لطفا به شعور مخاطب احترام بگذارید!

گروه هنرهای تجسمی، طراح پوستر فیلم «عصبانی نیستم» با انتقاد از وضعیت طراحی پوستر برای سینما گفت: طراحان باید به شعور مخاطب احترام بگذارند.

به گزارش بولتن نیوز، طاها ذاکر درباره وضعیت طراحی پوستر در ایران اظهار کرد: شاید در گذشته استفاده از چهره بازیگران و جذابیت و کاریزمای آن‌ها در پوستر فیلم، راهی برای جذب مخاطب بود، اما این روش دیگر منسوخ شده است. از زمانی که دوره فیلمفارسی به سر آمد و مردم به دلایل مختلف از سینما دور شدند، دیگر ستاره‌ها مثل گذشته قدرت کشاندن مردم به سینما را ندارند. از زمانی که بازیگران طنز تلویزیون به سینما آمدند و مردم برای خندیدن به دیدن فیلم‌ها رفتند، شاهد طراحی پوسترهایی بودیم که این بازیگران طنز را در حالت‌های عجیب و غریب نشان می‌داد.

این طراح تاکید کرد: پوسترها دیگر عنصر تبلیغاتی نیستند. آن‌ها گاهی آنقدر زرد هستند که خود فیلم واقعا این طور نیست. مثلا پوستری که برای DVD فیلم «هیچ» عبدالرضا کاهانی طراحی شده بود، طوری بود که خود کاهانی می‌گفت من خجالت می‌کشم وقتی آن را می‌بینم. باید در این زمینه به شعور مخاطب احترام گذاشت. رویکردی که در پیش گرفته شده در نهایت به ضرر سینما، تهیه‌کننده‌ها و پخش‌کننده‌ها تمام می‌شود.

او افزود: تکلیف من به عنوان مخاطب سینما برای دیدن یک فیلم روشن است. شاید هنوز کسانی باشند که به خاطر چهره بازیگران به سینما بروند، اما این موضوع، غالب نیست. فیلم‌های اصغر فرهادی را به خاطر ستاره‌هایش نگاه نمی‌کنند و دلیل دیگری برای پرفروش شدن آن‌ها وجود دارد.

ذاکر درباره پوسترهای طراحی شده در چند دهه قبل گفت: در دهه 50 و 60 خیلی پوسترهای خوبی داشتیم که توسط هنرمندان مختلفی مثل آقای شیوا، ممیز، اخوان، مثقالی، کیارستمی، آغداشلو و... طراحی شدند و در تاریخ طراحی پوستر به کارهای ماندگاری تبدیل شدند؛ پس از گذشت چند سال، پوستر خوب فقط برای فیلم‌هایی بود که عوامل‌شان به آن نگاه جدی داشتند. مثل فیلم‌های داریوش مهرجویی و مسعود کیمیایی.

این طراح ادامه داد: با این حال در این دوره شاهد هستیم که حتی فیلم‌های این کارگردان‌ها هم پوستر مناسب ندارند. به عنوان مثال پوستری که برای فیلم «چه خوبه که برگشتی» مهرجویی طراحی شده، فارغ ازخود فیلم‌، هیچ نشانی از آثار این کارگردان ندارد. شاید اتفاقی که در مسیر فیلمسازی این کارگردان‌ها افتاده باعث شده دیگر دغدغه‌ای به اسم پوستر فیلم نداشته باشند. با این حال هنوز هم پوسترهایی در سینما طراحی می‌شوند که قابل توجه هستند و طراحان آن‌ها اصول این حرفه را در طراحی آن‌ها رعایت کرده‌اند. مثل پوستری که آرش صادقی برای فیلم «شیرین» کیارستمی و مجید عباسی برای فیلم «شب» نیکی کریمی طراحی کردند.

او همچنین اظهار کرد: برخی کارگردانان جوانی که در سینما مشغول‌ فعالیت هستند به طراحی پوستر برای فیلم‌شان اهمیت زیادی می‌دهند. آن‌ها نگاه هنرمندانه‌تری به این مقوله دارند. به عنوان مثال پوستری که توسط «کانون ایران نوین» برای فیلم «ماهی و گربه» به کارگردانی شهرام مکری طراحی شد، نمی‌خواهم بگویم فوق‌العاده است، اما با فضای طراحی پوستر برای سینمای ایران تفاوت زیادی دارد.

ذاکر همچنین عنوان کرد: برخی پوسترها هم هستند که از المان‌هایی در آن‌ها استفاده می‌شود که مستقیما در خود فیلم نیستند. پوستری که مجید کاشانی برای فیلم «تنها دوبار زندگی می‌کنیم» بهنام بهزادی طراحی کرد، نمونه‌ای از این پوسترهاست. در این پوستر از «پروانه» به عنوان موجودی که دوبار و به شکل کرم و پروانه زندگی می‌کند استفاده شده است، در حالی که این موجود در هیچ جای فیلم حضور ندارد. در سینمای دنیا هم شاهد طراحی این پوسترها بوده‌ایم؛ پوستری که برای فیلم «بچه رزمری» ساخته رومن پولانسکی طراحی شد، تصویر یک کالسکه بچه است که روی تپه‌ای قرار گرفته. در حالی که در فیلم چنین صحنه و سکانسی وجود ندارد.

ذاکر در ادامه به اصول طراحی پوستر اشاره و اظهار کرد: طراحی پوستر برای یک فیلم مثل طراحی برای یک کتاب است. کسی که کتاب را نخوانده باشد، نمی‌تواند کاری متناسب با مفهوم آن ارائه کند، مگر در موارد خاص که کتاب‌ها حجیم هستند و می‌توان خلاصه‌ای از آن را مطالعه کرد. بنابراین یک طراح باید روی موضوع فیلم اشراف داشته باشد تا کار مناسبی ارائه کند. به جز سلطه‌ی پخش‌کننده‌ها، طراحانی که این عرصه را تسخیر کرد‌ه‌اند اما کار مناسبی ارائه نمی‌کنند از دیگر گرفتاری‌های عرصه طراحی پوستر برای سینماست.

او افزود: آن‌ها با آثارشان چه از لحاظ محتوایی و چه از لحاظ تکنیکی، سطح فیلم و سلیقه مخاطب را پایین می‌آورند. روابط کارگردان و تهیه‌کننده با بازیگران هم از دیگر مشکلات این عرصه است. آن‌ها از طراحان می‌خواهند تصویر 10 تا بازیگر را در یک پوستر جا بدهند. 70 درصد پوسترهایی که برای فیلم‌های ما طراحی می‌شوند به اصطلاح «پوستر کله» هستند. یعنی عکس پرسنلی بازیگرها را کنار هم می‌گذارند و یک پوستر تحویل می‌دهند. همه این مشکلات باعث می‌شود آن‌هایی که خلاقانه و هنری کاری می‌کنند کم‌کم به خاطر گوشه‌نشینی و انزوا کار را رها کنند.

طراح پوستر فیلم «گنجشگک اشی مشی» درباره آثار خود نیز گفت: کسانی که ما با آن‌ها کار می‌کنیم، دغدغه فروش فیلم را به مسئله طراحی پوستر ربط نمی‌دهند. آن‌هایی که دنبال فروش فیلم هستند برای جذابیت، از تصاویر بازیگران استفاده می‌کنند تا فیلم بفروشد. پوسترهایی که من طراحی کرده‌ام، به عنوان یک شناسنامه برای فیلم، هویت آن را بازگو می‌کند.

ذاکر همچنین اظهار کرد: من برای فیلم‌های «عصبانی نیستم»، «فصل باران‌های موسمی»، «گنجشکک اشی‌مشی»، «جان سودا» و «پرویز» پوستر طراحی کرده‌ام. پوسترهایی که اگر آن‌ها را کنار هم بچینید متوجه می‌شوید که تفاوت‌های بسیاری با هم دارند. در پوستر «پرویز» از عکس و تصویرسازی، در «عصبانی نیستم» از نوشته، در «جان سودا» از نقاشی و در «گنجشکک اشی‌مشی» از عکس و نقاشی استفاده کرده‌ام. تمام تلاشم این بوده که از اتفاقات و جریان‌های طراحی پوستر در ایران دور بمانم.

او خاطر نشان کرد: برای طراحی پوستر فیلم «عصبانی نیستم» از تایپوگرافی استفاده کردم که تجربه جدیدی در ایران بود. آن را پیش از دیدن فیلم طراحی کردم، چون به خاطر فضاسازی‌های سیاسی نسبت به فیلم، امکان دیدنش نبود. آقای مسعود احمدیان داستان فیلم را برایم تعریف کرد و با درمیشیان (کارگردان فیلم) هم گپ زدیم و پوستر طراحی شد. جالب این بود که اگر می‌خواستم پس از دیدن فیلم پوستری برای آن طراحی کنم هم همین حال و هوا را داشت.