غدیر، فریادی یه بلندای تاریخ

گروه مذهبی بولتن نیوز، در سال دهم هجرت، رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏ و‏آله به آخرین حج رفتند که به حجة الوداع معروف شد. به هنگام بازگشت از مکه هنگامی که رسول‌ اکرم در روز 5‌شنبه 18 ذی‌الحجه به استراحتگاه جُحفه و وادی غدیر خم رسیدند و پیش از آنکه اهالی شام، مصر و عراق از جمعیت حاجیان جدا شوند، جبرئیل امین از جانب خداوند بر ایشان نازل گردید و آیه 67 سوره مبارکه مائده را نازل نمود و از جانب حق تعالی، رسول اکرم را امر نمود تا حکم آنچه را که در قبل بر پیامبر درباره امام علی نازل گشته بود، به مردم ابلاغ نمایند.:« يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ. (ای پيامبر ، آنچه را از پروردگارت بر تو نازل شده است به مردم برسان ، اگر چنين نکنی امر رسالت او را ادا نکرده ای خدا تو را از مردم حفظ می کند ، که خدا مردم کافر را هدايت نمی کند).

در این زمان بود که پیامبر اکرم جمله معروف را فرمود: مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ «هر کس من مولای اویم، علی مولای اوست».

سند غدیر
آنچه که بر سیمای غدیر، رنگ جاودانگی می‌زند، نزول 2 آیه از قرآن‌کریم، یکی آیه 67 سوره مائده و دیگری آیه 3 سوره مائده در ارتباط با این رویداد بزرگ است که بر طبق نظر مفسران نام‌آور شیعه و سنی، شأن نزول این آیات، مربوط به واقعه غدیر خم می‌باشد. واقعه غدیر یکی از مهمترین وقایع تاریخ پرفراز و نشیب اسلام است که در بین عامه مسلمانان، واقعه‌ای پذیرفته شده و قطعی تلقی می‌گردد. در میان علمای اهل تسنن از قرن دوم تا قرن سیزدهم، 360 تن، حدیث غدیر را در آثار خویش نقل نموده‌اند که 3 تن از صاحبان صحاح سته (صحاح ششگانه) و دو تن از پیشوایان فقهی اهل تسنن نیز در شمار این بزرگان جای دارند.

پیام غدیر
واقعه غدیر از عظمت و ضرورت ولایت و ریشه‏ای بودن این مسئله خبر می‏دهد. رسول اکرم صلی‏الله‏علیه ‏و‏آله در آن هنگام و در زیر آن آفتاب سوزان، آن همه جمعیت را برای چه نگه می‏دارد و چه پیامی برای‏شان دارد. این پیام اساسی‏ترین پیام دین بود و به راستی رسول صلی‏الله‏علیه ‏و‏آله بر عظمت و ضرورت آن واقف بود که مردم را در آن گرمای سوزان نگه داشت و رسالت آسمانی خویش را به مسلمانان ابلاغ فرمود.
غدیر، خنثی کننده توطئه
غدیر خم منافقان را فلج کرد و مانع اجرای نقشه‏ها و توطئه‏های شیطانی‏شان شد. آنچه می‏توانست همه نقشه‏های منافقان را یکجا خنثی و اسلام را در چنان برهه حساسی حفظ کند، تعیین جانشین پیامبر و اعلان رسمی آن بود، چنان که حضرت زهرا(س) در این‏باره می‏فرمایند: «پیامبر در روز غدیر، عقد ولایت را برای علی علیه السلام محکم کرد» .

خلاصه مکتب وحی
«غدیر» عصاره و نتیجه خلقت و چکیده تمام ادیان الهی و خلاصه مکتب وحی و واقعه‏ای به بلندای تاریخ است. این نام مقدس، عنوان عقیده ما و اساس دین است. غدیر ثمره نبوت و میوه رسالت است غدیر تعیین کننده خط‏ مشی مسلمانان تا آخرین روز دنیاست. غدير دريايى از معارف است. فقه، فرهنگ، كلام، اخلاق و تفسير، همه را دارد؛ ولى دريغ كه گوهرهايش تا كنون استخراج نشده است، هر چند دستان سخاوتمند امواج غدير گاه دانه‏هاى گرانبهايى را به ساحل‏نشينانش ارزانى داشته است. غدیر ماجرایی سرنوشت‏ساز است که «خطبه غدیر» شاخص‏ترین و زنده‏ترین سند آن است.


غدیر؛ تداوم خط نبوت
واقعه غدیر خم که در آخرین سال زندگی رسول گرامی اسلام رخ داد و در آن علی علیه السلام به جانشینی آن حضرت برگزیده شد، حادثه‏ای تاریخی نیست که در کنار دیگر وقایع بدان نگریسته شود. غدیر تنها نام یک سرزمین نیست؛ یک تفکر است. غدیر، نشانه و رمزی است که از تداوم خط نبوت خبر می‏دهد. غدیر، نقطه تلاقی کاروان رسالت با طلایه‏داران امامت است. آری، غدیر خم یک سرزمین نیست؛ چشمه‏ای است که تا پایان هستی می‏جوشد؛ کوثری است که فنا برنمی‏دارد؛ و افقی است بی‏کرانه و خورشیدی است عالم ‏تاب.

فرازی از خطبه غدیر خم
ای مردمان! نماز را به پای دارید ، زکات مال خود را ادا کنید، آنچنان که خداوند  به شما امرکرده است . پس اگر مدتی بر شما گذشت و در انجام دستورات الهی کوتاهی نمودید یا فراموش کردید، علی در میان شما و صاحب امر شما است و احکام الهی را برای شما بیان میکند. او امامی است که خداوند او را بعد از من برای هدایت شما منصوب فرموده و جانشین من قرار داده است .او کسی است که هر چه از او بپرسید جواب خواهد داد و آنچه را که نمی دانید به شما تعلیم خواهد داد. شما باید بدانید و آگاه باشید که تمام احکام را از حلال و حرام نمیتوان در یک مجلس برای شما بیان نمود زیرا تعداد آنها بیش از حد احصا است. پس چگونه ممکن است من برای شما در اینجا هر چه حلال و حرام است بیان کنم ؟ لذا مامور شدم از طرف خداوند متعال تا از شما برای علی به عنوان وصی و جانشین بعد  از خودم  بیعت  بگیرم  و  پیشوایان  بعد از او  را که  فرزندان من و از نسل او می باشند به شما معرفی کنم . پیشوایانی که آخر آنها قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم ) مهدی است و در میان مردم به حق حکم خواهد کرد و تا روز قیامت وضع بدین منوال خواهد بود.
امام رضا عليه‏السلام فرمود: « در اين روز به يكديگر تبريك و تهنيت بگوييد و هرگاه برادر مؤمن خود را ملاقات كرديد، بگوييد: " اَلحَمدُ لله الذی جَعَلَنا مِنَ المُتِمَسِّکین بِوِلایَةِ علی بنِ ابی طالب"  سپاس خدايى را كه ما را از تمسك كنندگان به ولايت امير مؤمنان على عليه‏السلام قرار داده است.
   
*عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه پیام نور