کمبود گاز امروز، نتیجه گاز رسانی های تبلیغاتی دیروز

به گزارش بولتن نیوز،هر چند که به رغم رکورد مصرف 485 میلیون مترمکعب در روز هنوز شرکت گاز معتقد است قطعی گاز وجود نداشته، اما افت فشار گاز شهرها و قطع گاز صنایع بزرگ، نخستین پیامد مصرف گاز در روزهای سرد زمستان است. روزهایی که بعضا ترکمنستان قیمت گازی که به ایران می فروشد را افزایش می دهد و ایران باید مراقب باشد تا صادرات گاز به ترکیه قطع نشود. از سوی دیگر پتروشیمی ها نیز به اندازه گذشته خوراک دریافت نمی کنند و تولید محصولات آنها کاهش پیدا کرده و همچنین تزریق گاز به میدان های نفتی نیز کاهش می یابد. این در حالی است که بر اساس چشم انداز 20 ساله ایران باید یکی از کشورهای مطرح در بحث صادرات گاز باشد. نکته اینجاست که آیا با این وضعیت مصرف گاز که برخی آن را بیش از میزان مصرف کشورهای عضو اتحادیه اروپا دانسته اند، ایران شانسی برای صادرات دارد؟ مشکل از کجاست؟ گفت وگوی خبرآنلاین با غلامحسین حسن تاش، کارشناس ارشد انرژی برخی از این ابعاد را روشن کرده است:

در زمینه تامین گاز چرخه ای وجود دارد که هر کسی تقصیر را به گردن دیگری می اندازد که فازهای پارس جنوبی توسعه پیدا نکرده است. برخی معتقدند این موضوع به دلیل سوءمدیریت مدیران گذشته بود و برخی هم بحث تحریم ها را پیش می کشند. این موضوع به اینجا ختم شده که حالا خوراک پتروشیمی ها هم تامین نمی شود. این چرخه را چطور تعبیر می کنید؟

برای اینکه تصویر روشن تر باشد، بهتر است این موضوع را از دو جهت عرضه و تقاضا بررسی کنیم. در عرضه با پروژه های عظیم مختلفی از جمله فازهای پارس جنوبی مواجه هستیم که سرمایه گذاری میلیاردی لازم دارد، تامین تجهیزات و پیمانکاران بزرگ می خواهد و کار هر کسی نیست. ما در آنجاها هم مشکلات مدیریتی داشتیم، هم مشکلات ناشی از تحریم داشتیم که دست به دست هم دادند و باعث شدند تا این فازها توسعه پیدا نکنند. یعنی عرضه را متناسب با برنامه افزایش ندادیم. پس باید تقاضا کنترل می شد اما متاسفانه تقاضا جلوتر از عرضه حرکت کرده است. یعنی بعضی سال ها با افتخار هم عنوان شده که گازرسانی جلوتر از برنامه پیش رفته است. به خاطر اینکه در بخش توسعه تقاضا و مصرف، نه نیازی به سرمایه گذرای کلان هست و نه تجهیزات خاصی مورد نیاز است. هر پیمانکاری می تواند لوله گذاری های گازرسانی شهری و روستایی را انجام دهد. تمام نماینده های مجلس هم از این طرح ها حمایت می کنند و تلاش می کنند تا شهرها و روستاهایشان گازرسانی شود. با این اتفاق، تعادل عرضه و تقاضا مدام بدتر می شود. مصرف تجاری و خانگی بیشتر افزایش پیدا می کند و در شرایط کمبود، چون به دلیل آثار اجتماعی نمی توان گاز این بخش را قطع کرد، فشار به بخش تولید منتقل می شود. به همین دلیل بخش تولید و صنعت که هزاران مشکل دارد با مشکل قطع سوخت هم مواجه می شود.

این چرخه به این منجر می شود که در بخش صادرات گاز هم توفیقی نداشته باشیم...

در 7، 8 سال گذشته تراز عرضه و تقاضای ما مرتبا منفی تر شده، یعنی سال به سال تقاضا افزایش پیدا کرده ولی عرضه نتوانسته آن را تامین کند. در چنین شرایطی پتانسیل صادرات هم وجود نخواهد داشت.

آیاواقعا با این وضعیت ایران می تواند به تعهدات قراردادهای صادرات گاز عمل کند؟

تنها و تنها به این شرط که بتوانند مشکلات فازهای مختلف پارس جنوبی را حل کنند و پروژه را جلو ببرند که خوش بختانه ظاهرا بیشتر تمرکز آقای زنگنه روی همین مورد است. ایشان به این جمع بندی رسیده که باید بیشتر انرژی و توانش را روی فازهای مختلف پارس جنوبی بگذارد. اگر بخواهیم هم مشکل داخلی را حل کنیم، هم تعهدات صادراتی را انجام دهیم، هم بتوانیم افزایش بازیافت در میادین نفتی داشته باشیم، همه اینها مستلزم فازهای پارس جنوبی است و این کار درستی است که همه تمرکز وزارت نفت روی این پروژه باشد.

آیا همه مشکلات ما با توسعه فازهای پارس جنوبی حل می شود؟

شاید همه مشکلات نه ولی بسیاری از آن ها حل می شود. البته ما یک مشکل مصرف غیربهینه انرژی داریم که باید فکر جدی برای آن بشود.

پیش بینی شما درباره توسعه کامل فازهای پارس جنوبی چه زمانی است؟

من چون اطلاعات دقیقی درباره آخرین وضعیت و اطلاعات فازها ندارم، نمی توانم پیش بینی دقیقی هم داشته باشم اما آنچه که از اخبار و اطلاعات و اظهارات آقای زنگنه متوجه می شوم این است که 5 فازی که ایشان اشاره کردند، شانس بیشتری برای رسیدن به بهره برداری دارد.

شما به عنوان کسی که پژوهش ها و تحلیل های زیادی در حوزه انرژی انجام دادید، 5 سال آینده وزارت نفت را چطور می بینید؟

به نظر من 5 سال آینده بیشتر سال های انفعالی خواهند بود. در جایی این تعبیر را دیدم که دولت گذشته برای دولت جدید کلی مین گذاری کرده است. این تعبیر درستی است. دولت جدید تا مدت ها باید مین ها را خنثی کند و براساس همان مقایسه که کردیم با زمان جنگ، پس از جنگ تا سال ها دوران سازندگی صنعت نفت بود یعنی باید آسیب های زمان جنگ به حالت اولیه بازگردانده شود، بعد برای توسعه تصمیم گیری شود. من فکر می کنم تا سال ها گرفتار آسیب هایی خواهیم بود که ناشی از تحریم و عملکرد دولت گذشته است. به عنوان مثال ما واقعا نمی دانیم ظرفیت تولید فعلی نفت مان چقدر است. برای اینکه ظرفیت تولید نفت زمانی خودش را نشان می دهد که تحریم ها و محدودیت صادراتی برداشته شود. ما توان بازاریابی داشته باشیم، بعد شروع کنیم به افزایش تولید و ببینیم تا کجا می تواند باشد. بعد می توان کمبودها را شناسایی کرد. خود این مدت ها طول می کشد. تصور خود من این است که اگر در حال حاضر همه محدودیت ها برداشته شود، تولید نفت خام ما از 3.6 میلیون بشکه بالاتر نخواهد رفت. براساس اطلاعاتی که از صنعت نفت در طول سال ها دارم، این حدس را به صورت شهودی دارم. بنابراین ما در شرایط کاملا انفعالی هستیم و سال ها طول می کشد تا این عقب افتادگی ها را جبران کنیم و فکر می کنم صنعت نفت هم باید متوجه این موضوع باشد و تعهدات جدید ایجاد نکند. به عنوان مثال در اواخر وزارت آقای رستم قاسمی که با عراق قرارداد صادرات گاز امضا کردند، به نظر من کار غلطی بود و الان هم معتقدم که دولت جدید نباید این را اگر تفاهم نامه است به قرارداد تبدیل کند. چون باید دقت کند که آیا می توان گاز را تامین کند یا خیر. اگر قرارداد بسته شود و درست در اوج مصرف در زمستان گاز قطع شود، براساس قرارداد طرف مقابل می تواند شکایت کند. اگر هم روزی ما گازی برای صادرات داشتیم که الان با آن خیلی فاصله داریم، آیا واقعا عراق بهترین بازار ماست؟ یا اینکه اگر محدودیت ها برداشته شود، گزینه بهتری هم وجود دارد؟ من همیشه فکر می کنم اروپا بهترین بازار گاز صادراتی ماست. این از جهات مختلفی اولویت دارد. اگر اروپا به گاز ما وابسته شود، از نظر سیاسی امتیاز بزرگی برای ماست، بازار بسیار منظمی است و در پرداخت هایش تخلف نخواهد کرد. ما اگر به پاکستان گاز بفروشیم، از همان روز اول به مشکل برمی خوریم و پول ما را نخواهند داد و اگر گاز را قطع کنیم با توجه به اینکه اسم خط لوله صلح است، به معنای به هم خوردن صلح است. بار سیاسی روی این خط لوله گذاشتیم. به نظر من ما تا سال های گرفتار تعهداتی هستیم که دولت های گذشته ایجاد کردند.

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی شنبه (امروز)