پدر پدران اینترنت: پل اُتلِت

دهه‌ها پیش از آنکه آلن تورینگ کار در زمینه علوم کامپیوتر را شروع کند و در این زمینه یکی از پیشگام‌ها شود و نیز مدت‌ها قبل از اینکه انسان‌ها تصوری از اینترنت داشته باشند، یک مرد ایده‌آلیست و آینده‌بین بلژیکی به نام پُل اُتلِت، تصمیم گرفت که به کلیه اطلاعات موجود در دنیا نظم و سامان بدهد.

به همین خاطر در دهه‌های ابتدایی قرن بیستم، او به صورت خستگی‌ناپذیری مشغول نمایه‌سازی و بایگانی کردن اطلاعات مهم بشر شد و موفق شد اطلاعات موجود در ۱۵ میلیون کتاب، مجله، روزنامه، عکس، پوستر و قطعات هنری موزه‌ها را منظم کند.

جالب‌تر اینکه او این نمایه و این فرهنگنامه جهانی را تحت مالکیت خود قرار نداده بود و امکان استفاده و دسترسی همگانی را به آن داده بود.

او دوست داشت همه جهانیان به این اطلاعات دسترسی داشته باشند تا ارتباطی توأم با صلح بین تمدن‌ها ایجاد شود و دانش بشری در یک روند دموکراتیک به اشتراک گذاشته شود.

او با الهام با مفهومی که ولتر یا مارشال مک‌لوهان (دهکده جهانی) مطرح کرده بودند، اسم این مجموعه را Mundaneum گذاشت.

این سال‌ها ما اصلا نام «اتلت» را نشنیده بودیم، اما در واقع تلاش او روی نسل‌های زیادی از پیشگامان دانش اطلاعات تأثیر گذاشت و اگر نبود چه بسا پدران اینترنت، هیچ وقت به فکر تأسیس شبکه جهان‌گستر نمی‌افتادند.

«موندانئوم»، سیستم فایل کردن اطلاعات مخصوص خود را داشت، این فایل‌ها توسط خود اتلت طراحی شده بودند.

جالب است بدانید که در آن سال‌ها کارکنان موندانئوم به صورت مکاتبه‌ای به سؤالات مردم و دانشمندان پاسخ می‌دادند. تصور کنید که به جای یک جستجو در گوگل، نامه‌ای برای موندانئوم پست کنید تا آنها در فایل‌های آن به دنبال پاسخ سؤال شما بگردند و بعد پاسخ را برای شما پست کنند! در آن هنگام هر سال ۱۵۰۰ نامه توسط موندانئوم دریافت می‌شد.

بعد از یک دهه تلاش، موندانئوم به طور رسمی در سال ۱۹۲۰ افتتاح شد، اما متأسفانه این زمان مقارن شد با دوره اوج‌گیری نازی‌ها، آنها عقاید و اندیشه مخالف ایدئولوژی خود را تحمل نمی‌کردند.

آنها کار اتلت را ابتدایی و اتلاف انرژی می‌دانستند و تصورات عالی اتلت را درک نمی‌کردند. اتلت در سال ۱۹۳۴ رؤیای سیستمی را که داشت که در آن میلیون سند و عکس و فایل و صوت قابل جستجو باشند و به هم لینک شوند.

مسلما در آن زمان خبری از کامپیوترها متصل به هم و حافظه‌ای دیجیتالی نبود، پس اتلت در تخیلات خود به کتابخانه‌هایی از میکروفیلم و سیستم مکانیکی نمایه کردن و جستجوی این میکروفیلم‌های اطلاعاتی فکر می‌کرد.

در اهمیت افکر اتلت همین بس که بدانیم او ۲۵ سال قبل از تولید اولین ریزتراشه، ۴۰ سال قبل از ساخته شدن نخستین کامپیوتر و ۵۰ سال قبل از خلق نخستین مرورگر اینترنتی این اندیشه را در سر داشت.

اما اینها همه تخیلات اتلت نبودند، او همچنین ابزارهای تشخیص صوت، شبکه‌های وایرلس برای آپلود فایل‌ها، شبکه‌های اجتماعی و جوامع مجازی را هم پیشبینی کرده بود و البته چیزهایی که هنوز ما به انا نرسیده‌ایم یعنی به اشتراک گذاشتن تجربه‌های بویایی و چشایی!

در این تصویر، طرح اتلت را از شبکه جهان‌گستر اطلاعاتی‌اش می‌بینیم:

اتلت دوست داشت که موندانئوم ابزاری برای گردش آزاد اطلاعات در دنیا شود و از طریق آن صلح ممکن شود.

به زودی هجوم آلمان نازی شروع شد، اتلت احساس کرد که موندانئوم و ایده‌‌آل‌های سیاسی‌اش در خطر جدی هستند. به شدت نگران شد و نامه‌ای برای رئیس جمهور آمریکا -روزولت- نوشت و پیشنهاد داد که موندانئوم به آمریکا منتقل شود.

نامه اتلت در نشریات بلژیک هم منتشر شد، اما روزولت هیچگاه به این نامه پاسخ نداد. نامه دوم هم او هم بی‌پاسخ ماند. اینجا بود که از فرط استیصال او تصمیم گرفت که به نام انسانیت از نازی‌ها درخواست که کند موندانئوم را حفظ کنند.

متأسفانه در طی روزهای بعد از حمله، ۶۳ تُن از کتاب‌های اتلت به همراه همه فایل‌های او که قلب مجموعه‌اش را تشکیل می‌دادند، نابود شدند.

این امر اتلت را از درون ویران کرد، اما او رؤیایش را در طی اشغال حفظ کرد. ۴ ماه بعد از آزادسازی پاریس، اتلت فوت کرد.

اتلت سال‌ها قبل از کامپیوتر، اینترنت و حتی سیستم ضبط مغناطیسی اطلاعات زندگی می‌کرد، اما چیز مهم آینده‌بینی و آن پندار پیامبرگونه او بود.

منبع