو یکباره همه تحریمها باشد)
لس آنجلس تایمز ادامه داد: چنین توافقی پیچیده است و مذاکره کنندگان تاکید داشته اند که تا زمان حصول توافق نهایی بر روی هیچ مفادی توافق نمی شود. مقامات آمریکایی معتقدند این توافق ممکن است کاملا با آنچه تاکنون علنا گزارش شده است، متفاوت باشد. چند مسئله عمده در مذاکرات وجود دارد:
 
- ایران چه تعداد سانتریفیوژ را اجازه خواهد داشت عملیاتی نگاه دارد؟
سانتریفیوژها دستگاههای پیچیده ای اند که گاز اورانیوم را با سرعت بالا به گردش در می آورند تا مواد شکافت پذیر از غیرشکافت پذیر جدا شود. اورانیوم غنی شده تولیدی در سانتریفیوژها را می توان برای تامین سوخت راکتورها جهت تولید برق استفاده کرد اما در صورت غنی سازی در سطح بالاتر برای سوخت بمب کاربرد پیدا می کند.
گفته می شود ایران حدود 19 هزار دستگاه سانتریفیوژ آی آر- یک دارد که اغلب دستگاههای نسل اول نامیده می شوند چون نسبت به نمونه های جدید از پیچیدگی کمتری برخوردارند. این سانتریفیوژها در دو مرکز غنی سازی در نطنز و فوردو نصب شده اند.
تابستان گذشته آیت الله خامنه ای رهبر معظم ایران گفت این کشور در نهایت به ظرفیت غنی سازی متشکل از 190 سانتریفیوژ نسل اول برای تامین سوخت یک صنعت داخلی انرژی هسته ای نیاز دارد.
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از دیرباز خواستار برچیده شدن کامل تاسیسات غنی سازی ایران بوده است گرچه این ماه برای اولین بار از امکان پذیرش یک ظرفیت غنی سازی بسیار محدود برای ایران سخن گفت.
مذاکره کنندگان این موضوع را در دست بررسی دارند که به ایران اجازه داده شود بین 6 هزار تا 8 هزار دستگاه سانتریفیوژ طی دوره اعتبار هر توافق حاصله در اختیار داشته باشد. به ایران اجازه نصب سانتریفیوژهای جدیدتر که با قابلیت غنی سازی سریعتر داده نخواهد شد.
 
- چه محدودیتهای دیگری در مورد ذخایر هسته ای ایران اعمال خواهد شد؟
ذخیره اورانیوم با غنای پایین در ایران به شدت از حدود 8 هزار کیلوگرم که هم اکنون در اختیار دارد، به کمتر از هزار کیلوگرم کاهش خواهد یافت. مذاکره کنندگان انتقال بخش زیادی از این مواد به روسیه را به منظور محدودکردن دسترسی ایران به آن مورد بحث قرار داده اند. (این ادعای لس آنجلس تایمز در حالی است که خروج مواد از ایران، خط قرمز تیم مذاکره کننده هسته ای است)
شش قدرت جهان همچنین خواستار محدودکردن شیوه اتصال گروهی سانتریفیوژهای ایرانند که آبشار نامیده می شود. هدف از این اقدام محدود کردن بازده این دستگاهها است.
هدف کلی محدود کردن تولید و ذخیره سازی اورانیوم غنی شده در ایران است تا تولید مواد شکافت پذیر کافی برای تامین سوخت یک بمب مستلزم یک فاصله زمانی 12 ماهه باشد که «زمان گریز» نامیده می شود. زمان گریز ایران هم اکنون دو یا سه ماه تخمین زده می شود.
 
- ایران از انجام چه نوع فعالیتهای تحقیقات هسته ای بازداشته خواهد شد؟
شش قدرت جهان خواهان محدود کردن توانایی ایران برای تولید سانتریفیوژهایی با ظرفیت بالاترند چون چنین وسایلی به ایرانیان امکان می دهد اورانیوم غنی شده بیشتری با سرعت بالاتر تولید کنند و زمان گریز را کوتاه می کند. این مسئله بسیاری بحث برانگیز است چون از نظر ایران تحقیقات هسته ای یک غرور ملی است و می گوید هیچ کشوری مجبور به پذیرفتن چنین محدودیتهایی نیست.
آمریکا و متحدانش می گویند که ایران با توجه به سابقه تلاش برای فرار از قواعد هسته ای بین المللی باید مشمول محدودیتهایی بی سابقه ای قرار گیرد.
 
- ایران چه نوع نظارتی را باید بپذیرد؟
مقامات غربی می خواهند ایران تحت چنان نظارت سختی قرار گیرد که تاکنون هیچ دولتی با آن مواجه نبوده است و خواهان ادامه نا محدود این کنترل و نظارتند. آنها خواستار دسترسی منظم به همه مراکز غنی سازی ایران و نیز معادن اورانیوم و همه مراکز دیگر مرتبط با تولید هسته ای اند. آنها همچنین خواستار دسترسی سریع به همه مراکز نظامی ایرانند. گفتگو درباره این مسئله ممکن است دشوار باشد چون سپاه پاسداران ایران بطور پیوسته از مجوز دسترسی به بازرسان آژانس دیده بان هسته ای سازمان ملل خودداری کرده است. (ادعای لس آنجلس تایمز در حالی است که ایران هیچ نظارت غیر عادی و خارج از قوانین را نخواهد پذیرفت)
 
- این توافق چه مدت طول خواهد کشید؟
مذاکره کنندگان در حال گفتگو درباره توافقی اند که حدود 10 سال دوام داشته باشد و طبق آن محدودیتهای اعمال شده بر ضد ایران به تدریج طی یک دوره تقریبا 5 ساله دیگر لغو می شود. اما مقامات آمریکایی می گویند نظارت دقیق بر ایران بطور نامحدود ادامه خواهد داشت و تلویحا به احتمال ادامه محدودیتهای دیگر پس از دوره 10 ساله اشاره دارند.
ایران ممکن است (بولتن نیوز: بخوانید قطعا) در برابر محدودیتهای درازمدت قویا مقاومت کند چون حاکمیت آن به کرات به مردم قول داده است طولی نخواهد کشید که با این کشور مانند هر کشور دیگر امضا کننده پیمان ان پی تی برخورد خواهد شد. سال گذشته ایران اصرار داشت که توافق حاصل فقط حدود 7 سال دوام داشته باشد.
 
- سرعت لغو تحریم های اقتصادی به چه نحو خواهد بود؟
برخی تحریم ها به سرعت لغو خواهد شد از جمله برخی تحریم های اتحادیه اروپا و شاید برخی تحریم های آمریکا که اوباما رئیس جمهور می تواند با استفاده از فرمان اجرایی آنها را لغو کند. اما قدرتهای جهان خواهان حفظ تحریم های اساسی برای چندین سال و لغو آنها در صورت اثبات پایبندی ایران به مفاد توافق حاصل اند.
ایران به لغو فوری بخش قابل ملاحظه ای از تحریم ها نیاز دارد تا به تقویت اقتصادی که عموم مردم امیدوارند پس از حصول توافق شاهد آن باشند، بیانجامد. ایران همچنین خواستار لغو فوری تحریم های سازمان ملل بوده است. این تحریم ها به شدت تحریم های آمریکا یا اروپا نیست اما از آن جهت مهم است که به تحریم های اعمال شده توسط کشورهای غربی مشروعیت می بخشد.
 
- اساس قضاوت درباره خوب بودن یا نبودن یک توافق چیست؟
استدلال دولت اوباما این است که توافقی که بتواند عملکرد ایران را محدود کند و نظارت شدیدی بر آن اعمال نماید، بهترین رویکرد با نظر با گزینه های دیگر است.
به گفته آنها، بازداشتن ایران از دستیابی به توانایی هسته ای برای بیش از 10 سال بهتر از حمله نظامی می تواند تامین کننده امنیت باشد. به گفته مقامات رسمی آمریکا، حمله نظامی حتی در صورت موثر بودن، برنامه ایران را فقط دو یا سه سال به تاخیر می اندازد که پس از آن ایران احتمال همه بازرسی های سازمان ملل را متوقف و با تمام توان در جهت دستیابی به بمب تلاش خواهد کرد.
به عقیده کاخ سفید، توافق حاصل از طریق مذاکره همچنین موثرتر از تشدید تحریم ها خواهد بود.مقامات رسمی خاطرنشان می کنند، ایران به توسعه برنامه هسته ایش حتی با وجود تحریم های آمریکا، اروپا و سازمان ملل طی چند سال گذشته ادامه داده است.
با این حال بسیاری اعضای کنگره‌، دولت اسرائیل و برخی کارشناسان خارجی استدلال دولت اوباما را درباره تحریم ها به زیر سوال می برند و می گویند ضربات بیشتر بر اقتصاد ایران این کشور را به امتیازدهی بیشتر مجبور خواهد کرد.