جنس رابطه‌ی ایران و امریکا از جنس رابطه‌ی کوبا و امریکا نیست که یک شبه خوب شود

گروه سیاسی، وب سایت شبکه "الجزیره" (AlJazeera) در مقاله‌ای با عنوان «یکی تمام شد یکی مانده» به تحلیل روابط دولت "باراک اوباما" با کوبا و جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. در این مقاله آمده است: «یکی انجام شد، یکی مانده. پس از اعلام پایان سیاست شکست‌خورده امریکا در قبال کوبا هیچکس در کاخ سفید یا وزارت خارجه از این جمله استفاده نکرد، اما بدون شک بسیاری در واشنگتن به این موضوع فکر کرده‌اند. پایان دادن به دشمنی با کوبا نه تنها از لحاظ انسانی معنی‌دار است بلکه برای امریکا نیز یک دستاورد امنیتی است. حالا یک چالش بزرگتر مانده: احیای روابط با ایران.»

به گزارش بولتن نیوز، الجزیره در ادامه مقاله خود می‌افزاید: «گشایش با ایران فرق دارد؛ در اینجا سیاست جهانی را مثل تغییر روابط امریکا و چین در دهه ۱۹۷۰ تغییر می‌دهد. ایران بسیار بزرگتر و مهمتر از کوباست. در قلب پرآشوب‌ترین نقطه جهان قرار دارد. بسیاری از منافع امنیتی این کشور با منافع امریکا هم‌راستاست. پتانسیل‌های اقتصادیش عظیم است. از لحاظ ژئوپولیتیک احیای روابط امریکا و ایران دنیا را تغییر می‌دهد.»

 نویسنده مقاله الجزیره در تحلیل بهبود رابطه امریکا و کوبا و نسبت آن با مذاکرات هسته‌ای و گفتگو با ایران می‌نویسد: «مذاکراتی که به گشایش ارتباط با کوبا انجامید هیچ ارتباط مستقیمی با مذاکرات هسته‌ای ایران ندارد. اما موفقیت یک پروژه کوچک‌تر به یک پروژه بزرگتر فوریت و تحرک جدیدی می‌دهد. آشتی با کوبا نشان می‌دهد مهره‌های شطرنج جهانی قابل حرکت هستند و به تخته میخ نشده‌اند. جان کری وزیر خارجه امریکا پیشاپیش گفته است که امید دارد به زودی به هاوانا سفر کند. این سفر تاریخی خواهد بود. اما سفر به تهران بسیار بیشتر.»
در پایان مقاله الجزیره می‌خوانیم که «از ارتباط با ایران امکانات بسیار بزرگتری پدید می‌آید. چنین همکاری این اجازه را می‌دهد که با تروریسم و خشونت در خاورمیانه به شکل موثرتری مقابله کنیم. توانایی ایران برای تاثیرگذاری در مسیر رویدادهای عراق، سوریه و افغانستان این کشور را تبدیل به نیرویی قوی در خطرناک‌ترین جنگ‌های جهان می‌کند.»


حال باید پرسید که آیا این تحلیل الجزیره درست است؟ و آیا چنین ذهنیتی که مورد ادعای این رسانه‌ی مهم عربی زبان قرار گرفته است، در نزد مقامات ایرانی و امریکایی قرار دارد؟ با توجه به آخرین موضع‌گیری‌هایی که از سوی سران هر دو کشور صورت گرفته شده است، این احتمال ضعیف می‌نماید.
به طور مثال، در یکی دو روز گذشته سایت‌های فارسی زبان غربی این بخش از سخنان دریادار شمخانی در مصاحبه با روزنامه آمریکایی فایننشال تایمز را تیتر کردند که "ایران به دنبال برقراری روابط با آمریکا نیست." "علی شمخانی" دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در مصاحبه‌ای اختصاصی با روزنامه بریتانیایی فایننشال تایمز گفته بود که حتی اگر توافق جامع هسته‌ای هم به دست بیاید، جمهوری اسلامی به دنبال برقراری دوباره روابط خود با واشینگتن نیست.
در بخش اصلی مصاحبه فاینشنال تایمز با آقای شمخانی درباره مذاکرات هسته‌ای و دورنمای روابط ایران و آمریکا است که وی عنوان می‌کند «همه چیز بستگی به صداقت آمریکایی‌ها در گفت‌وگوهای هسته‌ای دارد. اما ایران و آمریکا هنوز نمی‌توانند در منطقه با هم همکاری کنند. آمریکا باید از اسرائیل حمایت نکند که این ممکن نیست.» دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با بیان اینکه دو کشور می‌توانند از صرف انرژی علیه یکدیگر دست بردارند افزود: «نتایج مذاکرات هسته‌ای در این زمینه بسیار اهمیت دارد.»
به گفته علی شمخانی، روابط ایران و آمریکا می‌تواند به گونه‌ای باشد که طرفین توان خود را در منطقه علیه یکدیگر به کار نگیرند. او اما در پاسخ به این سئوال که آیا دیدارهای دیپلمات‌های ایرانی و آمریکایی در خلال مذاکرات می‌تواند به ایجاد روابط حسنه میان دو کشور بیانجامد، تاکید می‌کند: «نه، مذاکرات فقط در رابطه با مسئله هسته‌ای است.» وی همچنین در ادامه این مصاحبه درباره امکان عدم دستیابی به توافق هسته‌ای و تبعات آن گفت: «اگر توافق حاصل نشود، ما نمی‌میریم و اگر هم به توافق دست یابیم، به بهشت نمی‌رویم.»
 همچنین باید در خاطر داشته باشیم که ماه گذشته به دنبال تمدید مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی، آیت‌الله خامنه‌ای گفته بود که «آمریکا و کشورهای استعمارگر اروپایی دور هم جمع شدند تا جمهوری اسلامی ایران را در قضیه هسته‌ای به زانو درآورند اما نتوانستند و در آینده نیز نخواهند توانست.»


از سوی دیگر، شاهد خط و نشان کشیدن جدید مقامات امریکایی علیه ایران هستیم. در آخرین و شاید یکی از مضحک‌ترین این موضع‌گیری‌ها می‌بینیم که یکی از مقامات ارشد امریکایی، ایران را به تهدید موشکی اروپا متهم می‌کند روزنامه الدیار در این‌باره نوشت: «در حالی که مقامات آمریکا وقوع جنگ هسته ای را نزدیک توصیف می کنند، خود را برای وقوع احتمالی این جنگ آماده کرده اند. در این راستا مقامات پنتاگون اقداماتی علیه روسیه و چین انجام داده اند که واکنش مقامات مسکو و پکن را به دنبال داشت.»
این روزنامه لبنانی در ادامه نوشت: «پنتاگون موشک های اتمی روسیه را از طریق موشک های بالستیک هدف قرار داده تا در صورت لزوم آنها را نابود کند؛ چرا که آمریکا معتقد است آغازگر جنگ هسته ای پیروز میدان خواهد بود. در این خصوص مقامات چین به وجود اهداف پلیدی از این قبیل از سوی آمریکا پی برده اند و احساس کردند که مورد تهدید واقع شده اند. از آنجا که آمریکا به قدرت هسته ای چین واقف است، موشک های بالستیک خود را نیز به سمت پکن نشانه گرفته است. در این میان مقامات آمریکا، ایران را به عنوان متحد روسیه در منطقه در نقشه های پلید خود در نظر گرفته اند.»
این روزنامه در ادامه افزود: «مقامات کاخ سفید برای آنکه تهران را تهدید کنند، ادعا کرده اند که ایران موشک های قاره پیمای خود را به سمت اروپا هدف گرفته است و آمریکا برای حمایت از اروپا موشک های بالستیک خود را از طریق پایگاه هوایی خود در لهستان به سمت ایران هدف قرار داده است. این در حالی است که تاکنون برای هیچ کشوری ثابت نشده که ایران موشک قاره پیما دارد. علاوه بر این ایران هیچگاه قصد حمله به همسایگان خود را ندارد چه رسد به اینکه خواسته باشد اروپا را هدف قرار دهد.»
گذشته از همه‌ی تفسیرها، به نظر می‌رسد اتفاقی که در رابطه‌ی کوبا و امریکا رخ داده است، نمی‌تواند به عنوان مصداقی در رابطه‌ی ایران و امریکا لحاظ شود. چون جنس و عمق این اختلاف کاملا متفاوت بوده و همان‌طور که مسئولین دو کشور نیز در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران به آن اشاره کرده‌اند، این اختلافات بزرگ‌تر از آن است که با چند مذاکره آنهم در سطح وزاری خارجه، حل و فصل شود.