سفیر سابق فرانسه، تصمیمات هسته ای 2003 ایران را توضیح می دهد

گروه بین الملل - خاطرات سفیر سابق فرانسه در ایران که بتازگی منتشر شده ، نشان می دهد که ایران اصولا برنامۀ مخفیانه ای برای ساخت سلاح هسته ای در دست اقدام نداشته که - طبق نتیجه گیری 2007 سازمان اطلاعاتی آمریکا - بخواهد در اواخر سال 2003 تصمیم به توقف آن بگیرد.

 
 به گزارش بولتن نیوز، سفیر فرانسوا نیکولاود طی گفتگویی با اینترپرس سرویس (IPS) ، ضمن بازگو کردن مفاد گفتگوها با مقامات عالی رتبه ایرانی ، تایید می کند که مسئول وقت سیاست های هسته ای تهران، و رئیس جمهور منتخب فعلی ایران، یعنی حسن روحانی ، طی سال ها از وجود پروژه های تحقیقاتی مرتبط با سلاح های هسته ای خبر نداشته است.
 
فرانسوا نیکولاود، سفیر سابق فرانسه در ایران می گوید: " حدس می زنم که اکثر مردم،  حتی شخص [مقام معظم رهبری آیت الله] خامنه ای ، از میزان این فعالیت ها شگفت زده شده اند."
این صحبت ها که درتاریخ 26 ژوئیه توسط نیکولاود در صفحۀ اول نیویورک تایمز منتشر شد، روحانی را نیز اینگونه به تصویر می کشد که گویا با تک تک محققان مشکل داشته و به سختی می توانسته آنها را متقاعد به همراهی و پذیرش توقف کلیۀ تحقیقاتی کند که مربوط به سلاح های هسته ای بوده است.

سیاست های هسته ای ایران در سال 2003 که توسط نیکولاود به تصویر کشیده شده با تصویری که در سال 2007  توسط ادارۀ برآورد اطلاعات ملی آمریکا مطرح شده بود کاملا متفاوت است، آنها به این نتیجه رسیده بودند که ایران "برنامه سلاح های هسته ای خود را متوقف کرده است". این نتیجه گیری تلویحا نشان می دهد که این رهبری حکومت ایران بوده که برنامۀ تحقیق و توسعه را با هدف تولید سلاح هسته ای سازماندهی کرده بود.

نیکولاود به یاد می آورد که یک مقام عالی رتبه ایرانی در اواخر اکتبر 2003 به وی اطمینان خاطر داده که روحانی "با صدور بخشنامه ای از تمامی ادارات و سازمان های ایرانی، نظامی و غیر نظامی، خواسته تا در مورد فعالیت های هسته ای گذشته و در حال اجرای خود ، با ذکر جزئیات، گزارشی تهیه و به وی تسلیم کنند." نیکولاود به یاد می آورد که این گفتگو بلافاصله پس از آن صورت گرفته که روحانی توافقنامه ای را با وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان و به تاریخ 21 اکتبر، 2003 منعقدکرده بود.

نیکولاود می نویسد همان مقام رسمی توضیح داده که "مشکل اصلی روحانی و تیم او این بوده که ، می خواستند بدانند در سیستمی به مرموزی ایران دقیقا چه اتفاقاتی در شرف وقوع است."
چند هفته بعد، سفیر وقت فرانسه از یک مقام رده دوم ایرانی، که وی را "یکی از دوستان نزدیک روحانی" توصیف کرده، می شنود که تیم سیاست هسته ای روحانی دستورالعمل هائی را برای توقف پروژه های مرتبط با تسلیحات هسته ای صادر کرده است.



این مقام ایرانی گفته : این تیم "شرایط سختی را تجربه می کرد" زیرا به گفتۀ نیکولاود " افراد در مقابل دستورالعمل های این تیم مقاومت می کردند". این مقام مسئول اظهار داشته که متقاعد کردن محققان کار دشواری بوده زیرا آنها تمایل نداشتند پروژه هائی که سالها بر رویشان کار کرده بودند را یکباره متوقف کنند."
 
 نیکولاود در ایمیلی به  IPS، نوشته که وی هرگز باور نمی کند که دولت ایران اصولا برنامۀ تولید سلاح های هسته ای را تصویب کرده باشد. به باور نیکولاود "اولین چالشی که روحانی پس از به دست گرفتن سکان هسته ای ایران با آن روبرو خواهد بود این است که " ارائۀ تصویری واضح و روشن از تمامی فعالیت هایی  که در زمینه هسته ای در ایران در حال انجام است ارائه دهد. "
روحانی از سال 1989 دبیر شورای عالی امنیت ملی (SNSC) ایران بوده است. پس بی شک نه تنها ازتمامی تصمیمات حکومت برای ایجاد برنامه سلاح های هسته ای آگاهی داشته بلکه قطعا به نوعی در این تصمیمات دخیل هم بوده است. 

نیکولاود بهIPS  گفته."من حدس می زنم که بیشتر مردم، حتی [مقام معظم رهبری آیت اله] خامنه ای هم ، از میزان این فعالیت ها شگفت زده شده اند."




خاطرات نیکولاود با شواهد منتشر شده مطابقت دارد و نشان می دهد که پروژه های تحقیقاتی مرتبط با سلاح های هسته ای، بدون هیچ گونه مجوز دولتی آغاز بکار کرده است.
به رغم سیاست بنیادین ایران مبنی بر رد هر گونه سلاح هسته ای، بسیاری از مقامات ایرانی بر این باورند که صرف رسیدن به "توانایی" ساخت این نوع تسلیحات - بدون داشتن آنها-  بواقع می تواند برای ایران منافعی به همراه داشته باشد.

 اما معنای چنین قابلیتی موضوع بحث کنونی ماست. ناصر هادیان، دانشمند برجسته و آگاه علوم سیاسی دانشگاه تهران ، اواخر سال 2003، در مورد دو مکتب فکری مختلف پیرامون گزینۀ رسیدن به "قابلیت تولید سلاح های هسته ای" و نه لزوما تولید این قبیل سلاح ها مقاله ای نوشته است. هادیان توضیح می دهد که تعریف اول این گزینه این است که ایران باید فقط توانایی تولید سوخت برای رآکتورهای هسته ای خود را داشته باشد، در حالی که تعریف دوم می گوید ایران باید "همه عناصر و توانایی های لازم را برای تولید سلاح در اختیار داشته باشد."
 
از قرار معلوم این مناقشه، پیش از انتصاب روحانی، همچنان رسما از سوی دولت، حل و فصل نشده باقی مانده بود و در غیاب بیانیه ای روشن که سیاست های بنیادین هسته ای را به صراحت تعیین کند ، چهره های مرتبط با مراکز تحقیقاتی که روابطی هم با ارتش و وزارت دفاع دارند ، دراواخر دهۀ1990، به شکل خودسرانه و بدور از چشم شورای عالی امنیت ملی (SNSC )، پروژه های تحقیقاتی خود را در ارتباط با سلاح های هسته ای راه اندازی کردند.
 
ظاهرا این قبیل پروژه ها زمانی آغاز می شده که شورای عالی امنیت ملی در ارتباط با سلاح های هسته ای کنترل شدیدی بر سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI)، وزارت دفاع و یا مجتمع نظامی صنعتی تحت امر سازمان صنایع دفاع، اعمال نمی کرده است.
تا اواسط  دهۀ 1990 ، سازمان انرژی اتمی ایران با سوء استفاده از نظارت ضعیف و اهمال کاری عملیاتی خود ، بدون اخذ مجوز از SNSC، دست به اقداماتی زده که پیامدهای سیاسی قابل توجهی در پی داشته است.

سید حسین موسویان، سخنگوی وقت تیم مذاکره کنندۀ هسته ای ایران، در خاطرات خود به یاد می آورد که در ژانویه 2004، روحانی برای وی فاش کرده که سازمان انرژی اتمی ایران به جز خرید سانتریفیوژهای مدل P2 از شبکه عبدالقدیر خان در سال 1995؛ در مورد سیاست های مربوطه موضوع مهم دیگری را به شورای امنیت ملی گزارش نکرده است. روحانی گفته، مقامات سازمان انرژی اتمی او را گمراه کرده و تنها ادعا کرده اند که " برخی اطلاعات در مورد سانتریفیوژهای مدل P2 را در اینترنت پیدا کرده و سرگرم مطالعۀ آنها هستند ! "

در اوایل اکتبر 2003 ، هنگامی که روحانی به عنوان هماهنگ کنندۀ سیاست های هسته ای ایران منصوب شد آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) از ایران خواسته بود تا گزارشی کامل از همۀ فعالیت های هسته ای خود را با این آژانس ارائه دهد. بخشنامۀ روحانی به تمام ادارات نظامی و غیر نظامی در مورد فعالیت های هسته ای شان با فاصلۀ کمی پس از آن ابلاغ شد که وی به آژانس بین المللی انرژی اتمی وعده داده بود که ایران می خواهد سیاست هسته ای خود را به شکل همکاری کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی، تغییر جهت دهد.



روحانی در همان زمان، سیاست مسدود ساختن راه های گریز را در پیش گرفت،گریزگاه هائی که اجازه می داد تا نهادهای مختلف بتوانند بدون مجوز و به دور از چشم ناظران داخلی، تحقیقات مرتبط با توسعۀ سلاح های هسته ای را دنبال کنند.
روحانی از همان آغاز کار پیش بینی می کرد که نهادهای بوروکراتیکی که بر روی پروژه های تحقیقاتی مرتبط با سلاح های هسته ای کار می کردند در مقابل بخشنامۀ شفاف سازی وی مقاومت کنند. او بعدها طی مصاحبه ای یادآوری کرده که شخصا به رئیس جمهور محمد خاتمی گفته بوده که انتظار می رود در اجرای سیاست های جدید هسته ای ابلاغ شده، مشکلاتی از جمله "خرابکاری" بروز کند.

سیر حوادث مربوط به سیاست های هسته ای جدید روحانی نشان می دهد که او از موضع [مقام معظم رهبری آیت الله] خامنه ای مبنی بر اینکه با طبق قوانین اسلامی تولید و کاربرد سلاح های هسته ای حرام است استفاده کرده تا از ممنوعیت این قبیل پروژه های تحقیقاتی اطمینان حاصل کند.
 
 در اواخر اکتبر، تقریبا همان موقع که روحانی به سازمان های ذیربط دستورداده بود تا در مورد فعالیت های هسته ای خود گزارش بدهند و هر گونه پژوهش در زمینۀ کاربردهای نظامی انرژی هسته ای را متوقف کنند، خامنه ای در یکی از سخنرانی هایش گفت: "برخلاف تبلیغات دشمنان ، ما اساسا با هر گونه تولید سلاح های کشتار جمعی به هر شکل ممکن مخالفیم. " سه روز بعد، روحانی در دانشگاه صنعتی شاهرود خطاب به دانشجویان گفت که مقام معظم رهبری آیت اله خامنه ای سلاح های هسته ای را شرعا حرام می داند.

در همان هفته، حسین شریعتمداری، سردبیر کیهان روزنامه محافظه کار ایران و مشاور رهبر ایران،در مصاحبه ای با رابرت کالیر، خبرنگار سان فرانسیسکو کرونیکل، به تنش های موجود بین تیم روحانی و محققانی اشاره کرد که به بخشنامۀ روحانی وقعی نمی نهند و در برابر آن مقاومت می کنند.
 
شریعتمداری گفته بود: [مقام معظم رهبری آیت الله] خامنه ای کسانی را که بر روی چنین پروژه هایی کار می کند وادار کرده تا "قبول کنند ساخت سلاح هسته ای شرعا حرام است". او همچنین تاکید کرده بود "محققانی که در برابر این ممنوعیت مقاومت می کنند فعالیت های پژوهشی خود را "مخفیانه" پیگیری می کردند.

در نوامبر سال 2007، پس از آنکه جامعۀ اطلاعاتی ایالات متحده به این نتیجه رسید که ایران "برنامه سلاح های هسته ای " خود را متوقف کرده، یک مقام اطلاعاتی آمریکا گفت که شواهد کلیدی شنود شده از ارتباطات حداقل یک افسر ارشد نظامی با دیگران در سال 2007 نشان می دهد آنان از تعطیلی فعالیت های مرتبط با سلاح های هسته ای در سال 2003 ناراضی هستند.
اما مقامات اطلاعاتی آمریکا نگفته اند که چه نوع فعالیتی در زمینۀ هسته ای متوقف شده است، و شواهد بیشتری ارائه نکرده اند که نشان دهد "برنامه سلاح های هسته ای" ایران سرانجام تحت کنترل حکومت قرار گرفته است.

 خاطرات نیکولاود نشان می دهد که برآورد 2007، از ایجاد تمایز اساسی بین "برنامه سلاح های هسته ای" ایران و "پروژه های تحقیقاتی" خاصی که بدون مجوز و یا بدون هماهنگی با رژیم ایران فعال بوده، شانه خالی کرده است.

نیکولاود بهIPS   گفته او معتقد است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (IRGC)، هم که برنامه موشک های بالستیک ایران را کنترل می کند، مخفیانه سرگرم اجرای برخی برنامه های تسلیحات هسته ای بوده است. با این حال در سال 1989 وزارت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با وزارت قدیم دفاع ادغام شد، و وزارتخانه ای جدید شکل گرفت، که این امر حاکی از آن است که هر برنامۀ مخفیانه ای لزوما با توطئۀ نظامی گسترده تری همراه خواهد بود.