فهرست یا عینک سیاه هند در نگاه به ایران

به گزارش بولتن نیوز، پیشینه تاریخی روابط ایران و هند این فرصت را برای 2کشور ایجاد کرده بود تا تهران و دهلی نو از روابط مثبت، مطلوب و رو به گسترش بهره مند گردند. این پیشینه تاریخی در کنار تبادلات فرهنگی همانند رواج زبان فارسی و در دوران معاصر با تکمیل نیازهای اقتصادی 2کشور، انباشت بیشتر و غنی تری یافت. حضور ˈسلمان خورشیدˈ وزیر امور خارجه هند، در تهران به مناسبت برگزاری هفدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی 2کشور در اردیبهشت سال 1392، حضور ˈمان موهان سینگˈ نخست وزیر هند، در تهران به همراه هیات تجاری 250 نفره در جریان اجلاس عدم تعهد در تهران که با وجود فشار کشورهای غربی انجام شد و سفر ˈحامد انصاریˈ معاون رییس جمهور هند، به ایران در جریان مراسم تحلیف دولت ˈحسن روحانیˈ رییس جمهوری اسلامی ایران، همگی نشانه هایی مثبت از روابط 2کشور به شمار می رود.

این نشانه های مثبت در دوره ای اتفاق افتاد که فشارهای چند جانبه علیه تهران در قالب تحریم اقتصادی و یا تحریم افراد در حال اجرا بود. اما در همین شرایط، هند خرید نفت خود از ایران را کاهش داده و برخی از کشورهای خلیج فارس را با ایران جایگزین کرد. در این بین خاطرات تلخ توقیف کشتی ایرانی دیانته توسط هند و سخت گیری های آن کشور در صدور روادید برای گردشگران وجود داشت اما رفت و آمدهای سیاسی که در سطوح بالا اتفاق می افتاد بر این تلخی ها سایه افکنده بود لذا چشم انداز کلی از آینده روابط بسیار مثبت بود. این چشم انداز با تغییر روابط ایران و غرب پس از توافق هسته ای ژنو قوت بیشتری به خود گرفت تا جایی که بر پایه اعلام منابع هندی، ˈشیو سنکر منونˈ مشاور امنیت ملی آن کشور، با تشکیل جلسه ای اضطراری، از اقدامات وزارت خارجه هند انتقاد و پیگیری مجدانه ˈتقویت روابط تهران – دهلی نوˈ و به خصوص تسریع در موضوع بندر چابهار را مطرح کرد.

در کنار تمامی شیرینی های روابط 2جانبه یک تلخی بسیار بزرگ وجود داشت و آن بحث نبود انتقال پول نفت به ایران به بهانه تحریم های وضع شده ضد جمهوری اسلامی ایران بود. در شرایطی که بیشتر کشورها از خرید نفت از ایران خودداری می کردند، هند خرید نفت ایران را ادامه داد اما در بازپرداخت پول و در برابر سازو کارهای پیشنهادی ایران مانع تراشی می کرد. این تلخی روابط با قرار گرفتن نام ایران در فهرست سیاه هند تقویت شد. در چند روز گذشته هند تصمیم گرفت با 180 کشور دنیا لغو روادید داشته باشد به عبارتی روادید اتباع این کشورها را در فرودگاه صادر کند اما چند کشور از جمله ایران از این قاعده مستثنی شده اند یعنی همان رویه های طولانی برای اخذ روادید باید طی شود. همه ماجرا به طولانی شدن روند دریافت روادید از هند محدود نمی شود بلکه این سیاست یکی از مسیرهای خروج روابط 2کشور از فاز عادی و دوستانه به فاز غیر عادی است. قرار گرفتن در فهرست سیاه، ایجاد کننده شائبه و تردیدهایی در مورد کشور و اتباع آن است. این امر شاید برای سومالی و سودان که در آن کشورها بحث دزدان دریایی وجود دارد و یا در مورد عراق و افغانستان که به جولانگاه دهشت افکنان (تروریست ها) تبدیل شده اند قابل توجیه باشد اما هیچ یک از این موارد در مورد ایران مصداق ندارد.

با وجود پیشینه فرهنگی و تاریخی دیرینه ای که در روابط 2 کشور وجود دارد و بر خلاف اراده ای که هند در سطح سیاسی برای رابطه با ایران از خود نشان داده است، با قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه هند، روابط 2کشور وارد برگ سیاه تاریخ روابط دوجانبه شده است.

در دوران تحریم علیه ایران، هند با سخت گیری ها و اعمال برخی فشارهای پیشدستانه علیه جمهوری اسلامی، اثبات کرد که نیاز و منافع آن کشور در خرید نفت، عامل توجه دهلی نو به تهران است و اکنون که با توافق ایران و غرب در ژنو، چهره مثبت ایران بطور واقعی برای همه کشورها به نمایش گذاشته شده است، هند یک پیشدستی نامیمون را اعمال کرده که به نظر نمی رسد به سادگی بتوان پیامدهای منفی این امر را در ذهن سیاستمداران و مردم ایران ترمیم کرد.

در ایران همانند دیگر کشورها، حساسیت خاصی روی ملیت وجود دارد و دلیل یا توجیهی برای این اقدام هند نیز وجود ندارد. هند با این اقدام، خود را از چند گزینه محروم کرده است که عبارتند از:

- بی تردید هند با نشان دادن سوء نیت نسبت به ایران خود را از رفتار تهران با دهلی نو بر پایه اصل حسن نیت محروم کرده است.

- از این پس هند از قضاوت مثبت مردم ایران محروم خواهد بود.

- گردشگران ایرانی در سفر به هند خود را با دیگر گردشگران مقایسه خواهند کرد و این سخت گیری های هند سبب می شود این کشور از گردشگر ایرانی محروم گردد.

- یکی از راههای افزایش تجارت، حذف موانع روادید برای تجار و بازرگانان است. قرار گرفتن نام ایران در فهرست سیاه هند سبب می گردد دهلی نو از تجارت رو به رشد با ایران محروم و دیگر کشورها همانند چین با آن جایگزین گردند.

- هند همانند گذشته نمی تواند از حمایت های ایران در سازمان های بین المللی بهره مند گردد.

- بی تردید ایران هم در یک عمل متقابل، می تواند صدور روادید برای شهروندان هندی را دشوارتر از گذشته صادر کند به عبارتی گردشگران و تجار هندی از تعامل آسان با ایران محروم خواهند شد.

به هر حال سیاست خارجی تنها با اتخاذ یک مشی یا سیاست شکل نمی گیرد بلکه سیاست خارجی نتیجه اتخاذ سیاست، تعامل کشورها و پاسخ دیگر واحدهای سیاسی به خروجی های دستگاه سیاست خارجی و بروندادهای داخلی و خارجی است. ممکن است هند در قبال قرار دادن نام ایران در فهرست سیاه خود امتیاز یا مابه ازایی دریافت کند اما این مابه ازاء برای هند در بلند مدت بدون هزینه نخواهد بود. این گونه اقدام ها را می توان به تحریم های یک جانبه علیه جمهوری اسلامی تشبیه کرد با این تفاوت که قرار دادن نام ایران در فهرست سیاه روادید، ظاهری زیبا اما باطنی تحریم گونه دارد. نتیجه این سیاست ها همانند تحریم محرومیت 2جانبه خواهد بود. /مط/

از گروه تحقیق و تفسیر خبر

پژوهش**م.پ**1358