اُیلی هینونن درباره ایران: این بدون شک گامی رو به جلوست

گروه بین الملل - اُیلی هینونن، معاون دبیر کل سابق آژانس انرژی اتمی  IAEA گوید که توافق هسته ای با ایران توافقی مهم است ،با نتایجی قابل اثبات و جدول زمانی مشخص برای رسیدن به توافق نهایی . با این حال، او استدلال می کند که " هنوز هیچ دلیلی برای جشن گرفتن وجود ندارد. "

به گزارش بولتن نیوز، اُیلی هینونن، متولد فنلاند، مدت 27 سال و این اواخر به عنوان معاون مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی  (IAEA)  در وین کار کرده است . وی طی مدت خدمت خود در IAEA ، همواره ، تلاش های آژانس برای نظارت و کنترل برنامه هسته ای ایران را سرپرستی کرده است، هینونن در حال حاضر عضو ارشد مرکز دولتی علوم و امور بین الملل بلفر دردانشکدۀ هاروارد کندی است.  

مجلۀ آلمانی اشپیگل هفته گذشته در مورد توافق هسته ای موقت میان غرب و ایران در ژنو با هینونن گفتگو کرده است که متن آن را در زیر می خوانید:

اشپیگل : آقای هینونن توافق ژنو چه چیزی را نشان می دهد-آیا آنگونه که بسیاری در غرب باور دارند دستیابی به موفقیتی تاریخی است، و یا آنگونه که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل تشریح کرده یک اشتباه تاریخی است؟

هینونن: من فکر می کنم این توافق گامی به جلو است ، بدون شک ! با این حال، هیچ دلیلی برای جشن گرفتن وجود ندارد. توافق موقت کامل نیست، اما در این مرحله ، با استفاده از یک ضرب المثل چینی باید بگویم : داشتن یک الماس تراش نخورده بهتر از یک ریگ صیقل یافته است.

اشپیگل: جه جیزی این توافق را در چشم شما ارزشمند جلوه می دهد؟

هینونن: این توافق تضمین می کند که فرایندی در نهایت در حال حرکت به جلوست و در واقع ، نتایجی قابل اثبات دارد، از جمله جدول زمانی برای رسیدن به توافق نهایی که به معنای عقب کشیدن برنامه هسته ای ایران است. جنبه مثبت دیگر این توافق این است که در شش ماه آینده ، ایران هیچ اقدامی نمی کند، که خود را به ساخت بمب اتمی نزدیک کند . با این حال ، هنوز هم بزرگترین مانع برای رسیدن به توافق نهایی ، پیش روی ماست است به هیچ وجه از کنار زدن آن مطمئن نیستیم.
اشپیگل: چه چیزی شما را دچار شک و تردید می کند ؟
هینونن:  اینکه چیزی در برنامه هسته ای ایران به عقب بازنگشته است؛ در بهترین حالت برخی عناصر مهم آن مسدود می شود. هیچیک از  19000 سانتریفیوژ ایران در تأسیسات هسته ای این کشور از ردۀ فعالیت خارج نخواهد شد و یا ظرف شش ماه آینده از کارباز نخواهد ایستاد ، و آنها همچنان می توانند به غنی سازی اورانیوم ادامه دهند.

اشپیگل : ... اما تنها تا 5 درصد ، درجه ای پایین تر، که از درجه مواد تسلیحاتی بسیار فاصله دارد.  و حتی وزیر خارجه آمریکا جان کری منکر آن است که ایران مجاز است که برای خود حق اساسی غنی سازی اورانیوم قائل باشد. ایرانیان این کلمات را کاملا متفاوت تعبیر می کنند ، و حتی این امتیاز کوچک را به عنوان یک موفقیت بزرگ جشن گرفته اند. کدامیک از طرفین درست می گویند؟
هینونن: اینجا بحث معانی مطرح است . در مقدمۀ این توافقنامه ، با هر تعبیری که درنظر بگیریم  بیان شده که آنها غنی سازی را حفظ خواهند کرد . هر چند ، مسلما، این غنی سازی دیگر تا سطح 20 درصد نخواهد بود.
اشپیگل: این امر چه اشکالی دارد ؟ مگر ژاپن، آلمان و برزیل نیز همین کار را انجام نمی دهند؟
هینونن : اینجا پیشینه ای وجود دارد : تهران بارها و بارها تاسیساتی را بکار انداخته که طبق مقررات معاهده عدم گسترش سلاح های هسته ای مشخصات این تاسیسات را به(NPT) اعلام نکرده؛  در دورۀ خدمت من در IAEA ، ایرانی ها حتی بدون هیچ گونه ظرفیتی ، به سختی کار می کردند. آنها هیچگاه تمام تخم مرغ های خود را در یک سبد قرار نداده اند. شما حتی نمی توانید این امکان را رد کنید که آنها همین الان هم تاسیساتی مخفی در جایی نداشته باشند. این مسئله در مورد ژاپن، آلمان و برزیل هرگز صدق نمی کند. در همۀ این کشورها هم غنی سازی  اورانیوم انجام می شود، اما تمام کار و فعالیت آنها عینا با تعهداتشان با NPT   مطابقت دارد.
اشپیگل:  اما رئيس جمهور جدید ایران ، حسن روحانی ، فضای سیاسی بسیار متفاوتی ایجاد کرده است و لحن نسبتا ملایمی با غرب در پیش گرفته ، لحنی که با شیوۀ برخورد محمود احمدی نژاد کاملا متفاوت است.

هینونن:  درست است . ساختن پل ارتباطی بسیار مهم است ، البته اگر با مکانیسم های کنترل روشن همراه باشد. به همین دلیل است که من هم این امر را مثبت می دانم که در گام اول این توافقنامه به صراحت بیان شده که ایران طی این مدت نباید سایت جدیدی برای غنی سازی تاسیس کند.

 اشپیگل:  بر اساس این توافق ، ایران باید موادهسته ای 20 درصدی خود را به اکسید اورانیوم غنی شده و بی ضررتبدیل کند..ساخت و ساز  راکتور آب سنگین اراک ، هم که می تواند برای ایرانیان مسیر دیگری به سمت ساخت بمب و از طریق تولید پلوتونیوم ایجاد کند ، دیگر ادامه نخواهد یافت . امکان بازرسی روزانه هم که برای بازرسان IAEA  از بسیاری از سایت های ایران فراهمخواهد بود . اوضاع به نظر امیدوار کننده می رسد، اینطور نیست ؟

هینونن: من نمی گویم که هیچ پیشرفتی صورت نگرفته ، هر چند بازدیدهای روزانه تنها به تاسیسات در نطنز و فوردو محدود می شود . اکسید اورانیوم هم البته بی ضرر نیست ، اما زمان بیشتری طول می کشد تا بتوان ان را به حال اول بازگرداند و از آن به عنوان سوخت فرایند غنی سازی استفاده کرد . روی هم رفته، گزینه های ایرانیان برای طفره رفتن از نظارت بر سیستم های موجود کمتر شده و رسیدن به ظرفیت به اصطلاح قرمز توسط این توافق به تاخیر افتاده است، ..... در حال حاضر اگر آنها قصد داشتند تا به اندازه کافی اورانیوم با درجه تسلیحاتی برای ساخت یک بمب تولید کنند ، با برآوردی که من انجام داده ام تنها حدود دو ماه زمان برایشان کافی بود.
   اشپیگل: این فاصلۀ زمانی چندان آرامش بخش نیست!
 هینونن : درست است .

اشپیگل : با این حال، رهبری ایران – همانطور که در گذشته هم بارها علنا تاکید کرده - به جهانیان تعهد داده که به دنبال ساخت سلاح های هسته ای نیست . شما رئیس جمهور روحانی را به شخصه می شناسید ؟ آیا به او اعتماد دارید ؟
  هینونن: من از سال 2003 اور ا می شناسم و تا 2005 ، زمانی که به عنوان مذاکره کننده ارشد ایران فعالیت با او در ارتباط بودم. چیزی که همه می خواهند با چشم خود ببینند این است که این توافق موقت به درستی و با تمام ابعادش از سوی ایران محترم شمرده شده و اجرا شود ، که البته با کاهش هماهنگ تحریم های توافق شده نیز از سوی طرف مقابل همراه خواهد بود. پس از آن روحانی می تواند بعضی نتایج را نشان دهد و با شجاعت بیشتر به سازش های بیشتری تن دهد . بین این توافق و هر گونه توافق جامعی در آینده، مراحل میانه ای ​​ مورد نیاز خواهد بود که در طرح اقدام مشترک نیز مشخص شده است. این مراحل میانی شامل پاسخگویی ایران به سوالات آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد ابعاد نظامی برنامه هسته ای این کشور است. احتمالا، مذاکرات مستقیمی هم میان مردم ایران و آمریکا در کار خواهد بود.
اشپیگل: این شایعات درست است؟ اینکه گفته می شود واشنگتن و تهران بدون حضور هیچیک از دیگر اعضای گروه 1+5 ، ماه ها سرگرم مذاکره بوده اند؟
هینونن : بله، درست است.
اشپیگل: بیایید به موضوع روحانی بازگردیم ...
هینونن: بله او فردی بسیار صالح ، و ذهنی سازمان یافته است ، که البته به ساختار قدرت پیچیدۀ ایران و بخش های تو درتوی آن تعلق دارد. به عنوان مثال، او کسی نیست که در اجرای مفاد این قرارداد، مسئولیت مستقیم دارد، بلکه مسئول مستقیم این قضیه دریادار شمخانی ، دبیر کل شورای عالی امنیت ملی است . روحانی به هر حال ، سیاستمداری است، که مانند پیشینیان خود  - خواستار شفافیت اسرائیل در مورد برنامه هسته ای اورشلیم است.

اشپیگل: اسرائیل به عنوان تنها قدرت هسته ای در خاور میانه شناخته شده است . کارشناسان معتقدند که اسرائیل چندین سلاح هسته ای قابل استفاده دارد، و اسرائیلی ها برای حصول اطمینان از اینکه همچنان تنها دارندۀ این قبیل سلاح ها در منطقه باقی بمانند - در صورت بروز بدترین حالت-  قصد دارد تاسیسات هسته ای ایران را منهدم کند.
هینونن : من فکر نمی کنم این بحث در این مرحله موضوع مناسبی باشد
اشپیگل: آیا نامزد دیگری وجود دارد ، به غیر از اسرائیل یا ایران ؟ ممکن است نوعی مسابقه تسلیحات هسته ای در سراسر خاور میانه به راه بیافتد ؟
هینونن: این احتمال را نیز هنوز نمی توان رد کرد.

اشپیگل: سازمان های اطلاعاتی از ترتیباتی برای تحویل" بمب های آمادۀ انفجار" از سوی اسلام آباد به ریاض گزارش داده اند.
هینونن: خدا را شکر این کار به این سادگی ها هم نیست ساده. حتی اگر عربستان سعودی بتواند تحویل کارشناسان و مواد لازم را تامین کند ، باز هم برای توسعه قابلیت های هسته ای خود به چند سالی زمان نیاز دارند.
اشپیگل: فکر می کنید بزرگترین تهدید هسته ای همین است ؟

هینونن:  نخیر، بزرگترین تهدید در کوتاه مدت به وضوح در خود پاکستان نهفته است ، جایی که سیستم های موشکی جدید، سلاح های جدید هسته ای وجود دارد، تهدید اصلی وجود سلاح های هسته ای تاکتیکی در کشوری مانند پاکستان است، که دچار معضل بی ثباتی است.
اشپیگل: پاکستانی ها ادعا می کنند که آنها تاسیسات هسته ای خود را تحت کنترل دقیق دارند و همواره دقیقا می دانند که مواد هسته ای آنها کجا ذخیره می شود.

هینونن : من در این مورد خیلی مطمئن نیستم. خطرناکترین و تحت تعقیب ترین تروریست های جهان در کشور آنها زندگی می کردند و آنها بی خبر بودند . حمل و نقل مواد هسته ای ، که برای پاکستان بسیار اهمیت دارد و در استفاده از سلاح های تاکتیکی اش بدان ها نیازمند است ، کاری بسیار خطرناک است – ممکن است سلاح نهایی ساخته شده از پلوتونیوم پاکستان به دست تروریست ها بیافتد.