گروه سیاسی، یک اندیشکده آمریکایی بر این باور است که آمریکا، ایران و اسرائیل در داخل بر سر موضوع هستهای ایران و مذاکرات اختلافنظر دارند و این اختلافات در نهایت میتواند به طولانی شدن مذاکرات هستهای ایران بینجامد.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از اشراف، اندیشکده استراتفوردر گزارشی بررسی موضوع مذاکرات هستهای ایران پرداخت و نوشت: آمریکا، ایران و اسرائیل با مخالفان بسیاری در داخل روبرو هستند و این در حالی است که تیمهای مذاکرهکننده آمریکایی و ایرانی در تلاشند پیش از ضربالاجل تعیینشده در جولای بر سر موضوع هستهای ایران به توافق نهایی برسند. چالشهای موجود بر سر اقدامات دیپلماتیک آمریکا و ایران که هر روز بیشتر رخ مینمایند شاید نتواند روند کُند عادیسازی روابط میان تهران و واشنگتن را از مسیر خود خارج کنند اما در مجموع به شک و تردیدها و مشکلاتی منجر میشوند که میتوانند فرآیند این مذاکرات را تا پس از سال ۲۰۱۵ میلادی به درازا بکشانند.
■ اختلافنظر کاخ سفید با کنگره بر سر اعمال تحریمهای جدید علیه ایران ■
در کنترل سیاستهای مربوط به توافق هستهای ایران و آمریکا از سوی آمریکا، اسرائیل و ایران اوضاع به گونهای است که به قول معروف حتی دست چپ هم از دست راست خبر ندارد. «مارک کرک»، سناتور آمریکایی و «رابرت منندز» حزبی را در کنگره آمریکا رهبری میکنند که برنامهشان در خصوص ایران، پیروی از «بنیامین نتانیاهو»، نخستوزیر اسرائیل است. اگرچه «باراک اوباما»، رئیسجمهوری آمریکا عهد کرده است هر لایحهای برای افزایش تحریمها علیه ایران را وتو کند، «جان بونر»، سخنگوی حزب جمهوریخواهان، کاخ سفید را دور زده و از نتانیاهو دعوت کرده است که در جلسه مشترک کنگره برای لابی لایحه سخنرانی کند. چند کلمه از زبان نخستوزیر اسرائیل و وجود لابی پروپاقرص اسرائیلی در پشت آن میتواند رأی چند تن دیگر از نمایندگان کنگره را عوض کند تا کنگره بتواند به ۶۷ رأی مورد نیاز برای وارونه کردن وتوی رئیسجمهور آمریکا دست یابد.
■ اختلافنظر شدید موساد و بنیامین نتانیاهو بر سر مسئله هستهای ایران■
اما نتانیاهو همزمان با حزب پیمانشکن خود دستوپنجه نرم میکند. اخباری به بیرون درز کرده که نشان میدهد بین آژانس اطلاعاتی اسرائیل یعنی موساد و بنیامین نتانیاهو بر سر مسئله ایران اختلاف افتاده است. «جان کری»، وزیر امور خارجه آمریکا از این فرصت استفاده کرده و در ۲۱ ماه ژانویه اعلام کرد که یکی از مقامات ارشد اطلاعاتی اسرائیل طی دیدار با هیئتی از کنگره آمریکا هشدار داده است که تصویب لایحه اعمال تحریمهای جدید علیه ایران چوب لای چرخ مذاکرات خواهد گذاشت. جان کری با بیان این مطلب پرده از این اختلاف برداشت.
■ شک و تردیدها در مورد اختلافات داخلی در اسرائیل همچنان به قوت خود باقی است ■
«تمیر پاردو»، رئیس موساداسرائیل ظاهراً پس از بحث و گفتگوی شدید با رئیس خود (نتانیاهو) تکذیبیهای را در تاریخ بیستودوم ژانویه منتشر کرد که تفاصیل و جزئیات آن باعث تعجب بود. وی در این تکذیبیه اذعان داشت که از افزایش تحریمها علیه ایران حمایت میکند و درعینحال عنوان کرد که منظور وی از چوب لای چرخ مذاکرات صرفاً یک بحران موقتی است که نه تنها باعث از هم گسیختن مذاکرات نخواهد شد بلکه تأثیر مثبتی در روند آنها خواهد داشت. به دنبال اظهارات «تمیر پاردو»، مقامات اسرائیلی و دستیاران رسانهای آنان به سرعت دست به کار شدند و با شفافسازیهای پرطمطراق خود به بیاعتبار ساختن اظهارات «جان کری»، وزیر امور خارجه آمریکا پرداختند. این تکذیبیهها و توضیحات نتوانست از تردیدها بر سر وجود اختلافهایی بکاهد که درون نهادهای سیاسی، نظامی و اطلاعاتی اسرائیل بر سر نحوه مقابله با خطر موجود از سوی ایران برقرار است.
■ اسرائیل به دنبال تحتفشار قرار دادن مذاکرات هستهای ایران است ■
نتانیاهو و متحدانش در مجلس سنای آمریکا میدانند که معرفی تحریمهای جدید (در نقض آشکار بندها و شرایط کنونی مذاکرات) باعث عقب راندن ایران از رسیدن به توافق خواهد شد. این حزب از کنگره معتقد است که اسرائیل نباید به ایران اعتماد داشته باشد و تصور کند که این کشور از اقدامات صورتگرفته برای مهار برنامه هستهای آن پیروی خواهد کرد. اسرائیل در عوض باید مذاکرات را متوقف کند و به برنامه اقدام بازدارنده نظامی در جهت مهار اهداف هستهای ایران اعتبار دوبارهای ببخشد. حمله هوایی که در بیستم ژانویه علیه کاروانی در لبنان صورت گرفت و به کشته شدن تعدادی از نیروهای حزبالله و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران منجر شد، خود شاهد دیگری بر این مدعاست که اسرائیل میتواند از اقدامات مختلفی برای تحتفشار گذاشتن مذاکرات ایران و آمریکا بهره گیرد.
■ اسرائیل از محدودیتهای خود برای برخورد نظامی با خطر هستهای ایران آگاه است ■
با این حال، عدهای درون نهادهای نظامی و اطلاعاتی اسرائیل وجود دارند که بدون شک از محدودیتهای بسیاری که برخورد نظامی با خطر هستهای ایران در پی دارد آگاهاند. این شخصیتها از اتخاذ چنین رویکردی بر حذرند و آنچه از نظر آنان از اهمیت بیشتری برخوردار است این است که رابطهای نزدیک با واشنگتن را حفظ کنند و از دور راندن تنها حامی اسرائیل بپرهیزند. دولت اوباما انتظار دارد این اختلافات درونی اسرائیل از ارزش این ادعای مخالفان خود در کنگره بکاهد؛ مخالفانی که معتقدند توافق هستهای با ایران درواقع خیانت به اتحاد آمریکا و اسرائیل است.
■ اختلافنظرهای داخلی در ایران میان دولت و برخی گروهها و جناحها ■
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ایران از این هرجومرج آشکار در روابط بین آمریکا و اسرائیل استفاده کرده و چنین استدلال خواهد کرد که دولت کنونی آمریکا طرف مذاکره قابل اعتمادی نیست. حسن روحانی، رئیسجمهور ایران کمپینی به راه انداخته تا مخالفانش را تضعیف کند و نقش سپاه در اقتصاد سیاسی این کشور را از بین ببرد. با این حال، پرسشی که پیش روی رهبران ایران قرار دارد این است که آیا میتوانند از سازش با آمریکا حمایت کنند یا خیر. این پرسش در شرایطی مطرح است که رهبران ایران در تلاش برای یافتن انسجام و اعتبار در موضع آمریکا هستند و میدانند که بهبود اقتصاد این کشور فقط بصورت تدریجی حاصل خواهد شد. اگر کنگره آمریکا سرسختانه قدرت وتوی رئیسجمهور این کشور را از بین ببرد، درآنصورت شک و تردیدها در سطوح بالای قدرت در حکومت ایران دوچندان خواهد شد.
■ روسیه و نقش دوگانه این کشور در روند مذاکرات هستهای ایران ■
روسیه در این میان با کمال میل نقش دیپلمات مستعد و مشتاقی را در ظاهر بازی میکند و در عین حال تلاشهای مخفیانه خود برای تضعیف مذاکرات را دنبال میکند. ایران و روسیه در پی سفر «سرگی شویگو»، وزیر دفاع روسیه به ایران در بیستم ژانویه، توافق کردند گامهایی برای پایان دادن به دعوایی قدیمی بر سر قرارداد ناتمامی بردارند که بهموجب آن قرار بود روسیه سیستم دفاع هوایی و موشکهای «اس ۳۰۰» را در اختیار ایران قرار دهد. ایران از شکایت خود علیه «روسوبورون اکسپورت»، شرکت دولتی اسلحهسازی و صادرکننده تسلیحات دولت روسیه برای دریافت غرامت چهار میلیارد دلاری صرفنظر نموده و روسیه نیز پیشنهاد خود برای بهینهسازی سیستم دفاع هوایی ایران را از نو مطرح کرده است.
■ قرارداد موشکی میان ایران و روسیه از اعتبار گزینه نظامی آمریکا خواهد کاست ■
روسیه به خوبی میداند که ایران، چه با آمریکا به توافق برسد و چه نرسد، نیاز فوری به تقویت سیستمهای دفاع هوایی خود دارد. روسیه همچنین میداند که تقویت سیستم دفاع هوایی ایران، کمپین نظامی احتمالی علیه ایران را با مشکل مواجه خواهد کرد. بدین ترتیب، از اعتبار گزینه نظامی اوباما کاسته خواهد شد و این در حالی است که اگر اوباما بخواهد مخالفانش را دور نگاه دارد، به حفظ این گزینه نظامی روی میز مذاکره نیاز دارد. روسیه درهرصورت باید این قرارداد را به اتمام برساند اما این خطر جدید نظامی بر بحثهایی که در اسرائیل و آمریکا بر سر بهترین راه مقابله با ایران صورت میگیرد، تأثیرگذار خواهد بود.
■ تلاشهای ایران و آمریکا و تیمهای مذاکرهکننده برای دستیابی به توافق نهایی ■
بار مسئولیت همچنان بر دوش تیمهای مذاکرهکننده ایران و آمریکاست تا بر روی وظایف خود تمرکز نمایند و بر سرعت دستیابی به توافقی بیفزایند که تهران و واشنگتن را در مسیر هموارتری برای رسیدن به روابط مسالمتآمیز قرار خواهد داد. درحقیقت، مذاکرات ایران با شش قدرت جهان (یعنی انگلیس، چین، فرانسه، روسیه، آمریکا و آلمان) تحت تأثیر مذاکرات دوجانبه آمریکا و ایران است و طرفین قرار است روزهای بیستوسوم و بیستوچهارم ژانویه در زوریخ دیدار کرده و به گفتگوهای هفته گذشته ادامه دهند. باراک اوباما و حسن روحانی مصرّانه به دنبال مذاکرات چندلایهای هستند که میتواند تا پس از دوران ریاستجمهوری آنها ادامه داشته باشد. اوباما و روحانی با علم به زمانبر بودن این فرآیند، تلاش میکنند سرعت بیشتری به مسیر دیپلماتیک کنونی ببخشند تا عادیسازی روابط بین دو کشور در بلندمدت به امری اجتنابناپذیر تبدیل شود. اما این خط زمانی طولانی و اجتنابناپذیر، خطر نقاط آسیبپذیر را افزایش میدهد.
■ اختلافات در مجموع تنها به طولانیتر شدن مذاکرات هستهای ایران منجر خواهند شد ■
همان طور که فضای حاکم بر مذاکرات نشان میدهد، نیروهای متعددی درصددند روابط تهران و واشنگتن را دوباره به اختلاف و دشمنی بکشانند. مخالفان با توجه به ماهیت پیچیده و زمانبر مذاکرات، فضای گستردهای برای عمل و اقدام در اختیار دارند و اقدامات آنها میتواند خطر طولانیتر شدن مذاکرات را در پی داشته باشد. تا بدین جای کار نمیتوان گفت که دیپلماسی میان این دو کشور (که سالها با هم دشمنی داشتند) از بین خواهد رفت اما هر چه فرآیند مذاکرات بیشتر به طول بینجامد نقاط آسیبپذیر بیشتری هم در تهران و هم در واشنگتن پدید خواهد آمد.