مهندس ترکان«آبگوشت»؟ «قورمه سبزی»؟ «صنعت»؟

گروه اقتصادی، دکتر حسن رحیمی(روشن)، پس ازانقلاب صنعتی درغرب وتغیرات شگرف در حوزه علوم تجربی در چند سده اخیر،وتغیرات سطح زندگی دربین ملل مغرب.دست یابی به توسعه  وپیشرفت وپا به جای پای غرب گذاشتن آرزوی افراد وملل بسیاری درروی زمین شد.مردم شرق انگشت به دندان پیشرف های صنعتی غربیان رامی دیدند ودرآرزوی رسیدن به آن افسوس میخوردند.

به گزارش بولتن نیوز، به خصوص هنگامی که غرب به مدد همین تحول صنعتی بر شرق تسلط یافت و با همین ابزار،ملت های شرقی را مسحور ومنکوب نمود.پس از توسعه صنعتی،غرب تسلط همه جانبه خود بر  ملل شرق ودیگرمناطق جهان،که دردایره انقلاب صنعتی غرب قرارنمیگرفتند؛ روز بروز بیشتر گسترش داد. در برابر این تهاجم همه جانبه غربیان،ملل شرقی به ویژه مسلمانان با سوال بزرگی مواجه شدند.این پرسش این بود که چه باید کرد؟ چنانکه اقبال لاهوری با بیان شعرازخود و دیگرا ن میپرسد «پس چه باید کرد ای اقوام شرق؟»بین نخبگان مسلمان برای پاسخ به این پرسش و چرایی عقب ماندگی اتفاق نظری وجود نداشت و دست کم سه جریان فکری بوجود آمد. نخست جریانی که هرآنچه غربی بود را طرد میکرد و باور به زندگی به روش «سلف صالح »داشت واز آنجا که در ظواهر توقف کرده ودر بواطن غور نمیکرد وبه عبارتی عقل بشری -این رسول باطنی الهی- را هیچ می پنداشت رو به بیراهه رفت و پس از گذشت مدت زمانی اندک خواسته وناخواسته به دامن همان غربی غلطید که منتقدش  بود و طردش میکرد.

امروز نیز ادامه این جریان منحرف با نامهای مختلف به باز تولید،تبلیغ وتثبیت  اندیشه سکولارغربی مشغول است و نه تنها به سلف صلح باز نگشته بلکه با جهالت خود تیشه بر ریشه اصل اسلام میزند و جالب اینکه خود بیش از هر کس دیگر از دست آورد تمدنی غرب -که در واقع محصول عقل نوع بشر است- استفاده می¬کند وخلیفه جاهل آن، در حلقه محافظان سوار بر خود روهای اهدایی غرب فرمان آتش به طرف مردم صادر می¬کند آتشی که از لوله سلاحهای ساخت دست همان غرب به ظاهر مطرودِ این گروه خارج میشود.

 گروه دوم کسانی بودند که گفتند و نوشتند و عمل کردند که هر آنچه غربی است عین عقلانیت است وباید نعل به نعل دنباله رو غربیان شد تا توسعه را تجربه کردوشاهد توسعه را درآغوش کشید.این جریان را میتوان «غربگرا» نامید که البته خیلی زود به «غربزده» تبدیل شد یعنی نگاه او به غرب این نبود که آنرا به عنوان یک تجربه بشری بنگرد، که میتوان دانش فنی آن را انتقال داد و با راه میانبُردر مسیر توسعه قرار گرفت. همانند تجربه ای که ژاپن و کره جنوبی سنگاپور و.. داشتند.کشورها فوق غربگرا بودند یعنی درعلم و دانش شاگردی غرب کردند اما نخواستند دائم شاگرد بمانند وامروزه از لحاظ توسعه وضعیتی مشابه غرب دارند.اما شاخه دیگری از غربگرایان در ممالک اسلامی به جای ادامه این مسیر به دامن غربگرایی افتادند. غرب برای آنها کعبه آمال شد و افتخار را در مصرف تولیدات غرب دیدند و در ظواهربه تقلید کور کورانه از غرب پرداختند. اینها هم از اسلام فاصله گرفتند هم از«ملیت» وسنتهای خویش. شوربختانه اینکه اینها با کمک غربیان در ممالک اسلامی دست بالا پیدا کردند و بیش از150  سال از عمر مفید ملتهای خویش را فدای پیروی از غرب کردند؛ نه صنعتی شدند،نه توسعه واقعی را تجربه کردند.افتخارِآنها،شاگردی دائمی غربیان و مصرف محصولات غربی شد و حد اکثر تلاش آنها در حوزه صنعتی نیز خرید صنایع و دانش فنی مستعمل شده غرب بود.این گروه با گروه نخست علی رغم تفاوت ظاهری غایتی مشترک یافتن و آن مرعوب شده در برابر غرب سلطه گر بود.

گروه سوم اما کسانی بودند که نه طردِ دست آوردهای تجربی غرب راروا می¬دانستند،نه پیروی کورکورانه ازغرب را. نه نسخه غرب راباعث شفای دردهای خود دانستند نه اینکه به نفی دست آورد علمی بشری برخواستند.

این جریان انقلابی، ضمن رد هستی شناسی،انسانشناسی،معرفت شناسی وروش شناسی غرب،تجربه اثباتگرایی غربی را یکی از راههای  شناخت،درکنار راههای دیگر دانستند و تلاش کردند دست آورد تجربی بشری را درخدمت انسانیت قرار داده وبا تعالیم دینی و انبیای الهی جامعه ای بنا کنند که درآن، معاش و معاد،عقل و علم ،دین و دنیا،باهم تضاد ذاتی ندارند بلکه لازم وملزوم همدیگرند ودست آوردهای تجربی بشری را به مثابه وسیله ای برای نیل به اهداف متعالی الهی بکار گیرند.ازلحاظ تاریخی جریان سوم در دوجبهه مبارزه با تسلط تمام عیار غرب از یک سو و مبارزه با غربزدگان در دوقرن اخیر درگیربوده است.ودر نهایت به رهبری امام خمینی(ره)توانست درایران اسلامی به حاکمیت برسد و اهداف بلند خود را در راستای بنای تمدن نوین اسلامی ایرانی پیگیری نماید. اما به نظر میرسد این مبارزه چند جانبه هنوز ادامه دارد اکنون که انفلاب به مرز چهل سالگی از عمر خویش نزدیک میشود،هنوز تفکرغربگرایی وغرب را برتر دیدن وکعبه آمال دانستن و تلاش برای رنگ غربی به خود گرفتن هنوز ادامه دارد. شوربختانه این تفکر انحرافی،هنوز در بدنه دولت های برخواسته از انقلاب اسلامی ادامه دارد. یک نمونه اخیر آن اظهارات مشاور محترم دولت یازدهم است که می-گوید: ما جز قورمه سبزی وآب گوشت هیچ برتری دیگربردیگر نداریم!!اگراین اظهارات از روی درد شناسی وتلنگر برای بیدار شدن باشد، مطلوب است؛اما با توجه به سبک وسیاق اظهارات ایشان وهمفکران ایشان به نظرمی¬رسد،این اظهارات ازنوع «عجز»در برابر بیگانه وبرتر دانستن دیگران و لزوم پیروی عاجزانه از غرب است. حافظه ملت ما فراموش نکرده است که چند ماه پیش نیز،یکی از وزیران دولت یازدهم که اتفاقا برکرسی وزارت یکی از وزارت خانه های کلیدی تکیه زده است- که قاعدتا باید به فکرتولید ملی واستقلال اقتصادی باشد،برای معالجه گوش مبارک!به کشورآلمان رفت و پسس ازبازگشت گفت: تکنولوژی که گوش من با آن جراحی شده است تا 80سال دیگر به ایران نمیرسد!!این سخن وزیر دولت جمهوری اسلامی است که می¬خواهد سکان هدایت صنعت کشوررادردست داشته باشد واز«تولیدملی و سرمایه ایرانی»حمایت کند!.شوربختانه برخی مواضع که مشابه آن دربرخی دولت های گذشته نیزشنیده شده است. شنونده را به یاد جمله معروف سرلشکر«رزم آرا»می اندازد که در مجلسِ یخ زده آن روز درمقابله با نهضت ملی نفت گته بود«ما لیاقت اداره یک کار خانه سیمان را نداریم!»ما را چه به ملی کردن صنعت نفت؟متاسفانه این نوع طرز فکر همچنان در برخی افراد وجود دارد.نمونه دیگر آن،روز پنج شنبه 22آبان در«برنامه پیک بامدادی»بعد ازخبر ساعت هشت صبح، مسئولی از«ایران خودرو»در پاسخ به این پرسش که چرا کیفیت تولیدات داخلی خودرو پایین است؟گفت: ما در سه سال گذشته تحریم بوده ایم وخودرو سازهای دنیا،حتی با ما سلام علیک هم نمی¬کنند!

آنها به ما،دانش فنی خودرو های جدید را نمیدهند!این دلیل اصلی کیفیت نازل خودروهای داخلی است(نقل به مضمون)ایشان سپس سه سال را به دهسال افزایش داد و گفت: تحریمها دردهسال قبل هم وجود داشته است!نکته جالب اینکه مجری محترم هم نپرسید که پس تولید دانش فنی چه میشود؟ واگر تحریم سه سال یا دهسال است ،چرا در 35سال گذشته برای این امراقدامی نشده؟آیا بعد از 50سال سابقه خودرو سازی ما همچنان باید چشم به بیگانه داشته باشیم که دانش فنی چهل سال قبل و از رده خارجِ خود را به ما بدهند و ما نیز،تا چهل سال بعد،همان را سرِهم کرده وبه دست خلق الله بدهیم؟مگر نه این که کشوری مثل کره جنوبی توسعه خودرا همزمان با روند توسعه در قبل از انقلاب ایران آغازکرد؟چرا اکنون ما مصرف کننده تولیدات کره جنوبی هستیم؟

به مهدس ترکان نیز باید گفت پس گل به جمال شما و دوستانتان !شما که حد اقل16 سال همه کاره کشور بودید چرا از آبگوشت و قورمه سبزی فاصله نگرفتید؟!چراکشور را توسعه ندادید که امروز افتخارش به قول شسما فقط آبگوشت وقورمه سبزی نباشد؟اصولامردم صابر و فداکار ایران -که همه سختی هارا بجان خریده اند- باید این اعتراض را به شما مسئولین داشته باشند! شما به چه کسی معترضید؟

آری متاسفانه ،در حالیکه جمله «ما میتوانیم» حضرت امام خمینی(ره) را ملت ایران باور کرد و در بسیاری از حوزه ها «توانست» و بعدا نیز انشاالله «خواهد توانست »وحتی ملل منطقه هم این توان باور کرده اندودر این مسیر قدم برمیدارند هنوز تفکر خود کم بینی در برخی مسئولان خودی وجود دارد.
 
*عضو هیات علمی دانشگاه بو علی سینا