اردوغان، به دنبال التیام زخم های قدیمی با جامعه علوی مذهب ترکیه

مخالفان دوغان ، و برخی که او را به " دین فروشی و خیانت " متهم می کنند نیز معتقدند که" بستۀ دموکراتیزه سازی" تبلیغاتی دولت که در ماه سپتامبر توسط اردوغان اعلام شد ، تنها چند مورد از خواسته های علویان را لحاظ کرده ، اما شامل گام های بزرگی برای افزایش حقوق اهل سنت بوده است.

گروه بین الملل - ترکیه، کشوری عمدتا سنی، درکنار مشکل کُردها ، همواره مشکل دیرینۀ علوی ها را نیز داشته است . البته ، دولت رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه برای حل این مشکل ، مانند مشکل کردها اقداماتی انجام داده است. این اقدامات اما با گام های آنکارا به سمت مماشات با شیعیان درخاورمیانه همسویی دارد.
دولت ، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه به دنبال التیام زخم های قدیمی با جامعه علوی مذهب ترکیه است ، اما در عین حال از سیاست های فرقه ای در منطقه اجتناب می کند .

به گزارش بولتن نیوز، سمیت ایدیز با ذکر این مقدمه در المانیتور نوشت:

برخی از سازمان های علوی از این تلاش های دولت، که با همراهی و مساعدت های عبدالله گل رئیس جمهور این کشور نیز محقق شده استقبال کرده اند. اما همۀ آنها از صداقت دولت مطمئن نیستند و با توجه به نا امیدی های گذشته ، چندان راضی به نظر نمی رسند.

مشکل شکاف علویان ترکیه عمیق ، دارای سوابق خونین بوده و به حوادث غم انگیزی در دوران معاصر منجر شده است . یکی از این حوادث غم انگیز " حادثۀ قهرمان مرعش" در سال 1978 ، بود که طی آن بیش از یکصد تن از علویان، عمدتا کردهای فقیر، زن و کودک ، توسط اراذل و اوباش سنی و تحث تحرکات سیاسی ناسیونالست های این کشور قتل عام شدند.

حادثۀ غم انگیز در تاریخ دوم ژوئیه سال1993 رخ داد، زمانی که 35 تن از نمایندگان روشنفکر علوی زنده زنده سوزانده شدند . اراذل و اوباش سنی مذهب به تحریک عده ای ، هتل مادیماک را درشهر سیواس و طی یک رویداد فرهنگی که در این هتل برگزار میشد به اتش کشیدند.

همچنین تحولات اخیر در خاور میانه - به خصوص در سوریه - نشان داده که مشکل علویان ترکیه ، نسبت به تحولات منطقه ای که در آن اختلافات فرقه ای افزایش یافته به هیچ وجه مصون و ایمن نیست.

البته دولت اردوغان هم در این رابطه بی گناه نیست. طرفداری آشکارآنکارا از رویکرد سنی ها نسبت به بحران سوریه، و حمایت این دولت در آغاز بحران سوریه از گروه های وابسته به القاعده در این کشور ، به عنوان مثال، تقویت به ترس از علویان ترکیه از ترک تبار گرفته تا ، عرب و کرد، دامن زده است.

کمی پس از آنکه اردوغان روی کار آمد، حمله مرگبار خودروی بمب گذاری شده ای در شهر مرزی ریحانلی، در ماه مه صورت گرفت؛ که مسئولیتش به گردن عناصر طرفدار سوریه و بشار اسد، رئیس جمهور این کشور افتاد و گفته می شود که: " پنجاه و سه نفر از شهروندان اهل سنت در ریحانلی به شهادت رسیدند ،" .این حادثۀ نیز وحشت از علویان را بیشتر کرد.

این اولین بار بود که قربانیان یک حمله تروریستی در ترکیه توسط اردوغان، یا افراد دیگر رده بالای دفترش ، با اشاره به نام فرقه شان مورد خطاب واقع می شدند. بسیاری از علویان، به خصوص در مناطق هم مرز با سوریه، پس از این سخنان، خود را برای واکنش جدی از سوی سنی ها مهیا کردند ، که خوشبختانه به جز چند مورد حوادث جزئی ، اتفاق خاصی رخ نداد.

پناهندگان علوی سوریه ، که از اقوام و بستگان علویان ترکیه هستند ، نیز نگرانی های مشابهی دارند. پینار ترمبلی در مقاله ای که برای شعبۀ ترکیه پالس المونیتور ، نوشته گرفتاری آنها را تشریح می کند. او از زبان شاهدان عینی نقل می کند که آنها از سرناچاری و با اکراه در ترکیه مانده اند ، چرا که جای دیگری برای رفتن ندارند ، و اکنون که در ترکیه هستند به جای اعتماد و اتکا به دولت ترکیه، تنها به هم کیشان علوی خود اعتماد دارند.

اما فاطیما ایوب در مقدمۀ خود بر گزارش جدید شورای اروپایی روابط خارجی درمورد فرقه گرایی در خلیج فارس می نویسد، سوریه نه تنها " باید ریشه درگیری های بی رحمانه و تفرقه افکن تر داخلی را شناسایی و با آن مقابله کند ، " بلکه باید مسائلی را نیز در منطقه حل و فصل کند که به دلیل درگیری های سوریه سر باز کرده اند و " لحظه شروع جنگ جدید سی ساله ای را رقم می زنند "

بحران سوریه تمام برنامه ها و انتظارات اردوغان و احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه را تحت الشعاع قرار داده، و امروز تب فرقه گرایی عجیبی را به راه انداخته که تهدیدی برای تمام کشورهای منطقه به شمار می آید . بنابراین آنکارا بار دیگر مجبور به عقب نشینی و قرار گرفتن در موضع میانی و عاری از فرقه ای شده ، یعنی نقطه ای که عشق به شیعیان را از همان موضع و با عراق آغاز کرد.

بازدید اخیر و بی سابقۀ داوود اوغلو از شهرهای مقدس نجف و کربلا ، و جلساتی با روحانیت شیعه در عراق از جمله با آیت الله علی حسینی سیستانی و مقتدی صدر ، از عوامل عمدۀ ذوب شدن یخ روابط میان دولت اردوغان و جامعه شیعه عراق بود.

داوود اوغلو تلاش کرد تا به مخاطبین خود در نجف اطمینان دهد که ترکیه از هیچ فرقه ای پشتیبانی نمی کند ، و صرفا خواهان صلح، ثبات و دموکراسی در منطقه است . البته این کلمات بسیار دلنشین هستند، اما بسیاری می پرسند چرا آنکارا برای ارتباط با شیعیان تا این اندازه تعلل کرد ، حال آنکه می توانست خیلی پیش از این، نقش مثبتی ایفا کرده و بسیار زودتر از اینها برای کمک به کاهش تنش های فرقه ای گام بردارد .

نه اینکه این خواسته تنها در ارتباط با سوریه و پس از بروز بحران در این کشور مطرح شده باشد ، چرا که دولت نوری المالکی در عراق ، حتی قبل از بروز بحران در سوریه، نیز آنکارا را به خاطر حمایت از اقلیت سنی عراق در برابر اکثریت شیعه در این کشور مورد سرزنش قرار می داد.

آنکارا همواره ادعای مالکی را انکار کرده، و می گوید ترکیه تنها از دموکراسی در عراق حمایت می کند، کشوری که در آن دولت عمدتا شیعه است و با گروه های غیر شیعه برخوردی تبعیض آمیز دارد، با وجود این انکار ، آنکارا هیچگاه در گذشته مانند امروز به شیعیان عراقی نزدیک نشده است.

عراق، با این حال ، یکی از کشورهایی است که از افزایش خشونت های فرقه ای بیشترین صدمه را دیده و مالکی نیز ، مانند اردوغان ، تغییر نگرش حاصل کرده و متوجه است که این نوع تفکرات، چه خطراتی برای امنیت ملی خواهد داشت. و به همین دلیل عراق هم مشتاق ایجاد روابط حسنه با ترکیه است، به خصوص اگر این امر به ترمیم شکاف بین شیعه و سنی کمک کند .

همچنین انتظار می رود نزدیک شدن آنکارا به شیعیان ، اثرات مثبتی برای علویان داشته باشد، که مذهب آنها نیز ریشه در اسلام شیعه دارد. این امر به ویژه اکنون به شدت مصداق دارد ،چرا که به نظر می رسد دولت اردوغان، تهدیدات امنیتی ناشی از حمایت از گروه های سنی افراطی در سوریه ، و علیه دولت عمدتا علوی اسد را به خوبی درک کرده است.

در همین حال ، عبدالله گل نیز سهم خود را جداگانه ادا کرده و به نوبۀ خود به ایجاد آشتی میان علوی و سنی کمک می کند . آخرین نمونه از اینکار وی، در 15، نوامبر و طی سفر به شهر ارزنجان صورت گرفت، گل در این شهر با بزرگان علوی در سِمِوی، عبادتگاه علویان ، با یکدیگر ملاقات کرد.

عبدالله گل به بزرگان علوی گفت: " این کشور به همۀ ما تعلق دارد. اجداد ما نیز ، درست مانند اجداد آنها ، با هم در اینجا زندگی می کردند . بنابراین ، تنها زمانی همه چیز رو به بهبود خواهد رفت که ما با یکدیگر گفت و گو کرده و با عشق و احترام رفتار کنیم، " وی این سخنان را در حضور رسانه ها مطرح کرد و با استقبال خوبی هم مواجه شد.

یکی از نارضایتی های اصلی علوی ها ، امتناع دولت از اعطای مشروعیت قانونی به سِمِوی ، به عنوان عبادتگاه رسمی علویان است، و حال باید دید آیا نشستی که عبدالله گل با بزرگان علوی در ارزنجان داشته به حل این مشکل کمکی می کند یا خیر.

برخی اقدامات دولت که برای نزدیک شدن به جامعه علوی صورت گرفته ، مورد استقبال سازمان های مختلف علوی هم واقع شده است . برجسته ترین آنها، بنیاد جم، به رهبری ایزتین دوغان ،یکی از رهبران و فعالان معروف علوی است .

دوغان همچنین از پروژه های مورد حمایت دولت نیز دفاع کرده است از جمله موردی که از فتح الله گولن ، روحانی پرنفوذ و سنی ترک و ساکن ایالات متحده الهام گرفته شده است. تاسیس یک مجتمع مذهبی در آنکارا که شامل یک مسجد و یک سموی است ، به طوری که سنی ها و علوی ها بتوانند در جوار هم عبادت کنند.

دوغان منتقد علویانی است که این پروژه و سایر موارد این چنینی را چیزی تزئینی می دانند، و قصد دارند با علویان مماشات کنند بی آنکه به تامین نیازهای اصلی آنها از قبیل وضعیت قانونی عبادتگاه هایشان ویا حضور و داشتن نمایندگی برابر در اداره اجرایی سُنی در امور مذهبی بپردازند.

بکیر بوزداگ، معاون نخست وزیر، ایدئولوگ حزب کلیدی عدالت و توسعه (AKP) که در ضمن رهبری سیاست به اصطلاح " علوی پذیر " دولت را نیز بر عهده دارد گفت که علویان نباید همه انتظارات خود را در این بسته جستجو کنند، زیرا دولت سرگرم طراحی بسته ای جداگانۀ برای علویان است.

بزداگ، درجلسۀ " بستر های برادری علوی - سنی " در استانبول سخن می گفت ، آنهم درست ، همان روزی که عبدالله گل ، با بزرگان علوی در ارزنجان ملاقات و تاکید کرد که تمام تلاش خود را برای تامین خواسته های علویان بکار خواهد بست .

با توجه به وقایع گذشته ، جای تعجب نیست، که بسیاری از علویان ، با دیدۀ تردید به این موضوع نگاه کنند و بگویند: " هر وقت با چشم خودمان دیدیم باور می کنیم."

با این حال ،افزایش تنش های فرقه ای در منطقه، و این خطر که مبادا ناآرامی های فرقه ای ، به داخل مرزهای ترکیه کشیده شود ، انتخاب اندکی برای دولت اردوغان باقی گذاشته، و دولت چاره ای ندارد مگر اینکه ، بسیاری از خواسته های اصلی علوی ها را برآورده کند.

عدم توجه به این خواسته ها، ممکن است سرانجام برای دولت سنی مذهب ترکیه گران تر تمام شود.، به خصوص زمانی که در "جنگ سی ساله ،" از قیاس فاطمه ایوب استفاده کند، که گویا در خاور میانه جا خوش کرده است

لینک کپی شد

گزارش خطا