روحانی امسال در سازمان ملل کار سخت تری در پیش خواهد داشت

گروه بین الملل، المانیتور در مقاله ای به سفر امسال رییس جمهور به نیویورک و جنبه های مختلف این سفر پرداخته است. در این مقاله ادعا شده است که پرونده حقوق بشری ایران باعث دشوارتر شدن کار روحانی در سازمان ملل خواهد شد. همچنین به احتمال همکاری میان دو کشور  در زمینه های مختلف اشاره شده است.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از المانیتور، سال گذشته، زمانی که رییس جمهور ایران حسن روحانی برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک آمد، امیدهایی مبنی بر تغییر بنیادی روابط ایران و آمریکا وجود داشت.

روحانی در قامت یکی از بزرگان واقع گرای ایران، با نمایش قوی در انتخابات ریاست جمهوری و دستاوردهای دیپلماتیکی که یک دهه پیش به عنوان یک مذاکره کننده ارشد هسته ای داشت، هم صحبتی ایده ال برای دولت باراک اوباما به نظر می رسید.

اما با بازگشت روحانی به مجمع سالانه در نیویورک، ضد احمدی نژاد بودن دیگر برای وی کافی نیست. گرچه جایگاه کنونی ایران مطمئنا بهتر از زمان احمدی نژاد است، اما رهبران ایران هنوز نیاز به یک توافق هسته ای بلندمدت دارند که  باعث کاهش تحریم های بین المللی بر ضد ایران شده و اجازه ورود آن به ساختار قدرت جهانی که هنوز هم به شدت تحت تاثیر آمریکاست را بدهد.  

شک و تردیدها در مورد مذاکرات هسته ای موجب گمانه زنی هایی مبنی بر عدم حضور روحانی در اجلاس امسال شد. روحانی همچنین تصریح کرده بود که رویکرد احمدی نژاد را در پیش نخواهد گرفت، کسی که در هر هشت سال دوران ریاست جمهوری خود همواره در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل شرکت می کرد، با اینکه با دیپلماسی متناقض و گاهی غیر قابل پیش بینی اش، چیز زیادی برای گفتن نداشت. در پایان، روحانی با طرح ریزی یک برنامه زمانبندی شلوع دیدار با رسانه ها و دیگر مجامع، علاوه بر سخنرانی در مجمع عمومی در 25 سپتامبر، جا پای احمدی نژاد گذاشته است.

روحانی نخست در 23 سپتامبر با جلسه صبحانه با سردبیرها و خبرنگاران ارشد آمریکایی برنامه خود را شروع می کند، سپس همان روز عصر یک جلسه غیررسمی با داشجویان ایرانی خواهد داشت، درست قبل از مصاحبه با فرید زکریا در هتل و سپس جلسه ای خودمانی با اعضای کلیسای جامع سنت جان. . در 26 سپتامبر نیز یک جلسه شام با ایرانی- آمریکایی ها برنامه ریزی شده است. اما برخلاف سال گذشته، مقامات ایرانی گمانه زنی ها در مورد دیدار اوباما با روحانی را رد کرده اند. تماس تلفنی بین این دو در سال گذشته باعث تحریک تندروهای ایرانی شد که در ماه های گذشته قوی تر هم شده اند. از آنجا که سخنرانی اوباما یک روز قبل از روحانی است، احتمال کمی وجود دارد ککه این دو در راهروهای  محوطه سازمان ملل یک دیدار «تصادفی» با یکدیگر داشته باشند.

مساله دیگری که باعث می شود بیشتر به یاد حضور احمدی نژاد در نیویورک بیفتیم این است که احتمالا امسال روحانی با انتقادات قابل توجهی در مورد سیاست های داخلی ایران مواجه خواهد شد، به خصوص در مورد حقوق بشر. اگر مقامات ایرانی نتوانند خبرنگار واشنگتن پست یعنی جیسون رضاییان و همسر وی را پیش از رسیدن روحانی به آمریکا آزاد کنند این امر تشدید خواهد شد.

هاله اسفندیاری، مدیر بخش خاورمیانه مرکز بین المللی وودرو ویلسون به المانیتور گفت:‌« روحانی احتمالا مواجهه سخت تری با مطبوعات نسبت به سال گذشته خواهد داشت، زمانی که وی به عنوان رییس جمهور جدید به اینجا آمد و قول اصلاحات فراگیر را داد.» اسفندیاری افزود: « اگر رضاییان تا زمان رسیدن روحانی آزاد نشود، این مساله نشان دهنده ناتوانی روحانی در کنترل سازمان های امنیتی ایران و قوه قضاییه آن است.»

رضاییان بعد از آخرین دور مذاکرات چندجانبه هسته ای ماه جولای دستگیر شد. این ایرانی- آمریکایی و همسر وی  هنوز به صورت رسمی تفهیم اتهام نشده اند و دستگیری آنها عموما در راستای تلاش تندروهای ایرانی برای تحت فشار قرار دادن روحانی تعبیر شده است، کسی که قوه قضاییه یا سرویس های امنیتی را کنترل نمی کند. ایران همچنین با انتقاداتی در مورد استفاده گسترده از مجازات اعدام، تبعیض علیه اقلیت های دینی، تحت فشار قراردادن مطبوعات و تلاش برای سانسور اینترنت مواجه است.

روحانی در دیگر  حوزه ها بهتر عمل کرده است. کاهش نسبتا کم تحریم ها به خاطر توافق موقت هسته ای سال گذشته و مدیریت اقتصادی رقابتی تر باعث خروج ایران از رکود بعد از نه فصل متوالی رشد منفی شد. در بعضی بخش ها، مانند صنعت خودرو،  بهبود قابل توجهی حاصل شده است و ایران فروش محصولات پتروشیمی و نیز نفت را افزایش داده است. اما نرخ بیکاری همچنان بالاست و اکثر تجار خارجی که در ماه های اخیر به ایران سفر کرده اند از امضای قرارداد تا زمانی که مساله هسته ای ایران به طور کامل حل نشود خودداری کرده اند.

هنوز مشخص نیست که رهبر معظم ایران، آیت الله خامنه ای تا چه حد به مذاکره کنندگان ایرانی اجازه خواهد داد تا بر سر مسائل اصلی مانند اندازه برنامه غنی سازی ایران و مدت زمان محدودیت ها کوتاه بیایند. وزیر خارجه محمد جواد ظریف، در هفدهم سپتامبر در شورای روابط خارجی در نیویورک حاضر شد و گفت که ایران متعهد به حل این مساله است، اما تعداد سانتریفیوژهای در حال کار خود (10،000 عدد) را کاهش نخواهد داد یا قراردادی را نخواهد پذیرفت که این محدودیت 10000 هزار عددی را بیش از 5 سال اعمال کند.

با غیرمحتمل بودن توافق هسته ای در طی دو هفته آینده، روحانی و ظریف احتمالا با دیگر اعضای سازمان ملل در مورد تهدید فزاینده گروه داعش صحبت خواهند کرد و مخالفت ایران با این گروه تروریستی را اعلام می کنند. خامنه ای درخواست آمریکا از ایران برای همکاری بیشتر را رد کرده است، اما آمریکا و ایران تحرکات نظامی خود در عراق به صورت غیر مستقیم از طریق مقامات عراقی و کرد هماهنگ کرده اند.

ریچارد هاس، رییس شورای روابط خارجی، به المانیتور گفت: «آمریکا باید همچنان به دنبال رسیدن به یک توافق هسته ای باشد که بتواند با آن کنار بیاید و به طور همزمان راه های همکاری با ایران در عراق، سوریه و افغانستان را بررسی کند، گرچه به صورت محدود یا پنهانی. مساله امتیاز دادن یا کوتاه آمدن نیست، بلکه مساله این است که دو دولت می توانند در مواقعی که منافع شان تلاقی پیدا می کند با یکدیگر همکاری کنند یا هم سو باشند و در ضمن همچنان با یکدیگر مخالف باشند و بر ضد یکدیگر عمل کنند.»

گری سیک، دیگر ناظر قدیمی اوضاع ایران که در بحران گروگان گیری سال 1981 با ایرانیان تعامل داشت می گوید که رشد داعش و نیز مذاکرات متناوب هسته ای باعث کاهش دشمنی آمریکا با ایران شده است.

سیک به المانیتور گفت:«در طی یک سال مذاکرات سطح بالا با ایران در مورد مساله هسته ای، مردم این ایده را قبول کرده اند که ما می توانیم با آنها صحبت کنیم. در واقع ما و آنها در عراق در یک جبهه می جنگیم.»

در مورد روحانی، سیک می گوید که وی انتظار ندارد که امسال نیز همان استقبال سال گذشته از روحانی صورت بگیرد. سیک گفت که اکنون فضا بسیار عقلانی تر است، و  در بعضی جهات «طبیعی تر... مردم دیگر کمتر از این تعجب می کنند که ما می توانیم با ایران به توافق برسیم و زمینه های همکاری مشترکی پیدا کنیم. حداقل در این سطح، ما پیشرفتهایی داشته ایم.»