ايران نگران بسته شدن احتمالي تنگه هرمز بعد از توافق هسته اي است

گروه بين الملل- خوانندگان بیاد می آورند اوقاتی را که ایران تهدید می کرد که  تنگه هرمز را می بندد و مانع صادرات نفت کشورهای خلیج فارس می شود. حال در صورت موفقیت آمیز بودن مذاکرات اين ايران و شش كشور مذاكره كننده بر سر مسائل هسته اي ظرف چند ماه تحریم ها برداشته می شود، اکنون به نظر می رسد ایران خود نگران بسته شدن احتمالی تنگه هرمز است.

به گزارش بولتن نيوز به نقل از گلف نيوز_ سعدالله آل فتحی: اکبر ترکان ، دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد ایران ، به پرس تی وی ایران گفته : به تازگی ، "ایران در حال برنامه ریزی برای ساخت یک ترمینال جدید صادراتی نفت خام در بندر جاسک واقع در سواحل عمان است که دومین قطب محموله های نفت خام این کشور در خلیج فارس خواهد بود.

ایران ایجاد یک " منطقه ویژه اقتصادی " در بندر جاسک را تایید کرده و حسن روحانی رئیس جمهور این کشور نیز متعهد به ساخت یک ترمینال جدید صادراتی نفت خام شده تا  " از تاسیسات نفتی ایران در برابر هر گونه تهدید احتمالی علیه فعالیت در خلیج فارس و خاورمیانه، محافظت کند. "

این گزارش ها نشان می دهد که یک خط لولۀ 1200 کیلومتری از استان بوشهر کشیده می شود و گویا قرار است به خط لوله صادرات کنونی متصل شود و تا حدی پایانه صادراتی جزیره خارک را دور بزند . ترمینال جدید ظرفیت ذخیره سازی 20 میلیون بشکه را خواهد داشت و گزارش ها نشان می دهد که ساخت پایانه این 2.5 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.

این ایدۀ کاملا جدیدی نیست چرا که ایران در طول دهۀ 1980 ایده های مشابه زیادی از این دست را اعلام کرده یعنی زمانیکه سرگرم جنگ با عراق بود؛ مانند ساخت خط لوله ای برای دور زدن خلیج فارس هنگامی که پایانه ها و نفتکش های این کشور اغلب مورد حمله قرار می گرفت.  اما این پروژه ، باتوجه به مسیر سخت و هزینه های بالای مرتبط با ان هیچگاه اجرایی نشد.

در هر صورت، ظرفیت صادرات ایران در دهۀ 1970 به 6 میلیون بشکه در روز ( MBD ) رسیده بود و هنوزهم تا حد زیادی قابل دستیابی است ، اما صادرات واقعی این کشور  به خاطرکاهش تولید نفت و افزایش مصرف داخلی به 2.5 میلیون بشکه در روز کاهش یافته است.

حتی اگر صادرات ایران در سال های آینده افزایش یابد، بعید است که ظرفیت صادرات محدودیتی ایجاد کند. بنابراین، ساخت یک خط لوله جدید نمی تواند از لحاظ اقتصادی توجیه پذیر باشد و تنها می تواند به عنوان یک "گزینه استراتژیک" مد نظر قرار گیرد. از سوی دیگر، نزدیکی بندر جاسک به خلیج فارس و تنگه هرمز و تعداد ایستگاه های پمپاژ در طول این مسیر نیز به نظر نمی رسد برای گزینه های استراتژیک مفید واقع شود.   

روشن نیست که آیا این اطلاعیۀ جدید، از طرح دستکم هفت سالۀ ساخت یک خط لوله از بندر نکای خزر به سمت بندر جاسک برای حمل نفت تولیدکنندگان حوزۀ دریای خزر ، از جمله روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان و نفتی که ایران از سهم خود از دریای خزر تولید می کند  مستقل هست یا خیر. این خط لوله توسط ایران پیشنهاد شده و قرار است 1500 کیلومتر طول و هفت ایستگاه پمپاژ برای ارائه 1 میلیون بشکه در روز داشته باشد. 

در آن زمان گفته شد که این پروژه ، هزینه ای بالغ بر 3300 میلیون دلار در بر خواهد داشت، هر چند گزارش های دیگر، مبلغ5200  میلیون دلار را تخمین زده بودند. 

نزدیک به دو سال پیش رویترز و UPI از قول پیروز موسوی، مدیر شرکت پایانه های نفتی ایران نقل کردند که : "این ترمینال جدید به ایران این امکان را خواهد تا از تولیدکنندگان خزر نفت بیشتری صادر کند و گزینه ای جانبی برای ترمینال اصلی صادرات ایران در جزیره خارک فراهم خواهد ساخت تا در صورت بروز هر گونه مشکلی صادرات نفت ایران از خلیج فارس دچار مخاطره نشود."

اگر حجم صادرات به قوت خود باقی بماند و فضای سیاسی بهتر از چیزی باشد که ما در حال حاضر شاهد آن هستیم ، این پروژه به نظر معنا دار خواهد بود. شاید کشورهای درگیر این پروژه ، در ظاهر اعلام پشتیبانی کرده باشند ، اما احتمال دارد این پروژه به هر دلیلی اجرایی  نشود. 

 آذربایجان دارای یک خط لولۀ نفت از دریای خزر به جیحان واقع در ترکیه است که از گرجستان و قزاقستان عبور می کند. این کشور،گرچه در خفا، به گزینۀ ایران علاقه مند نشان می ده ، اما خط لوله ای هم به سمت چین ساخته و یک تفاهم نامه هم به منظور انتقال نفت خود از طریق سیستم آذری به جیجان امضا کرده است، حرکتی که به عنوان رقیب مسیر ایران تلقی می شود.   

 روسیه به راحتی می تواند نفت خام دریای خزر خود را به داخل سیستم خود هدایت کند، چرا که پیشاپیش مسیر های صادراتی خود را از سمت غرب به اروپا و از سمت شرق به چین و اقیانوس آرام ایجاد کرده است.

ایران حجمی از نفت ترکمنستان و قزاقستان را به شیوۀ سواپ (پایاپای) از طریق نکا برای استفاده در پالایشگاه های شمالی خود مبادله می کند. گفته می شود این حجم ، حدود 150 هزار بشکه در روز است و پیش بینی می شود این مقدار به 300000 بشکه در روز برسد. سفیر ایران در آذربایجان به تازگی گفته که انتظار می رود کشورش در حوزۀ سواپ نفتی بین دو کشور گام هایی جدی تر بردارد.

اگر حجم این مبادله از این بیشتر افزایش یابد ، ایران ممکن است به جای رفتن به سمت سرمایه گذاری قابل توجه در سیستمی جدید که برای اجرایی شدن به بیش از یک توافق سیاسی نیاز دارد، بعضی خط لوله های نفت خود را به حمل نفت به سمت جنوب اختصاص دهد.