معترضین افغان ایران را امپریالیسم نامیدند

گروه سیاسی - ویکی لیکس در بخش دیگری از سلسله اسناد محرمانه منتشره خود در رابطه با روابط ایران و افغانستان و آبهای هلمند که به تاریخ 12 مارس 1973 توسط مامورین اطلاعاتی و سفارت آمریکا در افغانستان نوشته شده است به موضوع اعتراضات در افغانستان علیه قرارداد بین ایران و افغانستان پرداخته است.

به گزارش بولتن نیوز، متن سند ترجمه شده منتشر شده توسط ویکی لیکس به شرح ذیل است:

1. خلاصه: در سخنرانی رادیویی عصر روز 10 مارس، نخست وزیر شفیق به گام های برداشته شده توسط افغانستان و ایران برای حل مسئله آبهای هلمند اشاره کرد. وی اظهار داشت که پیش نویس قرارداد مورد قبول دو طرف واقع شده و به زودی برای تایید به پارلمان تسلیم خواهد شد. در این سخنرانی اشاره ای به سفر نخست وزیر هویدا برای امضای قرارداد مذکور نشد. هویدا روز 12 مارس برای دیداری دو روزه وارد کابل شد.

2. شفیق بعدازظهر دهم مارس یک جلسه مطبوعاتی با حضور خبرنگاران برگزار کرد و همان بعد از ظهر در رادیو در مورد آبهای هلمند صحبت کرد. نکات اصلی سخنرانی به شرح زیر هستند:

الف) آبهای هلمند متعلق به افغانستان هستند اما این آبها راهی ایران نیز می شوند و مردم آنجا برای زنده ماندن به آنها نیازمندند، کشمکش طولانی مدت برسر حق آبه باید به شکلی حل و فصل شود که هر دو طرف از آن رضایت داشته باشند؛

ب) حل تمام مسائل به صورت کامل بسیار پیچیده است و آنچه اکنون اهمیت دارد حل و فصل مسائل مهمتر است (یعنی به توافقنامه فروش آب بعدا رسیدگی خواهد شد)؛

پ) موارد مطرح اینها هستند: 1) مصالحه بر سر تعیین میزان آب ورودی به ایران و نحوه اندازه گیری آن، 2) دو پروتکل در مورد داوری شکایات و مسئولیت کمیسیون رگولاتوری هر دو طرف

ج) تصمیم نهایی در مورد قبول این قرارداد را پارلمان و پادشاه خواهند گرفت.

3. از جزییات کنفرانس خبری اطلاعی در درست نیست، اما ما حدس می زنیم که نخست وزیر بر مبنای مزایای این قرارداد برای افغانستان از آن به شدت دفاع کرده است.روزنامه های طرفدار دولت اصلاح و انیس در 12 مارس سرمقاله ای در پشتیبانی از تایید قرارداد داشتند. سرمقاله روزنامه انگلیسی زبان کابل تایمز در 11 مارس نیز در تایید توافق بود.

4. جنبه های با اهمیت سخنرانی نخست وزیر موارد زیر هستند:

الف) وی پارلمان را شریک مساوی دولت می داند و حق آنها برای رد اقدام دولت را محترم می شمارد ب) اشاره وی به احتمال پیشرفت کشاورزی دره هلمند به خاطر "طلای سبز" آن و در نتیجه درآمد از ناحیه مبادلات خارجی برای افغانستان، و ج) تایید اینکه توافقنامه شامل یک پیمان و دو پروتکل است. روشن است که نخست وزیر با پارلمان با نرمی برخورد کرد زیر خیلی از نمایندگان با توافقنامه مخالفند.

5. تظاهرات بر ضد توافقنامه در 11 و 12 مارس نیز برگزار شد. در 11 مارس، حزب خلق میتینگی برگزار کرد اما امین، نماینده پارلمان که سخنران بود به محض اینکه بر ضد توافقنامه صحبت کرد توسط پلیس متوقف شد و به جمعیت دستور داده شد تا متفرق شوند. از سوی دیگر، میتینگ حزب پرچم در 12 مارس که ابتدا قرار بود در تپه زرنگار برگزار شود پس از ممانعت پلیس روبه روی ساختمان شهرداری کابل و تحت نظارت پلیس برگزار شد؛ و پلیس تلاشی برای جلوگیری از سخنرانی بربک، نماینده پارلمان نکرد. بربک از مقامات استبدادی حاکم بر افغانستان و جنگ طلبان ایرانی به خاطر این توافقنامه انتقاد کرد و جملات نقش بسته بر پارچه نوشته ها و تابلوها را تکرار کرد: "هویدا، به خانه ات برگرد" ، و " دولت هیچ حقی برای فروش خاک، هوا یا آب ندارد". وی به دولت افغانستان در مورد عواقب امضای این توافقنامه با ایرانیان "امپریالیست و توسعه طلب" هشدار داد و گفت که دولت مسئول عواقب بحرانی آن خواهد بود. بربک همچنین ایران، مخلوق امپریالست های آمریکایی و انگلیسی را از دسیسه بر ضد بلوچها و پشتو ها برحذر داشت. حجم جمعیت حاضر در کابل در ماههای اخیر بی سابقه بود.

6. خلاصه سخنرانی نخست وزیر به صورت زیر است:

" خواهران و برادران عزیز، ما در آستانه گشودن گرهی هستیم که برای یک قرن ما را اسیر خود ساخته است. من هراسان بودم که مبادا گذشت زمان باعث افتادن سایه شک و تردید بر سر حل این مساله شده باشد. آب مایع حیات است، و شما مطمئنا معتقدید که این آب می تواند مایه زندگی بخشیدن به دیگران نیز باشد... "زمان آن فرا رسیده که افغانها و ایرانیان با توجه به رسم همسایگی حق را به حقدار برسانند: یعنی اطمینان حاصل شود که به هر طرف آن مقدار آبی داده شود که باید داده شود. این نه تنها با اصول برادری مطابقت دارد، که مطابق با یک ضرب المثل پشتویی، جزیی ضروری از...

" امروز که من مطابق با قانون اساسی در حال سخنرانی در پارلمان هستم،آرزومند ادامه مرحله نهایی گفت و گوها در پارلمان افغانستان می باشم. در این مرحله و مراحل پیشین نکاتی وجود دارد که به خاطر حفظ منافع ملی نمی توانیم به تفصیل در موردشان صحبت کنیم مگر در جلسات غیرعلنی پارلمان. البته اعضای پارلمان می توانند براساس حق قانونی شان تصمیم بگیرند که این نکات را به شکلی که مطابق با منافع افغانستان باشد برای عموم مطرح کنند...

" راهکار چه مناسب باشد و چه نباشد همواره بر پایه دو اصل بنیادی سنجیده شده است. نخست، راهکار نباید در تضاد با واقعیات طبیعی و جغرافیایی باشد، و دوم آنکه مردم افغانستان باید در این راهکار تحقق منافع کشور را ببینند، مخضوضا نیازهای هموظنانی که در پایین دره هلمند سکنی گزیده اند...

"متنی که در حال آماده سازی آن هستیم راهکار مناسب را در خود دارد. سند ابتدایی پیش نویسی از پبمان تعیین سهم آب ایران است و توضیح می دهد که این آب باید چگونه تحویل داده شود. علاوه بر این سند دو سند دیگر نیز وجود دارند که مسئولیت کمیسرهای دو طرف و نحوه داوری اختلافات را مشخص می سازند. ما معتقدیم که در صورت موفقیت در امضای توافقنامه، سایه این مساله از فضای روابط بین دو ملت برای همیشه دور خواهد شد...

"همیشه دولت های افغانستان سعی کرده اند که با رسیدن به توافقنامه ای ناقص یا غیرواقعی مشکل جدیدی درست نکنند. حل این مسائل شاید نیازمند صد سال دیگر از حیات دو ملت می بود.

"در دوره اخیر که من دائما مشکلات آبی رودخانه هلمند را مدنظر داشته ام،همواره به زوایای آن اندیشیده ام. ما وظایف مهمی در قبال هموطنان مان در قسمت پایینتر هلمند داریم که انجام آنها نباید بیشتر به طول انجامد...

" ما به خوبی می دانیم که رودخانه هلمند زندگی بخش تمدن های بزرگی در این دره بوده است. اگر ما این رودخانه وحشی را با قدرت روح و جسم مردم مان رام کنیم خواهیم توانست محصولاتی در آن منطقه ارزشمند سرزمین مان تولید کنیم که نیازهای خودمان را برآورده کرده و باعث می شود که دیگران، از دور و نزدیک برای رفع نیازهایشان به ما مراجعه کنند...

"جهان امروز به همان میزان که در حوزه صنعت پیشرفت کرده تقاضامند افزایش تولید محصولات کشاورزی است.

"نیمروز و حوزه آبگیر آن باید سرزمین طلای سبز نامیده شوند.

"من فکر می کنم که این حق جوانان، معلمان، دانشجویان، نویسندگان و طبیعتا اعضای پارلمان است که همیشه نگران منافع کشور باشند...

" حرف آخر در مورد این مساله را پارلمان افغانستان می زند، که منعکس کننده خواسته ملت و پادشاه بلندمرتبه است که مظهر حق حاکمیت ملی است.

"اگر آنها کار ما را تایید کنند، من و همکارانم از خدمت گزاری به کشورمان بسیار مفتخر خواهیم شد. اگر آنها اشتباهی در کار ما ببینند، ما باز هم مفتخر خواهیم بود که قانون اساسی کشور اجازه نمی دهد که اشتباه یک دولت بر نسل های کنونی و آینده افغانستان تحمیل شود."