واکاوی ظرفیت پالایشی آمریکا و درس‌هایی برای ایران

گروه اقتصادی، برخلاف تصور برخی کارشناسان و مدیران صنعت نفت، خوراک تحویلی به پالایشگاه‌های امریکا طی سی سال گذشته از ۱۱٫۵ میلیون بشکه در روز به ۱۶٫۳ میلیون بشکه در روز رسیده است و با وجود فراز و نشیب های مختلف به طور متوسط سالانه ۱٫۳۸ درصد رشد داشته است.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از عیارآنلاین، بررسی صنعت پالایش در ایالات متحده امریکا طی سی سال گذشته می‌تواند به برخی شبهات پیرامون روند سرمایه گذاری و تغییر ظرفیت یکی از کشورهای پیشرو در این صنعت پاسخ دهد. بنابراین، عیارآنلاین قصد دارد با انتشار سلسله یادداشت هایی به واکاوی ظرفیت پالایشی امریکا طی سی سال گذشته بپردازد و پاسخگوی پرسش‌های فوق باشد. اولین قسمت از این سلسله یادداشت ها در ادامه می آید:

در سال ۱۹۸۵ مقدار نفت خام تحویل داده شده به کل پالایشگاه‌های ایالات متحده امریکا برابر ۱۱٫۵ میلیون بشکه در روز بوده است. از آن سال تاکنون صنعت پالایش امریکا سه دوره متفاوت را گذرانده است. دوره اول دوره رونق پالایشگاهها، دوره دوم به نوعی رکود بازار پالایشگران و دوره سوم دوره رونق دوباره کسب وکار فعالان این صنعت بوده است.

از سال ۱۹۸۵ تا ۲۰۰۵ دوره بیست ساله ای است که نیاز امریکا به فراورده های نفتی روندی صعودی داشته است و در نتیجه خوراک تحویل داده شده به پالایشگاه‌ها روند افزایشی را طی کرده است. در ابتدای این دوره نفت خامی که پالایشگران امریکایی پالایش کرده اند، به طور متوسط ۱۱٫۵ میلیون بشکه در روز بوده است که این رقم با نرخ متوسط رشد سالانه ۲٫۲۸ درصدی در اواخر دوره به ۱۶٫۷ میلیون بشکه در روز رسید. به عبارت دیگر، در طول این دوره بیست ساله، مقدار خوراک تحویل داده شده به پالایشگاه ها ۴۵ درصد رشد داشته است.

دوره دوم که از اوت ۲۰۰۵ آغاز شده است و تا اواسط سال ۲۰۰۸ میلادی ادامه داشته است، به دلیل رکود اقتصادی ایالات متحده امریکا و به تبع آن رکود اقتصادی در کل جهان، مصرف فراورده های نفتی محدودتر از گذشته بوده است و به همین دلیل خوراک پالایش شده توسط پالایشگران نفت آمریکا نیز کاهش داشته است. خوراک پالایش شده در ابتدای دوره رکود توسط پالایشگاهها ۱۶٫۷ میلیون بشکه در روز بوده است درحالی‌که با طی کردن یک روند نزولی با نرخ متوسط سالانه ۳٫۸۹- درصدی در سال ۲۰۰۸ به ۱۴٫۸ میلیون بشکه در روز رسید.

در دوره دوم یا به عبارت دیگر دوره رکود صنعت پالایش در امریکا، سرمایه گذاری ها در این صنعت نیز کاهش پیدا می کند که این موضوع در مجموع ظرفیت پالایشی ایالات متحده به خوبی نمایان است.

دوره سوم که از سال ۲۰۰۸ آغاز شده و تاکنون نیز ادامه پیدا کرده است. دوره رونق دوباره امریکا در سرمایه گذاری های مربوط به صنعت پالایش است. طی این دوره خوراک پالایشگاهها با رشد متوسط سالانه ۱٫۶۶ درصدی در سال ۲۰۱۴ به ۱۶٫۳ میلیون بشکه در روز رسید. بر اساس تحلیل برخی کارشناسان، پیشران اصلی افزایش ظرفیت پالایشی در این دوره عبارت است از افزایش تولید نفت داخلی ایالات متحده امریکا از منابع غیر متعارف که موجب شده است قیمت نفت WTI به طور قابل ملاحظه ای کاهش پیدا کند و همین موضوع حاشیه سود خوبی را برای پالایشگران به ارمغان بیاورد. افزایش حاشیه سود پالایشگاه‌ها نیز موجب بالاتر رفتن انگیزه سرمایه گذاران بخش خصوصی شده است.

نمودار ۱- روند خوراک تحویل داده شده به پالایشگاههای امریکا در سی سال گذشته خوراک ورودی پالایشگاه های آمریکا


لازم به ذکر است در کنار پیشران قیمتی برای سرمایه گذاری در صنعت پالایش، قانون «منع صادرات نفت خام» نیز که عمری چهل ساله دارد، به افزایش ظرفیت پالایشی امریکا کمک شایانی کرده است. در سال ۱۹۷۵، پس از تحریم نفتی اعراب و افزایش چند برابری قیمت نفت و تهدید شدن اقتصاد آمریکا و برخی دیگر از کشورهای غربی، کنگره آمریکا قانون «سیاست انرژی و محافظت» را تصویب کرد. یکی از بخش های این قانون، ممنوعیت صادرات هر گونه نفت تولید شده در آمریکا بود. این در حالی بود که تا آن زمان آمریکا نه تنها به طور خالص واردکننده نفت بود، بلکه سهم واردات نفت این کشور از کل مصرف طی سالهای ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۵ افزایش نیز یافته بود و از ۱۸% به ۳۶% رسیده بود. با این وجود، کنگره آمریکا به دلیل اهمیت بالای تأمین نفت خام مورد نیاز کشور، تصمیم گرفت اندک صادرات موجود نفت را نیز ممنوع کند.(۲)

با توجه به این قانون، شرکتهایی که قصد صادرات نفت خام را داشتند برای اینکه با مشکل مواجه نشوند اقدام به ساخت پالایشگاه و صادرات فراورده می کردند. به عنوان نمونه، در ماه مارس ۲۰۱۴، شرکت BP تصمیم گرفت با تأسیس یک پالایشگاه کوچک در آمریکا، فراوری اندکی روی نفت انجام دهد به طوری که محصول حاصل رسماً نام «نفت خام» به خود نگیرد و بتواند آن را صادر کند.(۳) البته این قانون در سال ۲۰۱۴ میلادی به دلیل مازاد عرضه نفت خام در امریکا لغو شده است.

در مجموع، طی سی سال گذشته خوراک تحویلی به پالایشگاه‌های امریکا از ۱۱٫۵ میلیون بشکه در روز به ۱۶٫۳ میلیون بشکه در روز رسیده است و با وجود فراز و نشیب های مختلف به طور متوسط سالانه ۱٫۳۸ درصد رشد داشته است. بنابراین، نفت پالایش شده در امریکا برخلاف تصور برخی کارشناسان و مدیران صنعت نفت، در طول سی سال گذشته نه تنها یک روند نزولی را طی نکرده بلکه افزایش قابل توجهی نیز داشته است.