افشاگری نجفی دربارۀ میراث فرهنگی مقدمه ای است برای حفظ حقوق ملت

گروه فرهنگی- رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری امروز در نشستی با مدیران رسانه‌ها که در محل کاخ گلستان برگزار شد، تصریح کرد: با وجود این‌که تمایل ندارم درباره‌ی گذشته‌ی سازمان زیاد سخن بگویم تا در زمان ماضی باقی نمانیم و بیشتر به فکر آینده‌ای باشیم که تاریخ درباره‌ی ما قضاوت خواهد کرد، اما باید بدانید که نامه‌ی اولی که در ابتدای حضور در این سازمان گرفتم به بدهی‌ها و مطالبات مربوط بود.

به گزارش بولتن نیوز، معاون رییس‌جمهور توضیح داد: اولین نامه، به بدهی بیش از 120 میلیونی تومانی سازمان در سال 1389 به هتل «هما» در شیراز مربوط بود که در ارتباط با اسکان پرسنل در زمان انتقال یکی از معاونت‌ها به این شهر باقی مانده است.

او ادامه داد: موارد متعددی هم در دادگاه‌های داخل و خارج از کشور داریم که فقط در یک مورد از آن‌ها، فردی مدعی شده که برای انجام کاری دو میلیارد تومان هزینه کرده و طلبکار است. او یک وکیل بسیار معروف با قدرت نفوذ بالا دارد که در نهایت، از دادگاه برای ما حکم 123 میلیارد تومانی (معادل بودجه‌ی اسمی یک سال سازمان) گرفته است.

رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری افزود: در یک مورد دیگر، در عربستان با این پرونده حقوقی مواجه‌ایم که کانون جهانگردی و اتومبیلرانی، زمانی زائران حج و عمره را به عربستان می‌برد که در میانه‌ی کار، همکاری‌اش را با طرف سعودی رها کرد و حالا آن‌ها مدعی خسارت هستند. وقتی ما آمدیم، وکیل استخدام‌شده از طرف سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد در مدت 24ساعت باید 100هزار ریال عربستان حق‌الوکاله به او پرداخت کنیم و در غیر این صورت، از پرونده کناره‌گیری می‌کند. ما هم مجبور شدیم این مبلغ را پرداخت کنیم تا مجبور نباشیم یک خسارت چندمیلیون ریالی به پول رایج عربستان پرداخت کنیم.

نجفی همچنین گفت: از این نوع مسائل گذشته، بزرگی و وسعت میراث فرهنگی کشور هم برای ما یک مشکل است؛ کل کشور اتریش 700سایت تاریخی دارد، اما در کشور ما تا امروز 200هزار سایت تاریخی شناخته شده که کارشناسان معتقدند به همین تعدادهم سایت مسکوت داریم. برای هرسایت اگر 10میلیون تومان ناقابل در نظر بگیریم، دوهزار میلیارد تومان بودجه می‌شود. این در حالی است که کل بودجه‌ی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری 120میلیارد تومان است که در نهایت، 40میلیارد تومان آن تخصیص پیدا می‌کند.

گفته های نجفی در حالی است که پیش از این بولتن نیوز بارها نسبت به پشت پرده های ابهام آور سازمان میراث فرهنگی در دولت سابق هشدار داده و از جمله این موارد می توان به خبری که در 19 آذر 92 منتشر کردیم با تیتر " چرا نقشه هاي گنج ميراث فرهنگي با كاميون بيرون رفت و با اسكورت برگشت " اشاره کرد.

در این گزارش نوشتیم:  جرايد پیش‌تر به نقل از کارکنان مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی از مفقودشدن 47هزار عنوان کتاب و گزارش‌های باستان‌شناسی به همراه نقشه‌های اوزالیدی محوطه‌های تاریخی و باستانی کشور و همچنین پژوهش‌های باستان‌شناسی در ماجرای جابه‌جایی ناگهانی پژوهشگاه و مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی به شیراز در دوره مدیریت بقایی در سازمان میراث فرهنگی خبر داده بود.

البته در نهايت اسناد و کتابخانه و پژوهشکده باستان‌شناسی کشور با اسکورت نیروی انتظامی به تهران بازگردانده شد تا براساس آنچه جلیل گلشن، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی اعلام کرده است به‌تدریج تحویل کتابخانه مرکزی سازمان میراث فرهنگی، پژوهشکده حفاظت و مرمت و پژوهشکده باستان‌شناسی شود.

گويا اين اسناد با كاميون بدون اسكورت به شيراز منتقل شده بود تا در آنجا مورد بهره برداري و حراست قرار گيرد والبته  حتما افرادي كه دستور انتقال اسناد را داده بودند خيلي مواظب بوده اند كه قبل از تحويل به ميراث فرهنگي شيراز، از نقشه هاي گنج اين اسناد ملي، خدايي نكرده، اصلا كپي نگيرند!.

سابقه سازمان ميراث فرهنگي در مواردي مانند چوگان، قهوه خانه داري، تار و از اين قبيل هم زياد درخشان نيست و در اين رابطه خسارتهايي را كشور متحمل شده است.

به طور مثال:

ثبت چوگان به نام آذربايجان

خبرگزاری‌های داخلی روز سه‌شنبه (۳ دسامبر/ ۱۲ آذر) خبر دادند كه جمهوری آذربایجان بازی سنتی چوگان را با عنوان "چوگان بازی سنتی با اسب در قره‌باغ" در فهرست میراث ناملموس یونسکو به نام خود ثبت کرد. این یک روی سکه است. اما چرا کار به اینجا کشید؟

"پشت گوش انداختند"

حمزه ایلخانی‌زاده، سرپرست فدراسیون چوگان به خبرگزاری ایسنا می‌گوید: «سال‌هاست درخواست‌های خود جهت جمع‌آوری مدارک و فراهم شدن اسناد برای ثبت جهانی چوگان به نام ایران را به مسئولان سازمان میراث و گردش‌گری اعلام می‌کنیم اما با وجود پی‌گیری‌های زیاد پاسخی به این خواسته داده نشد و مسئولان پی‌گیری این موضوع مهم را پشت گوش انداختند.»

"ثبت مراسم قالی‌شویی اردهال کاشان و تعزیه مهم‌تر" بودند

دهخدایی، دبیر فدارسیون چوگان نیز به خبرگزاری ایسنا می‌گوید: «ما کم‌کاری در این قضیه را از طرف سازمان میراث فرهنگی دولت قبل می‌دانیم، چرا که در سال ۸۷ در نامه‌ای آن‌ها را از این اقدام کشور آذربایجان و ضرورت جلوگیری از آن آگاه کردیم، ولی متاسفانه ثبت مراسم قالی‌شویی مشهد اردهال کاشان و تعزیه مهم‌تر تشخیص داده شد!».

چوگان کی ثبت ملی شد؟

در حالی که در سال‌های گذشته به گزارش "مذهب نیوز" و به نقل از حجت الاسلام فخرالدین صابری، ۱۵۷۰ امام‌زاده ثبت ملی شده‌اند، اما رشته ورزشی چوگان تازه در سال ۱۳۸۸ به ثبت ملی رسیده و تلاشی برای ثبت جهانی آن صورت نگرفته است.

"۱۱ پرونده ناقص"

تاکنون ۱۱ پرونده "میراث‌ناملموس" ایران در دولت دهم، به‌دستور ریاست وقت سازمان میراث‌فرهنگی به یونسکو ارسال شده اما آن طور که کارشناسان و مسئولان فعلی سازمان می‌گویند، تمامی پرونده‌ها ناقص بوده و به همین دلیل هیچ کدام در دستور کار قرار نگرفته است.

 وقتی چوگان فراموش شد

چوگان در دهه‌های گذشته در ایران به ورطه فراموش سپرده شد و فعالیت‌های صورت گرفته برای زنده نگهداشتن آن به‌دلیل نبود‌ حمایت‌های کافی از سوی مسئولان چندان به سرانجام نرسید. البته هنوز هم کسانی هستند که برای حفظ این میراث ایران، با همه وجود تلاش می‌کنند.

چرا کسی به جلسات یونسکو نرفت؟

دبیر فدراسیون چوگان قبل از برگزاری اجلاس یونسکو در مورد شانس ثبت این ورزش به نام آذربایجان گفته بود:«به نظر می‌رسد آن‌ها از شانس خیلی بالایی برخوردارند، چرا‌که دو بار در مقر یونسکو جلسه بررسی پرونده را در این باره داشته‌اند و از ایران کسی حضور نداشت تا از حقانیت ما دفاع کند. متاسفانه سازمان میراث فرهنگی در دولت قبلی یا از این موضوع مطلع نشده‌ یا آن را مسکوت نگه داشته بود!»

فدراسیون چوگان خبرنداشت!

دبیر فدراسیون چوگان می‌گوید:«در کمتر از یک ماه قبل، یکی از دوستان فرهنگی در بررسی‌های خود از برنامه‌های آتی یونسکو به این ماجرا پی‌برد و ما را در جریان قرار داد و ما هم بلافاصله موضوع را رسانه‌ای کردیم».

نظر به ثبت چوگان برای اولین بار؟

سال‌ها پیش چین اولین کشوری بود که مدعی ثبت جهانی چوگان به نام خود شد. در آن زمان با تلاش‌های دکتر احسان نراقی و دکتر میرفندرسکی و بازدید مسئولین یونسکو از زمین‌های چوگان اصفهان و شیراز، چینی‌ها مجبور به بازپس گرفتن درخواست خود شدند و این قضیه منتفی شد.

نظر به ثبت چوگان برای اولین بار؟

بعد از چینی‌ها نوبت به ادعای قطر برای ثبت چوگان به نام خودش رسید. در یازده سال گذشته قبل از آذربایجان دوبار دیگر نیز برای ثبت چوگان تلاش شده بود. چرا کسی موضوع را جدی نگرفت؟

قدمت چوگان

در بسیاری از منابع، قدمت چوگان ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ذکر شده است که در محدوده جغرافیایی ایران، افغانستان، کشمیر و شمال پاکستان رواج داشته است. به گفته کارشناسان از چوگان برای اولین بار در کارنامه اردشیر بابکان نام برده شده است.

تغییر جغرافیای سیاسی

قلمرو سیاسی ایران در سده‌های گذشته تغییر کرده است. علیرغم این‌که جمهوری آذربایجان امروزین بعد از انعقاد قرارداد گلستان و ترکمن‌چای از آن قلمرو خارج شد، اما مردمان این منطقه میراث فرهنگی مشترکی دارند. مثال جشن نوروز نشان می‌دهد که امکان ثبت مشترک میراث این منطقه وجود دارد.

"قهوه خانه" هم به نام ترکیه ثبت شد

در اجلاس یونسکو فرهنگ "قهوه خانه" نیز به نام ترکیه ثبت شد.عباسی علایی، رییس اتحادیه قهوه خانه داران با انتقاد از بی‌توجهی به قهوه خانه‌ها گفته است: «سال‌هاست بر توجه به ثبت جهانی قهوه‌خانه به نام ایران تاکید داریم چنان‌که در این راستا کتابی تحت عنوان "قهوه خانه در گذر زمان" منتشر کردیم و آن را در اختیار مسئولان وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار دادیم.اما تاکنون هیچ توجهی به این مهم نشده‌است.»

تکرار ماجرای "تار"

سال گذشته نیز ساز "تار" به عنوان میراث فرهنگی آذربایجان ثبت شد.

اینها از جمله کوچکترین خسارتهایی است که در طی هشت سال گذشته به میراث فرهنگی ایران وارد شده و احتمالا خسارتهای واردده بسیار بیشتر از این چیزهایی است که ما میدانیم و یا جریاد منتشر کرده اند.

به هر حال ورود نجفی به موضوع فساد در سازمان میراث فرهنگی و سعی ایشان برای دفاع از این بخش مهم از تاریخ ایران حرکتی مثبت و رو به جلو است و امیدواریم که او و همکارانش در ادامه راه جلوی خسارتهای بیشتر به میراث فرهنگی کشور را بگیرند و میراث آیندگان را در جایگاه واقعی آن مورد ارج قرار دهند.