27 آذر، وحدت حوزه و دانشگاه

گروه اجتماعی - دکتر محمد طاهر یعقوبی*، روز ۲۷ آذر سال ۱۳۵۸، آیت‌الله دکتر مفتح، استاد حوزه و دانشگاه، در دانشکده الهیات دانشگاه تهران به درجه رفیع شهادت رسید. سالروز شهادت این متفکر حوزه و استاد دانشگاه از سوی حضرت امام خمینی (ره) «روز وحدت حوزه و دانشگاه» نام گرفت.

به گزارش بولتن نیوز، اگر جامعه‌اي بخواهد مترقي، متكامل و انساني باشد، مي بايست در دو جهت حركت كند؛ يكي بعد مادي و دنيوي كه خود داراي ابعاد مختلف خواهد بود و ديگري بعد معنوي، انساني و روحي. پیوند مبارک حوزه و دانشگاه آمیختن دین، دانش، تعهد و تخصص را به بار می‌‏آورد و در سایه این پیوند جامعه از دانش بی‌‏دین، تمدن بی‌‏اخلاق، رفاه بی‌‏معنویت، فرهنگ بدون مکتب و زندگى با غیر خدا نجات می‌یابد.
علم و تحقیق کلید پیشرفت جامعه بوده و از اینرو حوزه  و دانشگاه همانند دو بال هستند که جامعه را به سمت توسعه هدایت می کنند و باید از هر گونه تفرقه بین حوزه و دانشگاه جلوگیری شود. دانشگاه ها و حوزه های علمیه زیربنای فکری، علمی و اعتقادی یک جامعه هستند که اگر تضعیف شوند، جامعه تضعیف خواهد شد.
امروزه روحانیان و دانشگاهیان هر یک در مسئولیت‌های اجتماعی قلمرو خاصی دارند ولی از آن جا که هر دو برخاسته از یک فرهنگ هستند باید وحدت عملی داشته باشند. تحقق وحدت حوزه و دانشگاه،‌‌ همان هدفی است که در بیان مقام معظم رهبری به آن اشاره شده و همان تحقق جامعه اسلامی است؛ این دو مرکز بزرگ علمی، بسترساز تحقق این آرمان مقدسند.
دشمنان انقلاب اسلامی و دسیسه‌گران منافق ـ که همیشه از الگو شدن یک جامعه دین‌محور در همه عرصه‌های علمی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی می‌‌ترسند ـ پیوسته وسوسه و نفاق‌افکنی کرده و به این نیت شوم خود امید بسته اند. حیات دشمن به تفرقه است و یکی از کارهای امام راحل، تبیین مسئله دشمن شناسی بود و انگشت روی دشمن گذاشت، درحالیکه ما برخی مواقع غافلیم و بدون توجه به اینکه دشمن اصلی کیست، به جان هم می افتیم.
این که برخی وحدت میان حوزه و دانشگاه را نمی‌پذیرند و نمی‌خواهند وحدت حوزه و دانشگاه برقرار شود، جریانی مرموز است که نمی‌گذارد حوزه و دانشگاه با هم همراه و همدل باشند. با وجودی که وحدت این دو مرکز به سود کشور و نظام است، برخی آن را نمی‌پذیرند. دانشگاه و حوزه اصولا دو نهاد متفاوت با اهداف حاضر و کارکردهای خاصند. حوزه و دانشگاه از یک سنت دیرینه آموزشی و تشکیلاتی برخوردار هستند. هر یک از این دو نهاد باید در چهارچوب اهداف و کارکردهای خاص خودشان، همواره نسبت به موارد آموزشی، شیوه ارایه دروس و نیز ساختار و تشکیلات خود بازنگری داشته باشند.
دانشگاه نمی تواند ادعا کند که به حوزه نیاز ندارد و حوزه هم نمی تواند ادعای بی نیازی در علم را داشته باشد و بنا به گفته شهید مطهری، علم و ایمان دو بال هستند که برای پرواز به هر دو نیاز است. دانشگاه اسلامي كه محصول وحدت حوزه و دانشگاه است، براي حركت دادن جامعه به سوي اين دو بعد مطرح مي‌شود. معناي صحيح وحدت حوزه و دانشگاه را باید مكمل بودن اين دو كانون علم دانست، زبرا راه حوزه و دانشگاه در نهايت بايد بهم برسد و اين ‌دو بايد مانند يك تيم عمل كنند. ما بايد فضايي ايجاد كنيم تا توليد علم و دانش در مسير حركت «الي‌الله» قرار گيرد.
بن مايه اصلي وحدت حوزه و دانشگاه، وحدت علم و دين در جهان اسلام بوده است كه در عصر كنوني بيش از هر زمان ديگر توجه به اين حقيقت مي‌تواند راهگشاي بسياري از معضلات و بن‌بست‌هاي ظاهري در نظر وعمل باشد.


مباني وحدت حوزه و دانشگاه
مبناي وحدت حوزه و دانشگاه، اين دو حوزه علمي و اجتماعي، وحدت روحي و معنوي در هدف و مقصد است؛ چرا كه وحدت واقعي، وحدت فكري است. وحدت حوزه و دانشگاه به این معنا نیست که اهداف و کارکردهای این دو نهاد آموزشی یکسان یا به هم نزدیک شود، بلکه وحدت حوزه و دانشگاه، تلقی خاصی است؛ یعنی دانشگاه باید بپذیرد که حوزه در جای خود با توجه به واقعیت‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران، وجودش لازم و ضروری است و حوزه هم باید بپذیرد که وجود دانشگاه در کشور، برای پیشرفت علمی و فرهنگی لازم و ضروری است.
تفاهم فكري از مهم‌ترين عامل برقراري وحدت بين حوزه و دانشگاه است يعني تعريف دقيق وظايف و توجه به مشتركاتي كه بين حوزه و دانشگاه وجود دارد. تفاهم‌هايي كه براساس جهان‌بيني اسلامي صورت مي‌گيرد زمينه‌ساز وحدت ماندگار فكري حوزه و دانشگاه خواهد شدآنچه كه زيربنا و چارچوب اصلي را تشكيل مي دهد اين است كه حوزه و دانشگاه در يك تفاهم و تعامل فكري به ريشه‌ها برسند و براساس آن به كمك همديگر جامعه را به سوي هدف الهي و كمال انساني حركت دهند.
عدم تعريف و شناسايي محور وحدت حوزه و دانشگاه يكي از آفت‌هايي است كه وحدت را تهديد مي‌كند. بايد بررسي كنيم كه وحدت از كجا آسيب‌پذير مي‌شود و دليل تفرقه‌ها مشخص شود . وحدت حوزه و دانشگاه هيچ گاه به مفهوم سلب استقلال فكري يا نفي هويت مستقل يكي از اين دو نهاد و يا سلطه يكي بر ديگري نيست بلكه مفهوم اصلي اين وحدت در جامعيت دين اسلام است كه در تأمين نيازهاي بشري بر هر دو بعد مادي و معنوي آن تأكيد داشته است كه بدون آن حقاً آزادي و پيشرفت جامعه اسلامي تحقق نمي‌يابد. حضرت امام اختلاف حوزه و دانشگاه را به غفلت و خواب گراني تشبيه نمودند كه بر اثر نغمه‌هاي خواب‌آور عمال استعمار بر ملتهاي مسلمان تحميل گرديد و در مقابل پيوستگي اين دو قشر را اولين گام در راه آزادي ملتهاي مظلوم و زيردست و زيربناي رهايي از دست چپاولگران و عمال آن مي‌دانستند.

*عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه پیام نور